زهرا چیذری
در كنار كوتاهي‌های مسئولان مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد، مافياي مواد مخدر بيكار ننشسته است و به گفته معاون عمليات پليس مبارزه با موادمخدر ناجابا استفاده از ظرفيت فضاي مجازي براي خريد و فروش و آموزش هم الگوي مصرف مواد مخدر را تغيير داده است و هم از طريق شبكه‌هاي اجتماعي و اينترنت توليد موادمخدر را به نوجوانان و جوانان آموزش مي‌دهد.
طبق آخرين آمار رسمي تعداد معتادان در كشورمان از يك ميليون و 300 هزار نفر به 2 ميليون و 800 هزار نفر افزايش يافته است. اگر چنين آماري به معني نزديك شدن آمار رسمي و غيررسمي اعتياد باشد مي‌توان اميدوار بود مسئولان حوزه مبارزه با مواد مخدر واقع بينانه‌تر شده‌اند. اما اين ماجرا يك روي ديگر هم دارد و آن افزايش آمار غيررسمي اعتياد به موازات آمار رسمي است. اين آمار و ارقام اما يك واقعيت جدي را مطرح مي‌كند و آن چيزي نيست جز اينكه در حوزه مبارزه با آسيب‌هاي اجتماعي و اعتياد موفق نبوده‌ايم. تصوير عيني اين شكست را هم مي‌توان در گوشه و كنار شلوغ‌ترين خيابان‌ها و معابر شهر با معتاداني دید كه پيش چشم متعجب عابران با خونسردي تمام پايپ‌هايشان را چاق مي‌كنند تا درد خماري را با مستي نشئگي جابه‌جا كنند.
كشف 10 درصدي و مصرف 90 درصدي
سعيد صفاتيان، رئيس كارگروه مبارزه با موادمخدر مجمع تشخيص مصلحت نظام با زير سؤال بردن آمار تعداد معتادان در كشور با انجام شيوع‌شناسي اعتياد معتقد است: نوع سؤال‌ها، جمعيت پنهان معتاد را ايجاد مي‌كند و نمي‌توان تعداد معتادان را تخمين زد. به گفته وي بيش از 50 تن مواد مخدر سالانه در كشور استفاده مي‌شود كه با توجه به آمار 2 ميليون و 800 هزار نفري مصرف‌كنندگان مستمر موادمخدر در كشور حتي اگر 8 درصد مصرف به شيشه اختصاص پيدا كند، باز هم مصرف آن در سال بيش از 50 تن است، اين در حالي است كه ميزان كشفيات آن كمتر از 10 درصد يعني حدودا پنج تن است. صفاتيان معتقد است هر چند آمار مصرف شيشه در كشور تغيير كرده، اما مصرف‌كنندگان شيشه مصرف موادمخدر را ترك نمي‌كنند، بلكه الگوي مصرف‌شان را تغيير مي‌دهند و متأسفانه اكثراً به سمت هروئين و حتي تزريق آن مي‌روند و همچنين مواد صنعتي و قرص‌هاي روانگردان نيز مصرف مي‌كنند.
رئيس كارگروه مبارزه با موادمخدر مجمع تشخيص مصلحت نظام معتقد است: در حالي كه مصرف موادمخدر در 20 سال گذشته، تك الگويي بود، اما اكنون چند الگويي بودن مصرف مواد مخدر درمان، مبارزه و پيشگيري از اعتياد را ناكارآمد كرده است. از نگاه وي مسئولان مياني، مبارزه با مواد مخدر را ذاتي نمي‌دانند.
دسترسي آسان
آنطور كه پرويز افشار، سخنگوي ستاد مبارزه با مواد مخدر هم مي‌گويد دسترسي به موادمخدر و قيمت آن براي مصرف‌كننده اهميت دارد؛ دسترسي به اين مواد در ايران بسيار آسان است.
