جوان آنلاین: دریاچه ارومیه که در سال گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود و در پاییز ۱۴۰۲ اخباری مبنی بر خشک‌شدن کامل آن منتشر شد، با بارش‌های زمستانه سال قبل و باران بهاری ۱۴۰۳ جان دوباره گرفته و حالا هر روز اخباری در رابطه با افزایش تراز آن منتشر می‌شود. از اوایل فروردین ماه سال جاری هر روز چند سانت بر میزان تراز آب دریاچه ارومیه افزوده شده و در آخرین اظهار نظر، دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه اعلام کرده تراز فعلی دریاچه به هزار و ۲۷۰ متر و۳۵ سانتی متر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، شاهد افزایش هفت سانتی‌متری آن هستیم. اما کارشناسان می‌گویند این اتفاق در بهار هر سال رخ می‌دهد و حجم فعلی دریاچه ارومیه که به ۱میلیارد و ۷۷۰ میلیون متر مکعب رسیده، با حجم چند دهه قبل آن که ۳۰ میلیارد مترمکعب بوده فاصله زیادی دارد و برای رسیدن به تراز اکولوژیک حداقل به ۱۵میلیارد مترمکعب آب پایدار نیاز دارد.
وقتی در زمستان سال گذشته بارش‌های خوبی آغاز و حتی اعلام شد چشمه‌هایی از کناره‌های دریاچه ارومیه شروع به جوشیدن کرده‌اند، حال همه ایران به همراه حال دریاچه خوب شد که دیگر خبری از مرگ حتمی دریاچه نمی‌شنویم. با شروع بهار و باران‌های فروردین ماه و آب‌هایی که از سد‌های بالا دستی به سمت دریاچه ارومیه روان شدند، سطح آب بالاتر آمد. بطوری‌که در عید امسال مسافران می‌توانستند با قایق در دل دریاچه حرکت کنند. آنطور که مسئولان اعلام کرده‌اند با اتمام فاز دوم طرح انتقال آب کانی سیب سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه رهاسازی می‌شود که این طرح نیز تا سه ماه آینده به پایان می‌رسد. مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی با اشاره به وضعیت بارش‌های بهاره و تأثیر آن در بالا آمدن تراز دریاچه به «جوان» می‌گوید: «در تراز فعلی حجم دریاچه ارومیه به ۱میلیارد و ۷۷۰ میلیون متر مکعب رسیده. حجم دریاچه نسبت به ابتدای سال آبی سال گذشته ۱میلیارد و هزارو ۱۵۰ میلیون متر مکعب افزایش داشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز ۱۷۰میلیون متر مکعب بیشتر شده است.»
مهرنگ دوستی رضایی با تأکید بر اینکه با توجه به بارش‌های بهاری و آزاد‌سازی آب از سدها تراز دریاچه ارومیه به هزار و ۲۷۰متر و ۳۵ سانتی متر رسیده که هفت سانتی متر بالاتر از زمان مشابه سال گذشته و ۵۳ سانتی متر بالاتر از ابتدای مهرماه ١٤٠٢ است، ادامه می‌دهد: «۲۵۰میلیون متر مکعب آب از آذرماه سال گذشته تا کنون از سد‌های آذربایجان غربی وارد دریاچه ارومیه شده که بر اساس مصوبه کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه رهاسازی آب از پشت سد‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه به سمت این دریاچه سالانه یک میلیارد و صد میلیون متر مکعب خواهد بود.»
ورود روزانه ۲۰میلیون مترمکعب آب
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه نیز با تأیید اینکه تراز فعلی دریاچه ارومیه به هزار و ۲۷۰متر و۳۵ سانتی متر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، شاهد افزایش هفت سانتی‌متری آن هستیم، گفت: «این تراز و بالا آمدن آب می‌تواند نوید بخش روز‌های خوبی برای دریاچه باشد و امیدواریم بارش‌ها ادامه داشته باشد.»
