جوان آنلاین: دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا از نخستوزیر رژیم صهیونیستی دعوت کرده به عنوان اولین رهبر خارجی در دومین دوره خود، در کاخ سفید با او دیدار کند، ملاقاتی که ظاهراً دلیل آن نزدیکی بیش از پیش دولت جدید امریکا به اسرائیل است. در ورای این ملاقات اما، ترامپ میکوشد روند معلق مانده عادیسازی دور اول ریاست جمهوری خود را بر خرابههای جنگ در غزه بنا کند. «استیون ویتکاف» نماینده ویژه «ترامپ» در خاورمیانه، دیروز عازم سرزمینهای اشغالی شد تا زمینههای این مأموریت را فراهم کند ولی کاری که ترامپ در دور دوم دنبال آن است، با اهداف متعارضی که او دنبال آنهاست، چشمانداز روشنی ندارد.
محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان چهارشنبه قبل به عنوان اولین رهبر خارجی با دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا تماس تلفنی برقرار کرد، تماسی که بنسلمان در آن موافقت خود را با سرمایهگذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری کشورش در امریکا که ترامپ پیشتر آن را پیشنهاد کرده بود، ابراز کرد و حتی گفت که این رقم میتواند «در صورت فراهم شدن فرصتهای اضافی» بیشتر هم بشود. اینکه ترامپ اولین تماس تلفنی خود را با بنسلمان برقرار کرد، به گفته جاکوب مجید در تایمز اسرائیل، نشاندهنده اولویتهای دولت ترامپ و بیانگر این است که رئیسجمهور جدید، تمایل دارد توافقنامه آبراهام را به عادیسازی بین اسرائیل و عربستان سعودی گسترش بدهد. در حالی که ریاض بعد از هفتم اکتبر، هرگونه عادیسازی با اسرائیل را به پایان جنگ غزه و همچنین پیشرفت راهحل دو کشوری منوط کرده، حالا با توافق آتشبس بین حماس و رژیم صهیونیستی، به نظر میرسد ترامپ دستکم یکی از این شروط را محقق شده میبیند و در تلاش است به جای مسیر دودولتی که بنیامین نتانیاهو و کابینه دست راستی او با آن مخالف است، در راه عادیسازی مبتنی بر پیمان آبراهام گام بردارد. دفتر نخستوزیری رژیم صهیونیستی و کاخ سفید دیروز تقریباً به طور همزمان اعلام کردند که دونالد ترامپ از نتانیاهو دعوت کرده تا به عنوان اولین رهبر خارجی در دومین دوره ریاستجمهوری ترامپ با او دیدار کند.
در اطلاعیهای که کاخ سفید و دفتر نتانیاهو آن را به اشتراک گذاشتهاند، به نقل از دونالد ترامپ نقل شده که «منتظر گفتوگو درباره چگونگی دستیابی به صلح میان اسرائیل و همسایگانش و تلاش برای مقابله با دشمنان مشترکمان هستم.» دیروز همچنین استیون ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه عازم اراضی اشغالی شد، سفری که انتظار میرود او در آن از نوار غزه هم بازدید کند. ویتکاف که پیش از سفر به سرزمینهای اشغالی، به عربستان هم سفر کرد، روز دهم ژانویه ۲۰۲۵ بعد از یک ملاقات تنشآلود با نتانیاهو توانست به آتشبس در غزه سر و سامان دهد و حالا بعد از دریافت «اوکی تلفنی» ترامپ از بن سلمان، قصد دارد دو طرف را در مسیر عادیسازی قرار دهد. یچیر لایتر، سفیر جدید اسرائیل در واشینگتن که جمعه قبل کار خود را شروع کرده، در مصاحبه اختصاصی با روزنامه جروزالمپست گفته که اسرائیل «بیش از همیشه» به عادیسازی روابط با عربستان سعودی نزدیک است. او عادیسازی اسرائیل با عربستان را «بخشی از یک سازماندهی مجدد استراتژیک گستردهتر در خاورمیانه» توصیف کرده و مدعی است: «ما به عربستان سعودی نزدیکتر هستیم زیرا حماس را تحقیر کردهایم.» سقوط [بشار اسد، رهبر سوریه]و تضعیف نفوذ ایران ما را به یک لحظه فرصت رسانده است.»
روزنامه عبری یدیعوتآحارونوت نیز دیروز در گزارشی نوشت: «استیون ویتکاف» نماینده ویژه «دونالد ترامپ» رئیسجمهور امریکا در امور خاورمیانه با مقامات عربستان سعودی درباره توافق جامع در منطقه خاورمیانه، که شامل اجرای مرحله دوم آتشبس، بازگشت آوارگان فلسطینی، بازسازی نوار غزه و ادامه مسیر عادیسازی روابط میان کشورهای عربی و اسرائیل است، رایزنی کرد.
