جوان آنلاین: آلودگی هوای پایتخت به نقطه بحرانی رسیده است؛ وضعیتی که بنا به گفته دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران به «ایران»، ریشه در ترکیب منابع متحرک و ثابت دارد.
نزدیک به شصت درصد آلودگی، ناشی از خودروها و وسایل نقلیه‌ای است که با مصرف بالای سوخت و فناوری‌های فرسوده، دو برابر استانداردهای جهانی آلاینده تولید می‌کنند.
کیفیت سوخت در مناطق پیرامونی، ضعف شبکه حمل‌ونقل عمومی و فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی نیز این بحران را تشدید کرده است.
در کنار آن، بیش از ۱۲۰۰ واحد صنعتی آلاینده شناسایی شده‌اند که یا باید فرآیندهای خود را اصلاح کنند یا تعطیل شوند. حسن عباس‌نژاد تأکید می‌کند، سلامت شهروندان خط قرمز محیط‌زیست است و هیچ‌گونه تساهلی در برابر منابع آلاینده وجود ندارد.
راهکارها شامل توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک، ارتقای کیفیت سوخت، بازمهندسی صنایع و اصلاح مدیریت شهری است؛ اقداماتی که تنها با مشارکت مردم و سیاست‌گذاری جدی می‌تواند امید به کاهش پایدار آلودگی را زنده کند.
«حسن عباس‌نژاد» دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران به «ایران» می‌گوید:«آلودگی هوای تهران عمدتاً ناشی از منابع متحرک و ثابت است. نزدیک به شصت درصد آلودگی استان تهران از خودروها و وسایل نقلیه ناشی می‌شود. این مسأله، هم به کیفیت سوخت و هم به وضعیت احتراق و فناوری خودروها مربوط است.»
مصرف دو برابری سوخت در پایتخت
دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران تصریح می‌کند:«خودروهای مورد استفاده در کشور عمدتاً مصرفی بالای هشت تا ده لیتر دارند، در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا خودروهای هیبریدی با مصرف حدود چهار لیتر رایج هستند. این تفاوت باعث می‌شود میزان مصرف سوخت و در نتیجه انتشار آلاینده‌ها در تهران دوبرابر باشد.
علاوه بر این، بخش قابل توجهی از خودروهای وارداتی، عمدتاً چینی، با فناوری‌های غیراستاندارد وارد کشور می‌شوند و مصرف سوخت بالایی دارند که خود به افزایش آلودگی کمک می‌کند.»
عباس‌نژاد با اشاره به چالش‌برانگیز بودن کیفیت سوخت می‌گوید:«اگرچه در تهران سوخت نزدیک به استاندارد یورو ۴ توزیع می‌شود، اما در شهرهای اطراف تهران همچنان سوخت غیراستاندارد مصرف می‌شود و همین امر آلودگی را تشدید می‌کند. نبود سیستم حمل‌ونقل عمومی گسترده و کارآمد نیز عامل دیگری است.
شبکه حمل‌ونقل عمومی نه‌تنها همه نقاط شهر را پوشش نمی‌دهد، بلکه به دلیل فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی و نبود اتوبوس‌های برقی، خود به منبع آلودگی تبدیل شده است.
در نتیجه شهروندان ناچارند بیشتر از خودروهای شخصی استفاده کنند که این امر ترافیک و آلودگی را افزایش می‌دهد. این در حالی است که توسعه حمل‌ونقل عمومی انبوه و پاک، بویژه استفاده از اتوبوس‌های برقی و مترو در مناطق بیشتری از شهر، باید در اولویت قرار گیرد.
اصلاح سیاست‌های توسعه شهری با رویکرد شهروندمدار و کاهش نیاز به سفرهای درون‌شهری با خودروی شخصی نیز اهمیت دارد.» عباس‌نژاد ادامه می‌دهد:«در کنار این اقدامات، نظارت و برخورد جدی با صنایع آلاینده نیز باید ادامه یابد. تاکنون حدود ۱۲۰۰ واحد صنعتی آلاینده شناسایی شده‌اند که یا باید فرآیندهای خود را اصلاح کنند یا مشمول جریمه شوند.»
مدیریت شهری غیرمتوازن
طبق گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران، «در مجموع، ترکیب مصرف بالای سوخت خودروها، کیفیت پایین سوخت در مناطق پیرامونی، ضعف حمل‌ونقل عمومی و مدیریت شهری غیرمتوازن، شرایط بحرانی کنونی را رقم زده است. کنترل این وضعیت نیازمند اصلاحات ساختاری در صنعت، سوخت، حمل‌ونقل و برنامه‌ریزی شهری است.»