به گفته وي در سال 90 پس از ترياك، شيشه رتبه دوم مصرف را داشت، اما در سال 94 ماريجوآنا و مشتقات آن در رتبه دوم قرار گرفته‌اند و شيشه به مقام چهارم نزول كرده است. نكته مهم اينجاست كه اگر مصرف‌كننده ترياك حدود 20 سال طول مي‌كشيد به انتهاي خط برسد براي مصرف‌كننده شيشه اين زمان حداكثر شش سال است.
آموزش كاشت و مصرف ماريجوآنا در اينترنت
مجيد كريمي، معاون عمليات پليس مبارزه با موادمخدر ناجا اما علت تغيير الگوي مصرف موادمخدر را افزايش هشت برابري قيمت شيشه دانست. وي معتقد است: در حوزه مبارزه با موادمخدر با باندهاي مافيايي بسيار پيچيده‌اي مواجه هستيم و تغيير الگوي مصرف نيز از برنامه‌هاي پشت پرده آنهاست.
پس در حال حاضر تغيير الگوي مصرف به سمت ماريجوآنا و مشتقات آن مسئله‌اي است كه نمي‌توان آن را مثبت يا منفي ارزيابي كرد و متأسفانه در حال حاضر هم شيوه كشت و هم شيوه مصرف آن به راحتي در فضاي مجازي آموزش داده مي‌شود و جوانان و نوجوانان در صورت دسترسي به اينترنت به راحتي مي‌توانند اين مطالب را ببينند تا جايي كه حتي بتوانند در داخل منزل خود نيز آن را توليد كنند. وي با اشاره به مواد‌فروشان فضاي مجازي مي‌گويد: از سال گذشته با پليس فتا براي برخورد با مواد‌فروشان در شبكه‌هاي اجتماعي وارد شديم و از ابتداي امسال چهار شبكه كه به وسيله فضاي مجازي موادمخدر پخش مي‌كردند دستگير شدند.
كريمي ابراز اميدواري كرد، همه فضاي مجازي تا پايان سال براي مقابله با مواد‌فروشان تحت كنترل درآيد.
سه سند بالادستی برای مبارزه با اعتیاد
مهم‌ترين سؤال در مواجهه با وضعيت اعتياد و مواد مخدر در كشور پشتوانه‌هاي قانوني مبارزه با موادمخدر است. جالب است بدانید در حال حاضر سه سياست بالادستي در حوزه مبارزه با موادمخدر در كشور وجود دارد؛ نخستين سياست موجود در اين حوزه سياست كلي نظام است كه از سال 85 در 11 بند توسط مقام معظم رهبري ابلاغ شد. همچنين سياست برنامه ششم توسعه و قانون برنامه ششم توسعه نيز از ديگر قوانين بالادستي در حوزه مبارزه با موادمخدر هستند كه از سال جاري آغاز خواهند شد. رئيس كارگروه مبارزه با موادمخدر مجمع تشخيص مصلحت نظام با بيان آنكه مسئولان ما مبارزه با موادمخدر را به صورت ذاتي وظيفه خودشان نمي‌دانند، معتقد است: وزير كشور در ابتداي حضور خود استراتژي بسيار خوب اجتماعي كردن مبارزه با موادمخدر را مطرح كردند، اما برنامه عملياتي براي آن ارائه نشد.
شايد همين حالا نوجوان يا جواني در اتاقش و پاي رايانه‌اش مشغول ديدن آموزش كشت و مصرف موادمخدر باشد يا حتي از طريق فضاي مجازي مواد مخدر مورد تقاضايش را سفارش داده و تا لحظاتي ديگر به دستش مي‌رسد؛جوان يا نوجواني كه ممكن است به زودي جزو آمار مرگ روزانه هشت معتاد بر اثر عوارض موادمخدر به شمار بيايد؛ درست در لحظاتي كه مسئولان به كار خودشان مشغولند، حتي به نام همايش مبارزه با موادمخدر!
