جوان آنلاین: وقتی نام شب یلدا را می‌شنویم به یاد کرسی‌های خانه مادربزرگ و پدربزرگ می‌افتیم و اینکه کلی خوراکی‌های متنوع روی کرسی بود تا کنار هم طولانی‌ترین شب سال را جشن بگیریم، رادیو یکی از همیشگی‌ترین‌های دورهمی‌های یلدایی است و هنرمندان صدا همیشه تلاش کرده اند ساعات خوشی را به ویژه در مناسبت‌ها برای مخاطبان خود بیافرینند، رادیو فرهنگ با توجه به ماموریتی که دارد» شب خاطرات شیرین» را ویژه یلدا از گروه تاریخ و اندیشه به تهیه کنندگی نازنین حاج سیف الله تدارک دیده که بخش‌های متنوع و متفاوتی دارد.
در گپ و گفتی با منصوره کردی مدبر گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ درباره چکونگی پرداخت به موضوع یلدا در این برنامه پرسیدیم که گفت:در شب یلدا شب‌نشینی با برخی از هنرمندانی که به برنامه می‌آیند، داریم و قرار است با آن‌ها درباره سنت‌های شب یلدا صحبت شود. آیین‌هایی در شب‌های یلدا انجام می‌شود که ما هم دوست داریم با دعوت از بزرگان، مثل‌های قدیمی و حافظ‌خوانی داشته باشیم یا اجرای موسیقی و بازی‌های مختلفی را تدارک ببینیم.
کردی توضیح داد: تهیه کننده این برنامه نیز تاکید بر معرفی سنت‌های یلدایی در شهر‌های ایران و کشور‌های همسایه داشته که می‌تواند برای شنوندگان جالب توجه باشد همچنین حضور پیشکسوتان رادیویی و مهمانانی از دیگر کشور‌ها با فرهنگ مشترک از جمله تدارکی است که برای برنامه دیده شده است.
وی بیان کرد: پویش قصه خوانی نیز تدارک دیده شده که به دو قصه هدیه‌ای تعلق می‌گیرد و در برنامه هدایایی به مخاطبان اهدا خواهد شد، همچنین از دیدگاه ادبی و تاریخی به شب یلدا پرداخته شده و با دعوت از کارشناس فرهنگ عامه از آداب و رسوم این شب در مناطق مختلف صحبت می‌کنیم و با دعوت از کارشناس تغذیه از خوراکی‌های این شب و فلسفه مصرف آن‌ها صحبت می‌شود.
آیین یلدا در شهر‌های ایران
نازنین حاج سیف الله تهیه کننده جوانی است که بیش از ۱۲ سال سابقه برنامه‌سازی در رادیو دارد و این بار تجربه تولید برنامه یلدا را برعهده دارد، این تهیه کننده درباره بخش‌ها و عوامل برنامه توضیح داد: «شب خاطرات شیرین» ویژه برنامه شب یلدا رادیو فرهنگ است که در این برتامه خواننده، گروه موسیقی، کارشناسان تاریخ و فرهنگ مردم، مهمانانی از کشور‌های همسایه و پیشکسوتان رادیو فرهنگ و... حضور دارند و قرار است به آیین یلدا در شهر‌های ایران و کشور‌های همسایه پرداخته شود.
این تهیه کننده با اشاره به این موضوع که یلدا شبی برای تکریم بزرگتر‌های خانواده است و در این شب از خاطرات آن‌ها و قصه‌هایی که دارند بهره مند می‌شویم از پخش مستند از خانه‌ی سالمندان در برنامه خبر داد و گفت: این مستند گرامیداشت مقام مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌هایی است که سال‌ها در کنار سفره‌های یلدایی خاطره گویی و خاطره سازی کرده اندو سمیه نجفی آن را آماده کرده همچنین مستندی دیگر از از خاطرات رزمنده‌ها در شب‌های یلدا در دوران دفاع مقدس توسط علی جویا تهیه شده که پخش می‌شود.
حاج سیف الله همچنین به ارتباط تلفنی با گزارشگران شهر‌های مختلف ایران اشاره داشت و بیان کرد: بخشی به معرفی آداب و رسوم یلدا در شهر‌ها و روستا‌های ایران اختصاص دارد و گفتنی است حضور مهمان‌های ویژه از بخش‌های برنامه است.
وی در خصوص حفظ تناسب در روند برنامه و ریتم مناسب گفت: ریتم برنامه خیلی مهم است؛ همچنین فضا و صمیمیتی که در قالب برنامه است. ما سعی کرده‌ایم در ویژه‌برنامه شب یلدا از سنگینی برنامه اصلی کمی فارغ شویم و شاد و پویا باشیم به همین منظور همانطور که با فرد نیکوکاری از ستاد دیه که برای آزادی دو زندانی در شب یلدا تلاش کرده صحبت می‌کنیم با دعوت از حامد فقیهی (خواننده) شنوندگان یلدایی خود را دعوت به شنیدن موسیقی می‌کنیم.
