جوان آنلاین: استاد حمید پارسانیا در کانال تلگرامی خود شرح کوتاهی از نظر علامه مصباح (ره) را درباره علم به اشتراک گذاشت. در این مطلب آمده است: در دیدگاه آیتالله مصباح علم فقط ابزار نیست، بلکه نور است و روشنگری میکند. همچنین یک اصل فلسفی است و اصل اینکه علم روشنگری است، سطوح مختلفی دارد و منابعی مانند عقل و... دارد نیز مباحث فلسفی است و این مباحث در سرنوشت علوم دخیل است.
البته فلسفه در برخی از مسائل خود از علوم جزئی هم میتواند کمک بگیرد، اما این کمکگرفتن نسبت به مباحث بنیادین فلسفه نیست. وقتی گفته میشود آیتالله مصباح متافیزیسین است باید توجه داشت که علوم مدرن از کانت به بعد اصلاً متافیزیک ندارد و فلسفه یک امر ذهنی است.
البته کانت توجه داشت که علوم تجربی نیازمند فلسفه هستند، اما در نگاه او فلسفه نور نیست و صرفاً صورتی بر عالم میاندازد و اصلاً خیلی مسئله با آنچه آیتالله مصباح میگویند، فرق میکند؛ یعنی ایشان پاسدار متافیزیک است، بنابراین رابطه فلسفه با سایر علوم در دیدگاه آیتالله مصباح رابطه علم با علم است.
از طرفی هم ایشان منطق خود را به حسب موضوع خود دارد و حتی تعریف ایشان همانطور که در فلسفه و هویت فلسفه به عنوان یک علم مهم است در علوم اجتماعی نیز مهم است. باید توجه کرد که تعریف علوم اجتماعی تعریفی مدرن است.
وقتی علمی را در تعریف مدرن میبینید، اینطور است که علم باید دانش تجربی باشد، پس گزارههای تجویزی مانند حقوق دیگر علم نیست و مباحثی مانند علوم اجتماعی نباید بحث تجویزی داشته باشند. در این دیدگاه فلسفه هم علوم انسانی است و محدود میشود و رابطه فلسفه با علوم رابطه ساینس و انسانیات و فرهنگ خواهد بود.
با این بیان وقتی گفته میشود رابطه فلسفه با علوم اجتماعی چیست، تفاوت دیدگاه آیتالله مصباح با دیگران روشن میشود. تفاوت ایشان با دیگران یک تفاوت بنیادین است و علوم و فلسفه را به معنای مدرن نمیدانند و رابطه اینها را نیز رابطه علم با علم میدانند.