محمدصادق معتمدیان با تأکید بر اینکه وسعت دریاچه ارومیه در حال حاضر هزار و ۴۷۵ کیلومتر مربع برآورد می‌شود که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته، ۳۱۱ کیلومتر مربع افزایش دارد، ادامه داد: «دریاچه ارومیه در حال حاضر یک میلیارد و ۸۳۰ میلیون مترمکعب آب دارد که بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب بیشتر از زمان مشابه سال گذشته است.» به گفته استاندار آذربایجان غربی، با بارش‌های اخیر و رهاسازی‌های انجام شده از سدها، وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود است. معتمدیان به آغاز رهاسازی آب از سد‌های استان از آذرماه سال گذشته نیز اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر ۲۲۰ مترمکعب در ثانیه ورودی آب به دریاچه ارومیه است. در هر ۲۴ ساعت حدود ۲۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه می‌رسد که امیدواریم با افزایش بارش‌ها، دبی ورودی به دریاچه بیشتر شود.»
کشاورزی حوزه دریاچه مدیریت شود
روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور اعلام کرد که این سازمان با همکاری اداره پردازش تصاویر و سنجش از دور و همچنین اداره نقشه‌نگاری موضوعی و مبنایی، اقدام به پایش مساحت پهنه آبی دریاچه ارومیه در اسفندماه سال‌های ۱۴۰۲- ۱۴۰۱ کرده است.
بر همین اساس در پی بارش‌های اخیر صورت گرفته در اقصی نقاط کشور و اهمیت مدیریت تالاب‌ها و احیای دریاچه‌های کشور، سازمان نقشه برداری کشور با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای لندست ۸، مساحت دریاچه ارومیه را در بازه دو سال اخیر مورد پایش قرار داده که نتایج بیانگر بهتر شدن وضعیت دریاچه و آب موجود در آن است.
پردازش‌های صورت گرفته حاکی از برآورد مساحت دریاچه ارومیه در ۱۶ اسفندماه ۱۴۰۱ و ۳ اسفندماه ۱۴۰۲ به ترتیب برابر باهزارو ۸۱۹ و ۲ هزار و ۶۱ کیلومترمربع می‌باشد. یکی از پژوهشگران اندیشکده تدبیر آب ایران معتقد است، مشکل دریاچه ارومیه این است که در مواجهه با شرایط جوی و رفتار انسان‌ها دارای کنش است. سروش طالبی می‌گوید: «اگر آب در بخش مصارف کشاورزی حوضه دریاچه مدیریت شود، طبیعتاً امکان بیشتری برای احیا فراهم می‌شود.»
وی با تأکید بر اینکه دریاچه ارومیه از پویایی برخوردار است و طبیعتاً به تغییر مؤلفه‌ها پاسخ می‌دهد، می‌گوید: «نقطه بی‌بازگشتی برای آن نمی‌توان متصور بود، چون میزان بارش و کاهش آب مصرفی در حوزه کشاورزی به طور مستقیم روی وضع و حال دریاچه تأثیر می‌گذارد. اینکه تصور کنیم با دو سامانه بارشی، دریاچه ارومیه در روند احیا قرار گرفته، تصور غلطی است. مخصوصاً که ما انسان‌ها هنوز رفتارمان را در قبال دریاچه ارومیه عوض نکرده‌ایم و همچنان سهم آب دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.»
این پژوهشگر حوزه آب بیان تأکید می‌کند: «برخی از دولتی‌ها که دستاورد و حتی عملکردی ندارند به سخنان غیرواقعی روی می‌آورند. برای مثال مسئولان مصاحبه‌هایی منتشر و ادعا می‌کنند که تراز دریاچه ارومیه نسبت به ابتدای سال این میزان افزایش پیدا کرده و در جامعه این‌طور القا می‌کنند که وضعیت دریاچه خوب است و جای نگرانی نیست. متأسفانه مشابه این مصاحبه‌ها را می‌توانیم در دهه ۸۰ هم ببینیم که در نیمه دوم زمستان و نیمه اول بهار مسئولان وقت اعلام می‌کردند دریاچه ارومیه افزایش تراز دارد، درحالی‌که این‌ها رفتار طبیعی دریاچه است. در ماه‌هایی از سال که بارندگی وجود دارد، افزایش تراز صورت می‌گیرد و طبیعتاً در فصل تابستان با گرم‌شدن هوا، همین مقدار آب هم تبخیر و تراز به وضعیت کمینه خود برمی‌گردد.»
