جوان آنلاین: کلانشهر تهران با جمعیت ۱۶ میلیونی که در دل خود جای داده، با مشکلات متعدد ترافیکی روبه‌رو است. این جمعیت انبوه برای رفت و آمد‌های روزانه به دلیل تزریق محدود وسایل حمل و نقل عمومی در پایتخت دچار مشکلات متعددی است. علاوه بر فشار زیادی که شبکه حمل و نقلی مترو و اتوبوس در طول روز وارد می‌شود، بخش بسیاری از مردم در تردد از مسیر‌هایی که فاقد خطوط اتوبوس و مترو هستند نیز با مشکلاتی مواجهند. این موضوع نیازمند در نظر گرفتن تمهیداتی ویژه از سوی شهرداری تهران است. حالا گویا هوش مصنوعی به کمک برچیدن صف‌های طولانی مسافران شهری آمده است.
حوالی عصر که می‌شود رفته‌رفته جمعیت کارمندان و کارگرانی که مسافران هر روزه خطوط تاکسیرانی هستند به سمت میادین اصلی تهران مثل میدان ونک و انقلاب افزایش پیدا می‌کند و صف‌های طولانی به امید سوار شدن به تاکسی‌ها، ون‌ها یا ماشین‌های مسافرکش تشکیل می‌شود. برای کم کردن فشار روزانه به ناوگان حمل و نقلی که دیگر بخش عظیمی از آن به دوش رانندگان خطی بی‌شناسنامه افتاده‌است، مدیریت شهری تصمیم گرفت بخشی از ناوگان ون تاکسی را که به تازگی از دولت خریداری کرده به روش جدیدی به میدان بیاورد. از آذرماه ۱۴۰۲ ون‌های زردرنگ در طرحی موسم به پروژه «شاتل سرویس» در مکان‌های پرتردد، با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات با هدف افزایش راندمان ناوگان تاکسیرانی و کیفیت سفر و همچنین کاهش ازدحام مسافر در سطح معابر شهری به‌کار گرفته‌می‌شود.
شاتل سرویس چیست؟
وجود شاتل در هر مسیر به این معناست که سرویس شاتل یا خودرویی با مشخصات خاص، در ساعاتی که از قبل اعلام شده‌است، آن مسیر را می‌پیماید و مسافران را به مقصدی مشخص می‌رساند.
تزریق این تاکسی‌های اینترنتی با قابلیت رزرو آنلاین از این جهت در میادین اصلی شهر انجام گرفته که نوع شهرسازی در دهه‌های گذشته به شکلی بوده که مسافران باید در میادین مثل میدان ونک، پیاده و سوار شده و در همین نقاط باید از ظرفیت تاکسی، سواری و ون استفاده کرد. آنطور که مهدی وحدت‌کار، مدیر عامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران گفته‌است: پروژه شاتل تاکسی تا حدودی توانسته از حجم بار ترافیکی و ازدحام مسافران در ساعات پر تردد بکاهد. در شاتل سرویس با استفاده از نرم‌افزار‌های موبایلی و بستر وب امکان خرید بلیت آنلاین و اعتباری در مسیر‌های مختلف تعریف شده و پرداخت از طریق درگاه اینترنتی یا کیف پول شهروندی امکان‌پذیر خواهد‌بود.
مزایای شاتل سرویس برای شهروندان
در واقع این سرویس برای خدمت‌رسانی هر چه بهتر و سریع‌تر در زمان‌های شلوغی و اوج ازدحام مسافر در میادین پرتردد تهران در نظر گرفته شده‌است و به مسئله در دسترس بودن ناوگان در ساعات مختلف به خصوص پیک و رفع نگرانی در خصوص هزینه‌های سفر کمک می‌کند. البته این طرح علاوه بر دسترسی به تاکسی در زمان‌های خاص، مزایای دیگری مانند کاهش آلودگی هوا هم دارد که مدیر عامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران ضمن اشاره به آن‌ها بیان کرده‌است: «شاتل سرویس» با استفاده از بستر فناوری‌های نوین، به برنامه‌ریزی و توزیع زمان و مکان سفر‌های شهروندان تهرانی کمک کرده و موجب کاهش سفر‌های تک‌سرنشین و کاهش ترافیک شهری و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود. قطعاً کاهش ترافیک بر کاهش آلایندگی هوا نیز نقش مؤثری دارد.
چگونه می‌توان از خدمات شاتل سرویس بهره برد؟
برای استفاده از این خدمت، باید نرم‌افزار کاربردی کیف پول شهروندی را نصب کرد و به بخش شاتل تاکسی مراجعه کرد. مدیر عامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران درباره استفاده از سرویس شاتل تاکسی اظهار می‌کند: پس از ورود به قسمت شاتل در این اپلیکیشن، تعدادی از خطوط براساس مبدأ، مقصد و ساعت حرکت تعریف شده‌است. مسافر، خط مورد نظر خود را انتخاب می‌کند و بلیت را می‌خرد. وقتی مسافر در زمان مقرر به محل مراجعه کند، می‌بیند که یک دستگاه ون آماده مسافرگیری است. تاکسی‌های شاتل در گروه وسایل «نیمه‌انبوه‌بر» قرار گرفته و ساختاری مخصوص و در عین حال اشتراکی دارند.
