به گزارش «جوان»، گاهی این نقد مطرح می‌شود که در دولت‌های مختلف، سازمان برنامه و بودجه کشوری به سازمان برنامه و بودجه استانی تبدیل می‌شود و هر یک از سازمان‌های برنامه و بودجه استان‌ها که ضریب نفوذ خود را سازمان برنامه‌و‌بودجه کل کشور بیشتر کرده و مرکز تصمیم‌گیری و تخصیص منابع بودجه‌ای و غیر‌بودجه‌ای را در اختیار می‌گیرند، منابع کشور را به سمت و سوی استان‌های مد‌نظر خود گسیل می‌دهند.
در این بین، بنا به تحلیل برخی از اساتید اقتصاد تکرر این اتفاق در سازمان برنامه و بودجه کشوری موجب شده‌است که کشور در حوزه‌های مختلف مورد آسیب‌های جدی قرار بگیرد که وجود بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه نیمه‌کاره و بدهی‌های بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومانی مجموعه دولت و شرکت‌های دولتی و خالی شدن برخی از مناطق جغرافیایی از سکونت تنها بخشی از اشکال در مغز اقتصاد دولتی و نفتی ایران یعنی سازمان برنامه و بودجه کشوری است.
در شرایطی امریکا وزارت خزانه‌داری خود را به مرکز هدایت جنگ اقتصادی علیه ایران تبدیل شده‌است که به نظر می‌رسد «سازمان برنامه و بودجه کشوری» در ایران نیز باید برای تقابل برای حملات اقتصادی امریکا آمادگی داشته باشد و اتاقی به این منظور ایجاد کند، هر چند که کارشناسان و اساتید علم اقتصاد سازمان برنامه و بودجه کشوری را گاهی مجموعه‌ای سیاست‌زده عنوان می‌کنند که به تخصیص نامتوازن منابع بودجه عمومی و شرکت‌های دولتی و بانک ها، صندوق‌های بازنشسستگی، بیمه‌ها و بازار سرمایه، صندوق توسعه ملی به مناطق جغرافیایی و استان‌ها در کشور انجامیده است.
آشنایی با وزارت خزانه‌داری امریکا
وزارت خزانه‌داری امریکا (U. S. Department of the Treasury) یکی از نهاد‌های اجرایی دولت امریکاست که برای تضمین امنیت مالی این کشور در سال ۱۷۸۹ تأسیس شده‌است. این وزارتخانه امور مالیه دولت فدرال امریکا را از طریق جمع‌آوری مالیات‌ها، پرداخت هزینه‌ها، مدیریت امور پولی همچون انتشار اوراق قرضه، سکه و اسکناس و مدیریت حساب‌های بانکی دولت و بدهی‌های عمومی را بر عهده دارد. همچنین مسئولیت کارکرد و حفاظت از سامانه‌های مختلف لازم برای زیر ساخت‌های مالی امریکا و نیز مشاوره دادن به رئیس‌جمهور در باره مسائل مالی و اقتصادی بر عهده این وزارتخانه قرار دارد.
سازمان برنامه و بودجه کشوری درتقابل با تحریم‌های ناعادلانه و ظالمانه امریکا علیه اقتصاد ایران باید نقش اساسی را ایفا کند، اما این امر مستلزم آن است که ببینیم سازمان مذکور که زیر نظر مستقیم رئیس‌جمهور است و رئیسش معاون رئیس‌جمهور می‌باشد، به همراه مشتقات و مجموعه‌های تابعه‌اش همچون مرکز آمار ایران، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری، دبیرخانه هیئت امنای صندوق توسعه ملی، شورای اقتصاد، شورای عالی آمار، شورایعالی نقشه‌برداری، شورایعالی آمایش سرزمین و سازمان برنامه و بودجه در ۳۱ استان کشور چقدر در ریل منطقی و علمی و کارشناسی حرکت می‌کنند و توانایی‌اش در تقابل با اقدامات تحریمی امریکا چقدر است.
