مجموعه ۱۱ جلدی و نفیسی که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، نهضت روحانیون ایران نام دارد و به قلم زنده یاد، علامه محقق، حجتالاسلام والمسلمین علی دوانی به رشته تحریر درآمده است. اخیراً این دوره در هیئت سومین چاپ خویش و به همت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، به بازار نشر آمده است. تارنمای ناشر در یادداشتی کوتاه، این اثر پر ارج را به ترتیب پیآمده معرفی کرده است:
«در قرون گذشته، تاریخ عموماً توسط مورخینی نوشته میشده که در خدمت زر و زور قرار داشتهاند. بنابراین نمیتوان انتظار داشت که مبارزات ضد استبدادی شیعیان و در رأس آنها علمای شیعی را ـ چنانکه در واقع امر بوده است ـ به تحریر در آورند و به تحریف، غرضورزی و دروغپردازی نیز نیالایند. در دو قرن اخیر که مبارزه فردی یا گروهی علمای شیعه با استعمارگران و عمال سرسپرده آنان و پادشاهان و امرای ستمگر وقت ادامه داشت، آنان هیچگاه درصدد برنیامدند تا انگیزه و شرح مبارزات خود را نوشته و در معرض دید و قضاوت مردم زمان خود و نسلهای بعد قرار دهند. آنچه سبب این امر گردید، گذشته از اشتغال دائم آنان به امور علمی و اجتماعی، عدم احساس تکلیف و فروتنی اخلاقی ایشان بود و لذا شرح و بیان اقدامات خود را نه تنها لازم نمیدیدند، بلکه چه بسا اسباب تضییع اجر اخروی میدانستند و به شدت از آن پرهیز میکردند. همین عامل موجب گردید تا قلم به دستان مغرض، آنگونه که میخواستند یا دستور داشتند، به شرح اقدامات سیاسی علما و علل و انگیزههای آن بپردازند. از این رو تاریخ سیاسی معاصر ما، انباشته از مطالب تحریفآمیز و بیپایهای نسبت به علما و روحانیون است که توسط همین قبیل نویسندگان و مورخان نوشته شده است. تاریخ موثق آن است که اخبار و وقایع چنانکه روی داده است، بدون کم و کاست یا حب و بغض نسبت به اشخاص نوشته شود و سیر زمان و گذشت ایام و تغییر نگرشها و بینشها، موجب نادیده گرفتن و حذف برخی وقایع نگردد، بلکه باید سخنان و نوشتههای افراد مؤثر را که در زمان خود در سرنوشت جنبش مؤثر بودهاند، آورد تا نسلهای بعد بتوانند درباره اندیشهها و اقدامات آنان، نفیاً و اثباتاً قضاوت کنند. خوشبختانه بهرغم تلاش و کوشش فراوان رژیم شاه، نهضت اسلامی از آغاز خود، تا حدی از این آفت در امان ماند. زیرا از یک سو اعلامیهها و سخنرانیهای امام و دیگر مراجع، به تعداد فراوان تکثیر و در سراسر کشور توزیع میشد و از سوی دیگر برخی از رو حانیون آگاه و دردمند، با عبرت از غفلتهای گذشته و در کوران حوادث، درصدد تدوین تاریخ نهضت برآمدند. دورهکتاب نهضت روحانیون ایران که توسط فاضل دانشمند حجهالاسلام و المسلمین جناب آقای علی دوانی تألیف شده، نخستین کتاب دربارهشرح مبارزه امام خمینی (ره) و روحانیت بوده و از منابع معتبر در این زمینه است. این کتاب نخست در سال ۴۱ و بلافاصله پس از ختم غائله انجمنهای ایالتی و ولایتی، در یک جلد نوشته شد و پس از گذشت ۱۶ سال و با آغاز و گسترش دامنه انقلاب اسلامی در سال ۵۶ و ۵۷، نویسنده درصدد برآمد تا اخبار و اطلاعات روزمره نهضت را، ثبت و اسناد و مدارک مربوطه را تا آنجا که دسترسی داشته است، جمعآوری نماید و نهایتاً تاریخ نهضت روحانیت شیعه را از قدیمترین زمانها تا پیروزی انقلاب و تأسیس نظام جمهوری اسلامی و از آن پس تا نخستین سالهای جنگ تحمیلی، با فقد امکانات و زحمات قابل تقدیر تدوین کند....»