آنچه امروز جوامع بشری را با نگرانی روبه‌رو کرده فاصله گرفتن و دور شدن از زندگی آرام و سالم و به دور از آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی است. در دنیای مدرنی که بعضی از اتفاقات زندگی‌ها خارج از محیط عادی و در فضای مجازی و حتی هوش مصنوعی شکل می‌گیرد، شناخت خوب از بد و ارزش از بی‌ارزش بسیار پیچیده و سخت شده است. چه بسیار پدران و مادرانی که نگاه‌شان به فرزند دلبندشان نگاهی تربیتی و به دور از هنجار است ولی در اثر وضعیت خاص امروز جهان فرزندان‌شان به خاطر نقشه‌های از پیش طراحی شده در معرض جدا شدن از دامن امن خانواده قرارگرفته‌اند.
آیا وقتی در یک جامعه حریم مقدس خانواده با کشاندن آنان به مراکز فساد و گناه شکسته شود از این خانواده فرزندی پاک و سالم و آینده ساز برای کشور و خانواده تربیت می‌شود؟ آیا وقتی دختری خود را در فضای جامعه بدون هیچ محدودیتی در معرض دیدگان افراد قرار دهد مورد سوءاستفاده یا طمع وناامنی اخلاقی قرار نمی‌گیرد؟ آیا با از بین رفتن حجاب زمینه از بین رفتن حیا و شکستن مرز‌ها اتفاق نمی‌افتد. آری زیست عفیفانه زندگی آرام‌بخشی است که در پرتو نگاه معقولانه همراه با دستورات وحیانی قابل دستیابی است، از این رو یکی از راه‌های به دست آمدن زیست عفیفانه جلوگیری از گسترش منکری به نام بی‌عفتی و بی‌حجابی است لذا در این مقاله مختصر به چهار سؤال پاسخ می‌دهیم.
۱- چه شیوه‌های صحیحی برای امر به معروف و نهی از این منکر وجود دارد؟
به طور خلاصه به سه روش به صورت کلی اشاره می‌کنیم. یکی از این روش‌ها از راه هنر است مثلاً در قالب فیلم یا سریال یا حتی تئاتر و داستان می‌توان یک مفهوم و ارزش دینی را با توجه به آثار خوب آن به تصویر کشاند. روش دوم روش رفتاری است، وقتی رفتار عملی کسی درست شد گفتار او هم تأثیرگذار خواهد بود. یقیناً کسی که نسبت به منکری آلوده باشد، نمی‌تواند تأثیری را که یک انسان اهل عمل و رفتار شایسته بر قلب و دل افراد دارد، داشته باشد. کسی که زبانش به دروغ آلوده است آیا می‌تواند در عمل کسی را که آلوده به این گناه است از این گناه دور کند؟ قرآن می‌فرماید: «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکمْ»؛ «آیا مردم را به نیکی دعوت ولی خود را فراموش می‌کنید». استاد مطهری (ره) می‌فرماید: اگر کسی بخواهد غیر مستقیم امر به معروف کند، یکی از راه هایش این است که خودش صالح و با تقوا باشد. روش سوم روش تدریجی است یعنی برای جلوگیری از یک گناه و دور کردن کسی از منکر باید فرصت گذاری و به تدریج فرهنگ‌سازی کنیم، از این رو چه بسا باید برای نجات یک فرد سال‌ها تلاش کرد، هر چند بعضی افراد زمینه و آمادگی تأثیرپذیری سریعی را در وجودشان دارند ولی بعضی نیاز به فرصت دارند و برای آنان باید و به صورت تدریجی عمل کرد، حتی در مراتب امر به معروف ونهی از منکر نیز این مطلب در رساله مراجع تقلید ذکر شده است که اول بدانیم چه چیزی معروف است و چه چیزی منکر. دوم اینکه احتمال تأثیرگذاری بدهیم و سوم اینکه بدانیم فرد مقابل معصیت را تکرار نمی‌کند و چهارم اینکه در آن مفسده‌ای نباشد.