عباس‌نژاد تصریح می‌کند: «مدیریت شهری و توسعه نامتوازن نیز در دهه‌های گذشته به این وضعیت دامن زده است. امکانات شهری به طور متوازن در نقاط مختلف تهران توزیع نشده و همین امر باعث افزایش سفرهای درون‌شهری و فشار مضاعف بر سیستم حمل‌ونقل شده است.»
طبق گفته این مقام مسئول، «در کنار منابع متحرک، منابع ثابت مانند واحدهای صنعتی نیز سهم قابل‌توجهی در آلودگی دارند. تاکنون حدود ۱۲۰۰ واحد صنعتی آلاینده شناسایی شده‌اند که یا باید فرآیندهای خود را اصلاح کنند یا مشمول جریمه شوند.
برای کنترل این شرایط، بازمهندسی در سیستم‌های صنعتی و احتراقی، ارتقای کیفیت سوخت، توسعه حمل‌ونقل عمومی انبوه و برقی و اصلاح مدیریت شهری ضروری است. تنها با ترکیب این اقدامات می‌توان به کاهش پایدار آلودگی هوای تهران امیدوار بود.»
ضرورت توسعه حمل‌ونقل عمومی
دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران ادامه می‌دهد:«آلودگی هوای تهران مسأله‌ای پیچیده و چندوجهی است که نیازمند مدیریت همزمان در حوزه‌های مختلف است. واحدهای صنعتی آلاینده در صورت عدم اصلاح فرآیندهای خود، ناگزیر به تعطیلی خواهند بود.
نظارت مستمر بر واحدهای آلاینده
دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران به اهمیت ویژه فرهنگ‌سازی در کنار اقدامات اجرایی اشاره کرده و می‌گوید: «طرح‌هایی مانند زوج و فرد و محدودیت‌های ترافیکی تنها زمانی مؤثر خواهند بود که شهروندان مسئولیت اجتماعی خود را بپذیرند و مشارکت فعال داشته باشند.
با وجود اطلاع‌رسانی و اعمال جریمه‌ها، همچنان تخلفاتی مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده ضرورت تقویت فرهنگ‌سازی و همزمانی آن با اقدامات اجرایی است.»
طبق گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران، «در بازه کوتاه‌مدت بویژه در چهار ماه حساس سال، اقداماتی همچون اجرای طرح‌های ترافیکی، نظارت مستمر بر واحدهای آلاینده، کنترل فعالیت کارخانجات شن و ماسه و سیمان، جلوگیری از مصرف سوخت مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع و کاهش میزان مواجهه مردم با آلودگی از طریق غیرحضوری شدن فعالیت‌ها می‌تواند مؤثر باشد.»
مجازی شدن فعالیت مدارس و مراکز آموزش عالی استان تهران در امروز و فردا
استاندار تهران اعلام کرد: فعالیت آموزشی دانشگاه‌ها و مدارس استان تهران امروز و فردا (۹ و ۱۰ آذر) به‌صورت غیرحضوری ادامه دارد.
محمد معتمدیان، استاندار تهران اعلام کرد: همچنین دستگاه‌های اجرایی شهر تهران با یک‌سوم ظرفیت کارکنان فعالیت خواهند داشت.
استاندار تهران درباره انتقادها پیرامون دیرهنگام بودن اعلام تعطیلی‌ها گفت: «قانون هوای پاک روند تصمیم‌گیری مشخصی دارد، ابتدا هواشناسی ۹۶ ساعت قبل وضعیت را اعلام می‌کند، سپس دانشگاه علوم پزشکی و محیط زیست نظر کارشناسی می‌دهند و جلسه تصمیم‌گیری تشکیل می‌شود.»
محمدصادق معتمدیان تأکید کرد: «تلاش می‌کنیم تصمیمات زودتر از گذشته اطلاع‌رسانی شود و جمعه نیز ساعت ۴ عصر محدودیت‌ها اعلام شد.»
وی همچنین گفت: «برای کاهش آلودگی هوا باید یک برنامه‌ریزی ۲۰ساله انجام شود و برای احقاق این امر به عزم ملی و اقدامات عملی در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و اسقاط خودروهای فرسوده نیاز است.»
معتمدیان در بخش دیگری از سخنانش به تشریح علل، راهکارهای مقابله و اقدامات انجام شده برای حل معضل آلودگی هوای پایتخت پرداخت و اظهارکرد: «آلودگی هوای تهران و غلظت آلاینده‌ها به دلایل مختلف از جمله تعداد زیاد خودروها، اتوبوس‌ها، مینی‌بوس‌ها، کامیون‌ها و موتورسیکلت‌ها ایجاد می‌شود که از این میان مشکل فرسودگی خودروها و آلایندگی‌های ناشی از آن‌ها بسیار جدی است.»