یک پرسش کلیدی
اینکه آیا ترامپ بدون تحت فشار قرار دادن نتانیاهو برای موافقت با دولت مستقل فلسطینی قادر خواهد بود روند عادیسازی عربستان را کلید بزند، با علامت پرسشهای جدی روبهرو است، کاری که او دستکم در دور اول ریاست جمهوری خود موفق به انجام آن نشد. بن سیلز دیروز در تایمز اسرائیل نوشت: «اکنون ترامپ خواهان یک معاهده بین اسرائیل و عربستان سعودی است و به نظر میرسد که این تنها به قیمت حرکت ملموس به سوی یک کشور فلسطینی، آرزوی دیرینه جی استریت (لابی چپ اسرائیل در امریکا) و شرکای ایدئولوژیک او خواهد بود.» او میگوید: «مقامات سعودی خواستار پیشرفت به سوی تشکیل کشور فلسطینی به عنوان بخشی از توافق عادیسازی هستند (در حالی که) در طول دهه گذشته، نتانیاهو نیز به طور فزایندهای آشکار کرده است که این بهایی است که او نخواهد پرداخت.» در حالی که تا همین حالا هم که نتانیاهو آتشبس با حماس را پذیرفته، آینده سیاسی او به خطر افتاده، چنانچه او در مسیر تشکیل دولت مستقل فلسطینی گام بردارد، آینده او بیش از پیش به خطر خواهد افتاد و دقیقاً به همین خاطر بود که دفتر نتانیاهو یک ماه پیش در بیانیهای اعلام کرد که «بنیامین نتانیاهو علیه ایجاد یک کشور فلسطینی که امنیت اسرائیل را به خطر میاندازد، اقدام کرده و در حال اقدام علیه آن نیز هست.» بخش بزرگی از جامعه اسرائیلی نیز در مخالفت نتانیاهو با دولت مستقل فلسطینی هم داستان هستند. نظرسنجیهای انجام شده پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ نشان میدهد که تنها حدود یک چهارم تا یک سوم اسرائیلیها از تشکیل کشور فلسطین حمایت میکنند، چیزی که عملی بودن آن را حتی در شرایط پس از آتشبس در غزه، در پایینترین سطح احتمال تاریخی قرارداده است.
انتخابهای ترامپ چه میگوید؟
اینکه ترامپ چگونه بین عادیسازی رژیم صهیونیستی با عربستان و مسئله تشکیل دولت فلسطینی جمع خواهد زد، به درستی مشخص نیست، ولی ممکن است مواضع اخیر او درباره کوچ فلسطینیان در غزه که با حمایت دست راستیهای تندرویی مانند اسموتریچ و بنگویر روبهرو شده، در این مسیر باشد، به خصوص که دیروز فاش شد مارکو روبیو، وزیر خارجه ترامپ، سهشنبه شب ۹ بهمن در گفتوگوی تلفنی با وزیر خارجه مصر گفته که مهم است که امریکا و مصر «اطمینان حاصل کنند که حماس دیگر نباید غزه را اداره کند و مسئولیت اقدامات خود را بپذیرد.» هادار ساسکیند، مدیرعامل گروه «روایت یهودی جدید»، یک گروه لیبرال صهیونیستی با ابراز تردید درباره اینکه ترامپ بتواند راه حل دو دولتی را اجرا کند، میگوید: «اگر ترامپ کسی است که اسرائیلیها و فلسطینیها را به سمت راهحل دو کشور سوق میدهد، من با کمال میل آن را تحسین میکنم. اما آیا به نظر من محتمل است؟ نه، من چنین اعتقادی ندارم.»
البته بعضیها دوست دارند به نقشها و مواضع متعارض ترامپ خوشبین باشند و مثل خیلی از موارد دیگر، او را تنها کسی بدانند که میتواند ایجادکننده دولت مستقل فلسطینی باشد. بنسیلز در تایمز اسرائیل این سؤال را مطرح کرده که «آیا دونالد ترامپ میتواند قهرمان بعدی صهیونیستهای لیبرال شود؟»، وی چنین احتمالی را منتفی نمیداند ولی جاین لیون دبیر امور بینالملل سیبیاس با چنین نگاه خوشبینانهای موافق نیست. او میگوید که انتصابهایی که ترامپ انجام داده، چشمانداز چندان روشنی برای راه حل دودولتی قرار نمیدهد: «انتصابات زودهنگام ترامپ همچنین نشانه قوی این است که یک کشور فلسطینی بسیار گونهای در خطر انقراض است. او فرماندار سابق آرکانزاس و مجری فاکسنیوز مایک هاکبی را به عنوان سفیر جدید ایالات متحده در اسرائیل انتخاب کرده است... (کسی که) گفته است که ادعای اسرائیل بر کرانه باختری «قویتر از پیوندهای امریکا با منهتن» است.»