۲- به طور خاص در مورد حجاب چه روشی را در پیش بگیریم تا آثار و تبعات منفی نداشته باشد؟
یکی از مسائلی که امروز جامعه را تحت تأثیر خود قرار داده مسئله هنجارشکنی و فضاسازی عده‌ای برای کشاندن زنان و دختران جامعه به بی‌عفتی و بی‌حیایی است، از این رو نیاز است در مقابل این فضا‌ها با روش‌های نوین و معقولانه از حجاب و حیای جامعه که خونب‌های شهدای عزیز و فداکاری زنان عفیف و مردان غیور است دفاع کنیم. دفاع صحیح، روش صحیح مقابله را می‌طلبد لذا یکی از روش‌ها تذکر لسانی است که امروزه برخی با هنرمندی توانسته‌اند عده‌ای از دختران و زنانی را که در این دام گرفتار شده‌اند نجات دهند، از این رو نیاز است در تذکر زبانی به چند نکته اساسی اشاره کنیم. استفاده از زبان عاطفی از جمله این موارد است، از این رو امام علی (ع) فرمود: دُلَّ عَلَی الْخَیرِ بِجَمِیلِ مَقَالِک؛ با گفتار زیبای خود، به کار خیر راهنمایی کن، یعنی باید در امربه معروف یا نهی از منکر زبانی حتماً مواظب گفتار خود باشیم. زیبایی در گفتار باعث کرامت بخشی به مخاطب است، از این رو اثرگذاری آن نیز بیشتر است. نکته دیگر اینکه باید شخصی را که ما با زبان از کار بدی نهی یا به کار خیری دعوت می‌کنیم از این نوع گفتار ما احسان و نیکی را لمس کند. اگر او درک کند که ما خیرخواه او هستیم یقیناً قلبش را تسخیر خواهیم کرد. از این جهت است که علی (ع) می‌فرماید: بِالاحسان تملک القلوب؛ با نیکویی است که می‌توان قلب‌ها را به سوی خود جذب کرد.
۳- میزان اثر گذاری تذکر لسانی بر افرادی که در معرض این آسیب قرار گرفته‌اند چقدر است؟
هر چند درمورد شیوه‌های مواجهه با منکر برای هر کدام تأثیری وجود دارد ولی در تذکر زبانی اگر همه جوانب مراعات شود تأثیری دارد که در انواع دیگر نهی از منکر وجود ندارد، چراکه همین زبان نرم، لطیف و دلسوزانه است که گاهی انسانی را که در پرتگاه گناه در حال سقوط است، نجات می‌دهد.
۴- روش‌های نوینی که امروزه می‌توان با آن بدون هیچ چالشی امر به معروف و نهی از منکر کرد، چیست؟
روش‌های نوینی که امروزه نیاز است از آن برای امر به معروف و نهی از منکر وگسترش خوبی‌ها و از بین رفتن تدریجی بدی‌ها استفاده کرد، همان قالب زیبای هنر و نشان دادن آن از طریق فیلم، سریال، روش‌های نمایش‌های میدانی یا داستان‌ها و رمان‌هایی هنرمندانه است. در کنار این روش می‌توان به روش آموزش صحیح و مطابق نیاز‌های جوانان برای کسانی که می‌خواهند وارد تذکر لسانی شوند، متوسل شد. در پایان باید گفت تبیین خطرات و آثار شوم بی‌حجابی ونشان دادن و زیبایی عفت وحیا از طریق رسانه‌های جمعی و صدا وسیما وحتی معلمان و مدیران در فضا‌های آموزشی و مواظبت نهاد‌های حاکمیتی از دستگاه‌های اداری که مردم به آن رجوع می‌کنند می‌تواند همگام با هم باعث حل مسئله شود.
* پژوهشگر حوزه دین و سبک زندگی
