جوان آنلاین: مستند سریالی «ستاره شد» که از سوی مرکز مستند سوره تولید شده است، تجربه‌ای نو در عرصه مستندسازی معاصر ایران به شمار می‌رود؛ تجربه‌ای که تمرکز خود را بر نقش زنان در جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل گذاشته است، جنگی کوتاه، اما پر از صحنه‌های تأثیرگذار و لحظات بحرانی.
این مجموعه در پنج قسمت، با نگاهی انسانی و زنانه، داستان‌هایی از پرستاران، خبرنگاران، امدادگران، تطهیرکنندگان شهدا و مادران و خواهران شهدا را بازگو می‌کند؛ زنانی که در دل بحران، بی‌ادعا و استوار ایستادند و نقش‌آفرینی کردند.
«ستاره شد» با روایتگری الهام چرخنده، تلاش دارد صدای زنانی باشد که معمولاً در متن تاریخ دیده نمی‌شوند. حضور راوی زن، علاوه بر ایجاد انسجام در روایت، به مجموعه جنبه‌ای صمیمی و ملموس می‌بخشد؛ انگار بیننده مستقیماً با زنان میدان جنگ گفتوگو می‌کند و تجربه‌های آنها را لمس می‌کند. روایت صمیمانه و نزدیک به مخاطب، به ویژه زمانی که زنان در لحظات دشوار، مسئولیت‌های حیاتی را بر عهده می‌گیرند، این مجموعه را از مستند‌های تاریخی معمول متمایز می‌کند.
ساختار مستند بر پایه تصاویر آرشیوی، روایت‌های میدانی و ساختاری ژورنالیستی طراحی شده است. این ترکیب به مجموعه امکان می‌دهد تا هم ارزش تاریخی وقایع را حفظ کند و هم احساسات انسانی و انسانیت شخصیت‌ها را به خوبی منتقل نماید. تصاویر آرشیوی، با کیفیتی مناسب و انتخاب دقیق، حس حضور در روز‌های جنگ را به بیننده منتقل می‌کنند، در حالی که روایت‌های زنده میدانی، به متن زندگی زنان و لحظات واقعی ایستادگی و شجاعت آنها رنگ و بوی ملموس می‌بخشد.
یکی از نقاط قوت «ستاره شد» پرداختن به خبرنگاران زن ایرانی است. برای نخستین‌بار در این مجموعه، نقش خبرنگاران زن در روز‌های بمباران و بحران برجسته شده است؛ زنانی که میدان اطلاع‌رسانی را ترک نکردند و با دوربین و صدای خود، روایت رسمی از مقاومت مردم ایران را ثبت کردند. این زاویه دید، نشان می‌دهد جنگ صرفاً با نبرد نظامی تعریف نمی‌شود؛ بلکه نبرد اطلاعاتی، روانی و رسانه‌ای نیز بخشی مهم از مقاومت ملی است و زنان در این عرصه نیز سهم چشمگیری داشته‌اند.
کارگردان مجموعه، سیدرضا منتظری، در مصاحبه‌ای گفته است: «در این مجموعه تلاش شده از کلیشه‌های مرسوم فاصله گرفته شود و چهره‌های کمتر دیده‌شده، اما تأثیرگذار زن در میدان‌های بحرانی روایت شوند.» این هدف، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا مستندسازی تاریخی معمولاً بر وقایع سیاسی و نظامی متمرکز است و نقش زنان، به ویژه در زمینه‌های غیرنظامی و پشتیبانی، کمتر برجسته می‌شود. «ستاره شد» با تمرکز بر این بعد، به بازتعریف جایگاه زن در تاریخ معاصر ایران کمک می‌کند.
«ستاره شد» علاوه بر ارائه روایت‌های شخصی، به بررسی نقش اجتماعی و فرهنگی زنان در بحران نیز می‌پردازد. زنان نه‌تنها به ایفای وظایف حرفه‌ای خود در شرایط بحرانی می‌پرداختند، بلکه با حضور خود در صحنه‌های مختلف جنگ، نشان دادند توانمندی و ایستادگی می‌تواند تأثیری تعیین‌کننده در روحیه جمعی جامعه داشته باشد. این مستند در واقع پلی است میان تاریخ و فرهنگ معاصر ایران و تأکیدی بر اهمیت حضور زنان در همه عرصه‌ها.
یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص این مجموعه، ایجاد تعادل میان روایت فردی و تاریخی است. روایت‌های شخصی زنان، به بیننده کمک می‌کند تا با تجربه انسانی جنگ ارتباط برقرار کند؛ در حالی که اطلاعات تاریخی و ارجاعات به وقایع مهم جنگ ۱۲روزه، زمینه را برای درک دقیق‌تر متن فراهم می‌آورد. این ترکیب، مستند را به یک اثر آموزشی و تحلیلی قابل توجه تبدیل می‌کند، به گونه‌ای که می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران و علاقه‌مندان تاریخ نیز قرار گیرد.
مستند «ستاره شد» همچنین تأثیر روانشناختی حضور زنان در جنگ را به تصویر می‌کشد. نمایش لحظات استرس، امید و مقاومت، چالش‌ها و پیروزی‌های کوچک زنان در میدان جنگ، بخشی از تجربه انسانی جنگ را بازسازی می‌کند. این نگاه انسانی، به ویژه در زمینه مستند‌های جنگ که معمولاً بر صحنه‌های خشونت و نبرد نظامی تمرکز دارند، تازگی و اهمیت دارد.
از نظر هنری، مستند ترکیبی از روایتگری جذاب، تدوین دقیق و انتخاب موسیقی مناسب دارد که تأثیر احساسی روایت را افزایش می‌دهد. موسیقی به کار رفته، علاوه بر انتقال حس تاریخی، توانسته فضای صحنه‌ها را با احساسات زنان هماهنگ کند و لحظات بحرانی را به‌طور ملموس منتقل نماید. این هماهنگی میان تصویر، روایت و صدا، به بیننده تجربه‌ای تمام‌عیار از وقایع جنگ ارائه می‌دهد.
در مجموع، «ستاره شد» نه‌تنها به عنوان یک مستند تاریخی، بلکه به عنوان یک اثر هنری با نگاه انسانی و زنانه، جایگاه ویژه‌ای در سینمای مستند ایران پیدا کرده است. این مجموعه نشان می‌دهد، روایت تاریخ بدون حضور زنان ناقص است و هنرمندان مستندساز می‌توانند با انتخاب زاویه دید متفاوت، تصویری کامل‌تر و انسانی‌تر از وقایع ارائه دهند. در روز‌هایی که جنگ‌های مدرن و بحران‌های اجتماعی پیچیده‌تر شده‌اند، آثار چنین مستندی می‌توانند الگویی برای تولید محتوا با نگاه انسانی، زنانه و تحلیلی باشند.
«ستاره شد» تجربه‌ای موفق است در تلفیق تاریخ، هنر و روایت انسانی؛ تجربه‌ای که یادآور می‌شود هر داستان جنگ، بیش از هر چیز، داستان مقاومت، ایستادگی و امید انسان‌هاست و زنان نقش ویژه‌ای در این داستان‌ها داشته‌اند. این مجموعه به بیننده یادآوری می‌کند پشت هر تصویر تاریخی، انسان‌هایی با دل و قلبی زنده قرار دارند؛ زنانی که برای حفظ حیات و ارزش‌های جامعه، بی‌ادعا و پرصلابت ایستاده‌اند.