برنامه‌هایی مبتنی بر تحقیق
نرگس فتحی نویسنده «شب خاطرات شیرین» نیز درباره نوشتن از یلدا برای رادیو فرهنگ گفت و دراین باره به نکات جالبی اشاره کرد.
وی گفت: «شب خاطرات شیرین» کام من را چندین روز زودتر از شب یلدا شیرین کرد. از آنجا که تهیه‌کننده ویژه برنامه شب خاطرات شیرین، نازنین حاج سیف‌الله، سفارش متنی ساده و بی تکلف داده بودند، باید اطلاعات مربوط به مراسم یلدا به زبان شیوا و خودمانی بدل می‌شد تا شنونده در این شب خاطره برانگیز هم از شنیدن و همراهی با رادیو فرهنگ لذت ببرد، هم به ایرانی بودنش ببالد.
این نویسنده درباره تفاوت‌های نوشتن برای ویژه برنامه یلدا با سایر برنامه‌های روزمره رادیو فرهنگ، گفت: مثل تفاوت باسلق و شیرینی ناپلونی بود. کلمات باید همین اندازه نرم و راحت الحلقوم و بی تکلف ردیف می‌شدند و البته به اندازه باسلق مغذی و شیرین باشند؛ از طرفی شنونده را نباید با متنی عصا قورت داده، نگران پراکندگی پودر قند احتمالی می‌کردم.
فتحی اضافه کرد: نویسندگی ویژه برنامه یلدای رادیو فرهنگ کاملا مبتنی بر تحقیق بود و ضمن جستجو و خواندن مقالات مختلف، گذری جذاب بر فرهنگ بومی نقاط مختلف کشورمان داشتم و مرور غذا‌ها و مراسم مختلف شخصا برای من که وظیفه¬ی نوشتن این برنامه را داشتم مملو از لذت بود. متن این برنامه با تکیه بر ارزش‌های آیینی ایرانی اسلامی¬امان در پی ثبت و ضبط تاریخچه یلدا بر سینه صدا بود و این رسالت بر عهده تمام ارکان برنامه به ویژه متن گذاشته شده بود که مخاطب را بر حفظ هویت فرهنگ خود ترغیب کند.
این نویسنده ادامه داد: هنگاهی که مسئولیت نگارش یک برنامه به عهده من سپرده می‌شود، اولین پرسشی که مطرح می‌کنم این است: «چه کسانی برنامه را اجرا می‌کنند؟» شناختن دقیق مجری در چگونگی نوشتن نویسنده موثر است. در ویژه برنامه شب یلدا از رادیو فرهنگ شناخت توانمندی‌ها و انعطاف در اجرای گوینده می‌تواند دست نویسنده را برای استفاده از زبان طنز یا اختیار لحن خودمانی بازتر کند. به عنوان مثال می‌توان در چنین برنامه‌ای از اشعار کلاسیک استفاده کرد یا ترانه‌های طنز نوشت. انتخاب هر کدام به شناسنامه برنامه و تقاضای تهیه‌کننده برمی‌گردد که قصد دارد شخصیت برنامه‌اش را چگونه مطرح کند. سوال بعدی¬ای که معمولا قبل از شروع به کار نوشتن می‌پرسم این است: «برنامه چه بخش‌هایی دارد؟»
فتحی گفت: «شب خاطرات شیرین» مسابقه قصه‌گویی داشت و مستند و یادآوری ارکان یلدایی. همچنین باید از تاریخچه این شب گفته می‌شد و چرایی تفال بر فال حافظ و از قضا باید پای نجوم هم به میان غزل و قصه گشوده می‌شد. به نظر برنامه¬ی پر و پیمانی می¬آمد که برای بخش¬های زیادی متن ورودیه لازم داشت. قصه و شعر هم پای ثابت برنامه¬های فرهنگی¬است و چند خطی از متن برنامه به یاد رزمندگانی که شب تاریک و طولانی یلدا را در سنگر‌ها سپری کرده بودند، مزین شد.
نرگس فتحی در پایان لبخند را هدیه این‌برنامه به شنوندگان عنوان کرد و افزود: امیدوارم تلاش تمام کسانی که ایده‌پرداز و تهیه و مجریان شب خاطرات شیرین بودند به نتیجه¬ی لبخندی شیرین و فکورانه ختم شود و قلمی اگر چرخیده به قلب شنونده خوش نشسته باشد. مثل لذتی که در صمیمیت باسلق یلداست.
