جوان آنلاین: میزبانی ایران از اجلاس مقامات قضایی کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای در سال آینده، مورد توجه بسیاری از ناظران سیاسی قرار گرفته است. رویکرد سازنده ایران در توسعه همکاری با این سازمان و نظایر آن و تعاملات مثبت با کشور‌های عضو، سبب شد ایران عضوی تأثیرگذار تلقی شود. تحلیلگران بین‌المللی، سازمان شانگهای را که نیمی از جمعیت جهان را نمایندگی می‌کند، به عنوان یک بلوک ضدغربی در تقابل با یک‌جانبه‌گرایی غرب ارزیابی می‌کنند، از این رو ایران به عنوان یکی از پیشگامان مبارزه با استکبار که همواره بر ضرورت وحدت کشور‌های مستقل در برابر زیاده‌خواهی‌های غرب تأکید داشته است، عضوی کلیدی محسوب می‌شود که می‌تواند از این ظرفیت خود برای گسترش همکاری‌ها و ارتقای جایگاه خود در معادلات جهانی استفاده کند.
گسترش سازمان‌های مستقل بین‌المللی
امروزه یکی از متغیر‌های دخیل در تغییر نظام تک‌قطبی، استقلال‌خواهی واحد‌های سیاسی از سازوکار‌های تحمیلی امپریالیسم بر جهان و گرایش به تشکیل گروه‌ها و مجامع برای مقابله با فعالیت‌های یکجانبه‌گرایانه هژمون جهانی و در رأس آن امریکاست. در سال‌های اخیر، افزایش آگاهی دولت‌ها و ملت‌ها از سیاست‌های استعماری قدرت‌های غربی به‌ویژه ایالات متحده امریکا، موجب شکل‌گیری مقاومت‌های گسترده در سطح جهانی شده است. بسیاری از کشور‌ها که سال‌ها تحت سلطه اقتصادی، سیاسی و نظامی غرب بودند، اکنون با درک واقعیت‌های نظام بین‌الملل در قالب ایجاد سازمان‌های مستقل برای افزایش همکاری‌های گروهی، به مقابله با این هژمونی ناعادلانه برخاسته‌اند.
یکی از این تشکیلات، سازمان همکاری شانگهای است که در حوزه‌های مختلفی نظیر امنیتی، انرژی، فرهنگی و اقتصادی فعالیت دارد. ایران نیز در دوره دولت شهید رئیسی که مبنای سیاست خارجه را بر گسترش روابط با کشور‌های منطقه و جهان قرار داده و عزم جدی را بر کاهش وابستگی به غرب به کاربسته بود، به طور رسمی عضو این سازمان شد. حضور چین و روسیه به عنوان قدرت‌های بزرگ جهانی همراه با ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای در این دست سازمان‌ها، مورد توجه و ارزیابی بسیاری از کشور‌ها قرار گرفته و به طور مستمر تمایل کشور‌ها برای پیوستن به آنها را افزایش داده است. در همین راستا، درخواست‌های بسیاری از کشور‌های منطقه برای عضویت در شانگهای وجود دارد و بسیاری از کشور‌های عربی تمایل دارند از طریق همکاری با این سازمان ثبات سیاسی و دریچه جدیدی را برای سرمایه‌گذاری جهانی باز کنند.
هراس امریکا از پیشرفت سازمان‌های خودمختار
همکاری‌های راهبردی بین کشور‌های مستقل، تقویت نهاد‌های بین‌المللی خارج از سلطه غرب (مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس) و حرکت به سمت حذف دلار از مبادلات بین‌المللی، نمونه‌هایی از مقابله هوشمندانه با قواعد غربی است که نگرانی‌های جدی را در امریکا و سایر کشور‌های استعمارگر به‌وجود آورده است چراکه تشکیل و توسعه این سازمان‌ها به منظور طرد یک‌جانبه‌گرایی امریکا از صحنه مناسبات جهانی و به چالش کشاندن برتری آن در تنگاتنگ رقابت با چین و روسیه بر سر هژمونی در جهان است. امروز بیش از هر زمان دیگری، افول هژمونی امریکا و متحدانش آشکار شده و آینده‌ای چندقطبی در حال شکل‌گیری است، از این رو گسترش سازمان‌های مستقل از غرب، نه تنها به راحتی لزوم همکاری با امریکا برای تأمین منافع دولت‌ها را کمرنگ می‌کند که حتی یک پله بالاتر در آینده می‌تواند جایگزین همکاری با این کشور استکباری شده و نیات شوم تسلط غرب بر کشور‌ها را با شکست و نظم تک‌قطبی با خطر مواجه کند.