البته تأمین ون‌های این طرح متعلق به شهرداری تهران بوده، اما بهره‌برداری از آن به بخش خصوصی سپرده شده‌است. وحدت‌کار نیز با اشاره به اینکه مسیر‌ها بر مبنای درخواست‌های سفر شهروندان تعریف و اصلاح می‌شود، در این رابطه گفت: مسافر پس از خرید بلیت به ایستگاه تعریف شده مراجعه و با ارائه QR کد به راننده، سفر را آغاز می‌کند و راننده نیز با اسکن بلیت و زدن پایان سفر در نرم‌افزار مبالغ را دریافت می‌کند. در هر دو برنامه مسافر و راننده که بر مبنای موقعیت مکانی است امکان رؤیت موقعیت خودرو وجود خواهد داشت.
حل مشکل بیمه و حقوق رانندگان تاکسی با شاتل‌سرویس
یکی از چالش‌هایی که رانندگان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند بیمه و حقوق است که حل آن تأثیرات زیادی در افزایش بهره‌وری ناوگان حمل و نقل عمومی خواهد داشت. مدیر عامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران در این خصوص عنوان می‌کند: اگر حق راننده را پرداخت کنیم و به مقداری که زحمت می‌کشد درآمد متناسب با زحمت داشته‌باشد، صنعت حمل و نقل ایران چند پله رشد خواهد داشت. معمولاً درآمد رانندگان تاکسی روزانه است و اگر یک روز کار نکنند، درآمد نخواهند داشت. از طرف دیگر در تاکسی‌های اینترنتی می‌بینید که وقتی ترافیک عصر یا صبح در یک مسیر گره‌می‌خورد، بعضی رانندگان تمایلی به کار در آن خط ندارند، زیرا اگر به سمت مقصد حرکت کنند، آنقدر در مسیر معطل می‌شوند که تا چند ساعت نمی‌توانند برای سرویس بعدی حرکت کنند. وحدت‌کار ضمن اشاره به این مسئله بیان می‌کند: راننده تاکسی مشکل بیمه تأمین اجتماعی و تأمین حقوق دارد و این موارد استرس سنگینی به راننده وارد می‌کند. ما در نظر داریم این مدل را بدون اینکه شوکی به فضای کاری راننده بدهیم، ایجاد کنیم تا رانندگان با حفظ شرایط موجود در موقعیتی قرار بگیرند که از این لحاظ‌ها تأمین شوند.
هزینه کرایه چگونه محاسبه می‌شود
زمانی که صحبت از ارائه خدمات جدید و تازه در ناوگان حمل و نقلی می‌شود، این مسئله به وجود میآید که هزینه دریافت آن خدمات چقدر است. کرایه تاکسی دغدغه دو طرفه راننده و مسافر است. مدیر عامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی با اشاره به مدل پرداخت هزینه این سفر‌ها درباره آن تأکید می‌کند: هم اکنون اگر شما وارد اپلیکیشن بشوید حدود ۱۰۰ سرویس ارائه می‌شود. افراد با تعیین مبدأ و مقصد هزینه را پرداخت می‌کنند. هزینه این سرویس‌ها منطبق با مصوبه شورای شهر است و در ایام پیک و غیرپیک تفاوتی ندارد.
وحدت‌کار با بیان اینکه ما با تمهیداتی سعی کرده‌ایم شرایط را نرمال کنیم و باعث افزایش بهره‌وری ناوگان شویم، به مسئله تمرکززدایی زمانی و جغرافیایی در طرح شاتل سرویس اشاره کرد و درباره آن گفت: برای مثال ممکن است ۱۲ نفر بخواهند از میرداماد به شهران بروند، در حال حاضر ناگزیرند به میدان ونک بیایند، اما اگر این ۱۲ نفر مبدأ خود را میرداماد انتخاب کنند، می‌توان سرویس جدیدی از میرداماد در نظر گرفت. بدین ترتیب تمرکز و ازدحام مسافر از میدان ونک هم گرفته می‌شود.
گفتنی است در طرح شاتل سرویس تقریباً همه پایانه‌های پر مسافر همراه با ساعات پیک ازدحام و شلوغی شناسایی شده و با کمک هوش مصنوعی، نسبت به اعزام تاکسی اقدام می‌شود. شاید بتوان امیدوار بود با توسعه چنین طرح‌هایی که بر پایانه فناوری و تمرکز بر مد‌های حمل و نقلی انبوه‌بر است، شاهد افزایش کیفیت سفر و همچنین کاهش ازدحام مسافر در سطح معابر شهری باشیم.