آسیب‌هایی که دستپخت سازمان برنامه و بودجه است
صرف‌نظر از اینکه برخی از کارشناسان علم سیاست بودجه‌ریزی‌های غیر عملیاتی در سازمان برنامه و بودجه را در انحرافات حوزه سیاست مؤثر می‌دانند، به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، تکرر بودجه‌نویسی‌های غیر‌عملیاتی و نامشخص‌بودن هزینه تمام شده کار در دستگاه‌ها و بودجه‌های جاری فوق‌العاده بالا در بخش دولت، نوسان‌های ارزی ناشی از بودجه‌ریزی غلط و افزایش بهای ارز با هدف تأمین منابع، وجود بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه نیمه‌کاره، جهش کسری بودجه و بدهی‌های دولت و شرکت‌های دولتی به بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومان و تضعیف پیوسته پول ملی و تولید تورم، در نظر نگرفتن مقوله آمایش سرزمین در تأسیس بنگاه‌های اقتصادی در استان ها، توزیع نامناب ثروت ومنابع مالی و غیر مالی در میان استان‌ها که منجر به مهاجرت و خروج بسیاری از مردم از استان‌ها و خالی‌شدن برخی از مناطق جغرافیایی ایران از سپر انسانی و برقراری امنیت و انتقال اطلاعات شده‌است و موارد کلان و قابل‌ملاحظه‌ای از این دست ضعف سازمان برنامه و بودجه کشور را به منصه ظهور می‌رساند.
سازمان برنامه و بودجه، کشوری عمل کند
در این بین به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، وقت آن رسیده‌است که حداقل درشرایط کنونی که امریکا در حوزه اقتصاد و تحریم تیغ را از رو برای اقتصاد ایران کشیده‌است، انقلابی در سازمان برنامه و بودجه کشوری رخ دهد که ایجاد تحول در این سازمان عریض و طویل مهم می‌تواند به انقلاب در حوزه اقتصاد بینجامد منتها ایجاد تحول مستلزم آن است که این مجموعه و تمامی مجموعه‌های تابعه و استانی‌اش اقدام به شفافیت به اولی درجه ممکن بکند؛ چراکه هنوز در کشور خیلی‌ها اصلاً نمی‌دانند نقش و وظیفه و مأموریت سازمان مهمی با عنوان برنامه و بودجه کشوری در اقتصاد و سیاست و در کل کشور داری و حکومت‌داری چیست؟
ریشه‌های شکل‌گیری سازمان برنامه و بودجه فعلی به سال ۱۳۱۶ باز می‌گردد، به منظور هماهنگ کردن فعالیت‌های عمرانی و لزوم تهیه برنامه‌هایی برای رشد اقتصادی و اجتماعی کشور در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی شورای اقتصادی تشکیل شد. در ۱۷ فروردین سال ۱۳۲۵ به موجب تصویبنامه هیئت وزیران هیئتی به نام هیئت تهیه نقشه اصلاحی و عمرانی کشور تشکیل شد. هیئت دولت پس از دریافت گزارشات ارائه شده از سوی این هیئت در مرداد ماه سال ۱۳۲۵ تصویب کرد؛ برای رسیدگی به برنامه‌های ارائه شده از سوی وزارتخانه‌ها، هیئت جدیدی به نام هیئت عالی برنامه تشکیل شود.
تغییر و تحولات در مجموعه‌ای با موضوع برنامه و مالیه و تأمین و تخصیص منابع برای توسعه ادامه داشت تا اینکه در دولت یازدهم شورایعالی اداری در یکصد و شصت و هشتمین جلسه مورخ ۱۲/۹/۱۳۹۳ به منظور ایجاد وحدت مدیریت و انسجام و یکپارچه‌سازی ساختار سازمانی لازم در اجرای اصول ۱۲۶و ۱۲۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی با احیا و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و استان‌ها موافقت کرد. متعاقباً این شورا در یکصد و هفتاد و ششمین جلسه مورخ ۲/ ۵/ ۱۳۹۵با توجه به اختیارات اصل ۱۲۶ قانون اساسی، به منظور سازماندهی و انسجام بخشی به مأموریت‌ها و وظایف مربوط به حوزه‌های امور اداری و استخدامی و برنامه و بودجه تصویب کرد: وظایف رئیس‌جمهور در امور برنامه و بودجه در قالب سازمان برنامه و بودجه کشور توسط «معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور» اداره شود.
