جوان آنلاین: احتمالاً شما هم تا حالا بار‌ها نقشه جهان را دیده‌اید، اما یک ماجرای جالب پشت این نقشه‌ها وجود دارد. کانال کیگ آلرتس در فضای مجازی نوشت: اتحادیه آفریقا به تازگی از یک کمپین حمایت کرده که می‌خواهد استفاده از یک نقشه قدیمی به اسم نقشه مرکاتور را متوقف کند. این نقشه که در قرن شانزدهم میلادی کشیده شده، اندازه واقعی قاره آفریقا را خیلی کوچک‌تر از چیزی که هست نشان می‌دهد.
این نقشه معروف را یک نقشه‌کش به اسم جراردوس مرکاتور برای کار‌های مسیریابی و دریانوردی طراحی کرد. مشکل اصلی این نقشه این است که اندازه قاره‌ها را به شکل اشتباهی نشان می‌دهد. مثلاً، مناطقی که نزدیک به قطب‌ها هستند، مثل امریکای شمالی و گرینلند، را خیلی بزرگ‌تر از واقعیت نشان می‌دهد، در حالی که قاره‌های آفریقا و امریکای جنوبی را کوچک‌تر می‌کند. جالب است بدانید در واقعیت، آفریقا آنقدر بزرگ است که می‌توان کشور‌های امریکا، چین، هند، ژاپن، مکزیک و بخش بزرگی از اروپا را در آن جا داد و باز هم فضای خالی باقی بماند.
سلما ملیکا حدادی، معاون کمیسیون اتحادیه آفریقا، در این مورد گفته: «شاید به نظر فقط یک نقشه بیاید، اما در واقعیت این‌طور نیست». به گفته او، نقشه مرکاتور این تصور اشتباه را ایجاد کرده که آفریقا یک قاره «به حاشیه رانده شده» است، در حالی که آفریقا دومین قاره بزرگ جهان از نظر مساحت است، ۵۵کشور عضو در اتحادیه آفریقا دارند و بیش از یک میلیارد نفر جمعیت در آن زندگی می‌کنند. او معتقد است این کلیشه‌ها روی رسانه‌ها، آموزش و سیاستگذاری‌ها تأثیر می‌گذارند.
کمپینی برای اصلاح نقشه
البته انتقاد از نقشه مرکاتور چیز جدیدی نیست، اما کمپینی به اسم «نقشه را اصلاح کنید» (Correct the Map) که از سوی گروه‌هایی مثل «آفریقا بدون فیلتر» (Africa No Filter) و «حرف بزن آفریقا» (Speak Up Africa) راه‌اندازی شده، دوباره این بحث را داغ کرده است. این کمپین از سازمان‌ها می‌خواهد که به جای مرکاتور، از نقشه «زمین برابر» (Equal Earth) که در سال ۲۰۱۸ طراحی شده استفاده کنند، چون این نقشه سعی می‌کند اندازه واقعی کشور‌ها را نشان دهد. موکی ماکورا، مدیر اجرایی گروه «آفریقا بدون فیلتر» می‌گوید: «اندازه فعلی نقشه آفریقا اشتباه است. این طولانی‌ترین کمپین اطلاعات غلط و گمراه‌کننده در جهان است و خیلی ساده باید متوقف شود».
فارا ندیای، یکی از بنیانگذاران گروه «حرف بزن آفریقا»، هم به این موضوع اشاره می‌کند که نقشه مرکاتور روی هویت و غرور مردم آفریقا، به خصوص بچه‌هایی که در مدرسه برای اولین بار با این نقشه روبه‌رو می‌شوند، تأثیر منفی می‌گذارد. او اضافه می‌کند: «ما فعالانه در تلاشیم تا یک برنامه درسی را ترویج دهیم که در آن نقشه زمین برابر به عنوان استاندارد اصلی در تمام کلاس‌های درس [در آفریقا]استفاده شود». ندیای امیدوار است این نقشه در آینده از سوی نهاد‌های جهانی، از جمله آنهایی که در خود آفریقا مستقر هستند، هم استفاده شود.
موضع رسمی اتحادیه آفریقا و واکنش‌ها
خانم حدادی تأیید کرده اتحادیه آفریقا از این کمپین حمایت می‌کند و این حرکت با هدف این اتحادیه برای «به دست آوردن جایگاه واقعی آفریقا در صحنه جهانی» همسو است. این اتفاقات همزمان با افزایش درخواست‌ها برای پرداخت غرامت بابت استعمار و برده‌داری در حال رخ دادن است. او اضافه کرده که اتحادیه آفریقا برای استفاده گسترده‌تر از این نقشه جدید تلاش خواهد کرد و در مورد اقدامات جمعی با کشور‌های عضو صحبت می‌کند.
با وجود همه این بحث‌ها، نقشه مرکاتور هنوز به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود، از جمله در مدارس و شرکت‌های فناوری. مثلاً، گوگل مپس در سال ۲۰۱۸ در نسخه دسکتاپ خود، نمایش نقشه را از مرکاتور به یک نمای سه بعدی از کره زمین تغییر داد، هرچند کاربران هنوز می‌توانند، در صورت تمایل به حالت مرکاتور برگردند. اما در اپلیکیشن موبایل گوگل مپس، نقشه مرکاتور همچنان حالت پیشفرض است. کمپین «نقشه را اصلاح کنید» از سازمان‌های بزرگی مثل بانک جهانی و سازمان ملل هم خواسته که از نقشه «زمین برابر» استفاده کنند. یک سخنگوی بانک جهانی گفته که آنها در حال حاضر برای نقشه‌های ثابت از نقشه‌هایی مثل «وینکل تریپل» (Winkel tripel) یا «زمین برابر» استفاده می‌کنند و در حال حذف تدریجی نقشه مرکاتور از نقشه‌های وب خود هستند. این کمپین همچنین درخواستی را به نهاد ژئوفضایی سازمان ملل، یعنی UN- GGIM، ارسال کرده است. یک سخنگوی سازمان ملل گفته این درخواست پس از دریافت، باید از سوی یک کمیته از کارشناسان بررسی و تأیید شود.
این تلاش‌ها حمایت مناطق دیگر را هم به همراه داشته است. دوبرن اومارده، نایب رئیس کمیسیون غرامت جامعه کارائیب (Caricom)، از نقشه «زمین برابر» حمایت کرده و آن را رد «ایدئولوژی قدرت و سلطه» نقشه مرکاتور دانسته است.
منابع: [۱]African Union joins calls to end use of Mercator map that shrinks continents size | African Union | The Guardian