یلدا شبی برای یادکردن از بزرگان است
فاطمه رکنی گوینده پیشکسوت رادیو فرهنگ گفت: شب یلدا یک دورهمی خانوادگی برای مرور خاطرات و یاد کردن از بزرگان و مرور خاطرات است.
وی ادامه داد: ما در شب خاطرات شیرین تلاش می‌کنیم برای بزرگتر‌هایی که فرزندان خود را به هر دلیلی در کنار خود ندارند و فرزندانی که جای خالی بزرگتر‌ها را حس می‌کنند یک خانواده باشیم
آیین‌های سنتی نخ تسبیح کنار هم قرار گرفتن ما ایرانیان است
ناصر قوام پور گوینده پیشکسوت رادیو فرهنگ گفت: آیین‌های سنتی نخ‌های نامرئی هستند که دل‌های ما ایرانیان را هرکجا که باشیم بهم وصل می‌کنند.
وی ادامه داد؛ ما در برنامه شب خاطرات شیرین آیین سنتی یلدا را که نمادی از روشنی بخشی، نشاط و امید و پاسداشت خانواده به ویژه بزرگان است گرامی داشته و سعی می‌کنیم شب خوبی در کنار مردم عزیز خلق کنیم.
گرامیداشت آیین‌های سنتی برای حفظ هویت فرهنگی مهم است
مریم واعظ پور گوینده پیشکسوت رادیو فرهنگ نیز گفت: شب خاطرات شیرین یعنی یاداوری همه روز‌های خوشی که در کنار هم گذشت و روشنی یلدا همین دورهمی‌ها و یادکرد‌ها و خاطره گویی هاست.
وی ادامه داد: امیدوارم این شب برای همه مردم شبی شاد و به یادماندنی باشد و ما رادیویی‌ها به ویژه در رادیو فرهنگ با گرامیداشت آیین‌های سنتی و رسوم مردم برای حفظ هویت فرهنگی تلاش می‌کنیم.
یلدا در هر کجای ایران رنگ و بوی خاصی دارد
قربان صحرایی چاله سرایی پژوهشگر اهل تالش که در برنامه شب خاطرات شیرین حضور دارد گفت: آیبن‌های سنتی بخشی مشترک بین مردم است و در بخش‌هایی بین اقوام تفاوت‌هایی وجود دارد که رادیو فرهنگ با معرفی این تفاوت‌ها تنوع فرهنگی کشور را معرفی می‌کند.
وی ادامه داد: به طور مثال شب چله در فرهنگ تلاشی جدای از معنی چهل زمانی دارد، فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) به طور متداول چله گفته می‌شود. کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روز) است، اما مردم تالش معنای دیگر هم می‌گیرند، چون در گویش محلی چله سر از تخم درآوردن جوجه و بازکردن پوست تخم است که سرزدن نور بعد از تاریکی را به این معنی که خورشید سرزد و بالاآمد گرفته اند.
این پژوهشگر گفت: رادیو فرهنگ در این برنامه با معرفی آداب و رسوم یلدایی شهر‌های مختلف زمینه‌ای برای همدلی بیشتر مردم و آشنایی با رسوم مختلف را فراهم کرده است.
ادبیات فارسی گنجینه‌ای برای شناخت آیین‌های سنتی است
عظیمه موسوی مدرس و پژوهشگر زبان وادبیات فارسی در برنامه «شب خاطرات شیرین» بخش یلدا در ادبیات را عهده دار است او نیز درباره این برنامه گفت: اینکه در شبی سنتی و پر دورهمی‌های یلدایی فال حافظ می‌گیرند از اهمیت شعر و ادب فارسی حکایت دارد.
وی ادامه داد: در ادبیات ما رد‌پای سنت‌ها و آیین‌ها به شکل پررنگی مشخص است و در این برنامه ما اشعار یلدایی و آنچه از گذشته تا امروز ادیبان و شعرا درباره این شب گفته اند به طور خلاصه مرور می‌کنیم.
شب خاطرات شیرین با میزبانی فاطمه اسحاق تبار، سید دانیال دانیال معنوی و حضور پیشکسوتان صدا همچون مریم واعظ پور و ناصر قوام پور، مریم رکنی، امیر نوری و ... بازیگری و نوازندگی امیر حسین انصافی با همراهی و هماهنگی فاطمه طاهری در شب یلدا پنجشنبه ساعت ۲۰ از رادیو فرهنگ پخش می‌شود و مستند‌های برنامه را شهره احمدوند و علی جویا تهیه کرده اند و سمیه نجفی گزارشگری است که در کنار دیگر عوامل نازنین حاج سیف‌الله را در تهیه این برنامه یاری می‌کند.