از سوی دیگر، یکی از نتایج مثبت افزایش همکاری کشور‌های عضو شانگهای، شکل‌گیری اتحاد سیاسی و نظامی برای مقابله مؤثر با قدرت‌های غربی و به ویژه امریکاست. در حال حاضر، حمایت دیپلماتیک کشور‌های عضو از یکدیگر در چالش‌های مهم بین‌المللی و مقابله با تنش‌آفرینی‌های فزاینده امریکا، یک خطر بالقوه برای کاخ سفید محسوب می‌شود. نمونه‌های آن، آرای همسوی چین و روسیه با ایران در مسائلی، چون غزه در مجامع بین‌المللی و رأی مخالف آنها در قطعنامه‌های ضد‌ایرانی، چون قطعنامه موضوع «وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران» و قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی دو سال اخیر است. گفتنی است روسیه و چین طی جنگ غزه، پیش‌نویس قطعنامه امریکا درباره غزه را که بند‌های آن به‌صورت یک‌طرفه به نفع رژیم‌صهیونیستی بود، وتو کردند.
خنثی کردن تحریم‌ها و کند شدن ابزار فشار امریکا
در حال حاضر مهم‌ترین سلاح امریکا برای مقابله و حذف حریفان، به‌کارگیری تحریم و اعمال فشار‌های اقتصادی و امنیتی بر آنهاست، از این رو مهار ابزار فشار امریکا جزئی از اولویت‌های راهبردی کشور‌های برخوردار از تحریم است که نگرانی جدی برای امریکا ایجاد کرده است. سازمان همکاری شانگهای که در حوزه‌های بسیاری نظیر حوزه اقتصادی فعالیت می‌کند، ظرفیت بالایی برای خنثی‌سازی تحریم دارد. در همین راستا، ایران نیز می‌تواند منافع منطقه‌ای خود را در این حوزه‌ها مؤثرتر دنبال و تأمین کند. همچنین کشورمان به جهت برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و شبکه‌های حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، فرودگاه‌ها و بنادر، به ویژه بندر چابهار در دهانه اقیانوس هند، می‌تواند نقش مناسبی از نظر اقتصادی در این سازمان ایفا کند. از سوی دیگر دو کشور بزرگ واردکننده انرژی در جهان یعنی چین و هند در این سازمان عضویت دارند و ایران نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان انرژی، فرصت‌های خوبی را برای تقویت همکاری با این کشور‌ها در چارچوب سازمان شانگهای خواهد داشت. به گفته تحلیلگران صهیونیستی، سه کشور روسیه، چین و جمهوری اسلامی ایران در تحقیر ایالات متحده متحد شده‌اند و روابط نزدیک آنها چالش‌های امنیت ملی واقعی را برای واشینگتن و اسرائیل ایجاد کرده است. همکاری اقتصادی این سه کشور باعث می‌شود تحریم‌های امریکا کمتر اثرگذار باشد و اهرم واشینگتن را از بین ببرد.
«ایران» عضوی تأثیرگذار در مناسبات جهانی
از دیگر پیامد‌های مثبت و سازنده عضویت ایران در این سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی مستقل، نقش‌آفرینی تهران در مسائل مهم و تصمیم‌گیری جهانی است که ضریب بالایی به جایگاه تهران در مناسبات جهانی می‌دهد. از طرفی حضور ایران به عنوان یکی از کانون‌های مبارزه با یکجانبه‌گری همراه با کشورهایی، چون چین و روسیه، کارایی سازمان‌های مقابله‌کننده با امریکا را افزایش می‌دهد و به توسعه و گسترش آن کمک وافری می‌کند. اکنون نیز در حالی که چین در بحبوحه جنگ تجاری با امریکا قرار دارد، کاخ سفید تحریم‌هایش علیه روسیه را تشدید می‌کند و میز مذاکرات ایران تحت فشار‌های امریکا قرار دارد. تقویت همکاری ایران با چین و روسیه و سایر کشور‌های عضو شانگهای، مسیر فشار‌های وارده را مسدود می‌کند و نمی‌گذارد که امریکا با توسل به جنگ اقتصادی دستاوردی را کسب کند.
