پرداختن به شلمچه و یادمان معروفش این روزها چند مناسبت دارد. ۴۰ سال پیش در چنین روزهایی، شلمچه پس از ۱۹ ماه اسارت دوباره آزاد شد و رزمندهها ارتباط نیروهای عراقی داخل خرمشهر با مرز شلمچه را قطع کردند. همچنین شش سال بعد، در اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه ۶۷، شلمچه در تب و تاب تک بعثیها بود. البته آن قسمت از شلمچه که در داخل خاک عراق قرار داشت. به هر روی این تکه از خاک جنوب، یکی از پر شهیدترین و در عین حال شهیرترین مناطق دفاع مقدس است.
جبهه جنوب
شلمچه مرز بین ایران و عراق در جنوب استان خوزستان است. از آن جنوبیتر به منطقه اروند کنار میرسیم که مرز زمینی با عراق ندارد. به قول یکی از رزمندگان دفاع مقدس، اگر چندبار دیگر هم بین ایران و عراق جنگ شود، باز دو طرف ابتدا از شلمچه با یکدیگر درگیر میشوند، چون زمین همواری دارد و برای استفاده از ادوات زرهی مناسب است.
مرز شلمچه قبل از شروع رسمی دفاع مقدس، از جمله مناطقی بود که مورد هجوم دشمن قرار گرفت. پاسگاه شلمچه، مؤمنی و خین، از اماکنی بودند که عراق آنها را گلوله باران کرد و حتی ۱۰ روز قبل از شروع جنگ نیز از راه زمینی به آنها حمله کرد. بلافاصله با شروع دفاع مقدس شلمچه مشهد مدافعینی شد که با کمترین امکانات به مصاف تانکهای دشمن میرفتند.
وقایع تاریخی
کمی پیش از آنکه خرمشهر سقوط کند، شلمچه به دست دشمن افتاده بود. به این ترتیب از ماه اول جنگ تا زمان آزادسازی خرمشهر، این منطقه در دست دشمن بود. سپس آزاد شد و در طول دفاع مقدس نیز بارها و بارها محل درگیری دو طرف بود. از عملیات رمضان گرفته تا کربلای ۴ و ۵، سپس تک دشمن در سال ۶۷، عملیات بیتالمقدس ۷ و نهایتاً هجوم گسترده عراق پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، شلمچه بارها شاهد شهادت رزمندگانی بود که با دل و جان از میهن اسلامیشان دفاع میکردند.
یادمان شلمچه
بعد از اتمام دفاع مقدس، شلمچه یکی از اولین مناطقی بود که ابتدا با حضور خانواده شهدا و رزمندگان دفاع مقدس رونق گرفت. یادمان این منطقه نیز با کمک همین خانوادههای شهدا و رزمندگان ساخته شد و رفته رفته گسترش یافت. سال ۱۳۷۸ که مقام معظم رهبری به شلمچه رفت و آنجا را قطعهای از بهشت خطاب کرد، شهرت شلمچه بیش ازپیش شد. تا جایی که مقصد نهایی تمام کاروانهای راهیاننور عازم جبهه جنوب، شلمچه بود و این منطقه بیش از تمام مناطق عملیاتی دفاع مقدس در نزد عموم مردم شناخته شد.
خیل زائران
حضور خیل عظیم زائران در شلمچه به غیر از شهرت این منطقه، به دلیل نزدیکیاش به خرمشهر و دسترسی آسانش بود. از اینرو مسئولان به این فکر افتادند تا یادمان شلمچه را هرچه بیشتر تجهیز کنند. اکنون یادمان شلمچه یک حسینیه بزرگ دارد با ماکتهای ساخته شده از سنگرهای نونی شکل دشمن که این ماکتها در ابعاد واقعی ساخته شدهاند. به قول یکی از راویان کاروانهای راهیاننور، یادمان شلمچه توانایی جذب توریستهای خارجی را هم دارد. چنانچه اکنون نیز اغلب افراد خارجی علاقمند به تاریخ دفاع مقدس، به یادمان شلمچه میروند و از امکانات آنجا بهره میبرند.
به هر روی شلمچه و یادمانی که اکنون در آن قرار دارد، بخشی از تاریخ معاصر کشورمان را شامل میشود. تاریخی از ایثارگریها، رشادتها و نکات کلیدی و طلایی که دانستن آن میتواند حافظه تاریخی نسلهای مختلف ایران را با غروری مقدس مزین کند و آینده درخشانی را برای ما و نسلهای بعدی رقم بزند.