جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، در دوره حیات زندهیاد آیتالله سیدمرتضی مستجابی نشر یافت و شمهای از خاطرات و اسناد ایشان را در خود دارد. این مجموعه به گاهِ برگزاری کنگره بزرگداشت آن عالم راحل و از سوی انتشارات شهرداری اصفهان روانه بازار کتاب شده است. علی کرباسیزاده اصفهانی، دانشیار دانشگاه اصفهان در مقدمه خود بر این مجموعه چنین آورده است:
«آنچه در این کتاب از خاطرات و نوشتهها تا اسناد و تصاویر میخوانید و میبینید، هم مستجابی هست و هم نیست! آری، به ظاهر، نوشتههایی از او، اسنادی درباره وی و تصاویری از خود ایشان است. اینکه با چه کسانی بوده و چه احوالی بر او گذشته و چه کرده و چه دیده و شنیده و چگونه زیسته و بهسر برده است. اما با این همه مستجابی نیست! تعجب نکنید، همه این اسناد و تصاویر واقعی است و نوشتهها از خود اوست، اما مگر میتوان آب دریا را در کوزه ریخت؟ به فرموده خودش اینها یک صدم مستجابی واقعی هم نیست و نمیتواند گویای شخصیت، منش، حیات و احوال نزدیک به یک سده زندگی پر تلاطم او باشد. آخر چگونه یک سده تاریخ این مرز و بوم، آن هم حوادث، ماجراهای مهم اجتماعی و سیاسی و وقایع شگفتآور کشور در دوران اخیر، از تحولات نقشآفرین در قیام آیتالله کاشانی گرفته تا فعالیتهای فداییان اسلام، مقابله با جریان کسروی، حادثه ملی شدن صنعت نفت، رفت و آمد با مراجع نامآور شیعه، رجال بزرگ علمی و سیاسی و اقدامات فرهنگی و تأسیس مراکز پزشکی، علمی، ورزشی و بسیاری دیگر از رخدادهای مهم که در هر کدام نام و نشان مستجابی و تأثیرگذاری او دیده میشود، در یک یا دو جلد کتاب گنجاندنی است؟! افزون بر اینکه شمار بسیاری از اسناد و تصاویر و مکاتبات ایشان از بین رفته و در دسترس نیست! کاری بس دشوار و طاقتفرساست شناساندن چهرهای که از یکسو در صف اول مبارزات و تحولات اجتماعی و سیاسی ایران در یک سده اخیر نقشآفرینی کرده، از دیگر سو خود از علما و دانشمندان معاصر و از بزرگترین بیوت علمی و سرشناس از خاندان علم و فقاهت (آل صدرعاملی) و نیز پهلوان گود زورخانه، اهل شعر و ادب و هنر، خطاطی، خیر و ساعی در امور اجتماعی و فرهنگی و در یک کلمه، جامع علم و عمل و هنر، سیاست و کرامت و متصف به صبر و پرهیزکاری و متانت بوده است. چه میتوان گفت در وصف بزرگمردی که دست راست آیتالله کاشانی، رفیق خاص شهید نواب صفوی، محرم اسرار امام موسیصدر، یار با وفای شهید سیدمحمدباقر صدر، دوست صدیق سیدمصطفی خمینی، پناه مظلومان و پشتیبان عالمان و دانشمندان و پشت و پناه مردم بوده است. در وصف او بزرگانی مانند آیتالحق و العرفان علامه میرسید علی فانی میتوانند بگویند و بسرایند که در لابهلای این کتاب، اقوال و کلمات و اشعار بزرگان را در وصف و مدح او خواهید خواند. او خود را آخوند، به معنای معمول کلمه نمیداند! ترجیح میدهد پهلوانی لوتیصفت بدانندش که در میان مردم و با آنان است، نه از گروه یا طبقهای خاص و جدا از دیگران. شاید هر کسی از دید خود، در این مجموعه بنگرد. برای مثال قشر طلاب و حوزویان، تحصیلات علمی، استادان، همشاگردیها و مانند آن را دنبالکنند، اهل سیاست، فعالیتهای اجتماعی و مجموعهای از اسناد و مدارک و دغدغههای خاص خود را بجویند، اما هنرمند، پهلوان، شاعر، خیر، کاسب و عامه مردم نیز با تورق این مجموعه، گویی گمشده خود را در آن مییابند و لذت خواندن و دیدن مطالب آن را از یاد نخواهند برد....»