جوان آنلاین: کتاب «آیت‌الله بهشتی به روایت اسناد امریکا» به قلم سمانه داودی و با حضور جمعی از پژوهشگران حوزه تاریخ انقلاب اسلامی در مجموعه فرهنگی سرچشمه رونمایی شد.
به گزارش «جوان»، مراسم رونمایی از کتاب «آیت‌الله بهشتی به روایت اسناد امریکا»، تازه‌ترین اثر پژوهشی سمانه داوودی و انتشارات سرچشمه نور، در سالن شهدای مقاومت، مجموعه فرهنگی شهدای هفتم تیر تهران برگزار شد. محمد محبوبی، نویسنده کتاب «خیابان روزولت»، در این مراسم به بیان اهمیت تاریخی این اثر و جایگاه شهید بهشتی در اسناد امریکایی پرداخت. محبوبی با اشاره به عنوان کتاب و اهمیت مقطع تاریخی بررسی‌شده در آن گفت: عنوان کتاب به خوبی گویای یکی از نقاط حساس تاریخ انقلاب اسلامی است؛ دوره‌ای که می‌توان آن را مقطع تثبیت انقلاب دانست، یعنی زمانی که نهاد‌های انقلابی هنوز شکل نگرفته یا رسمیت نیافته‌بودند. به گفته وی، اهمیت این برهه در این است که نبود برخی نهاد‌های رسمی تأثیر مستقیمی بر روابط و رخداد‌های آن دوران داشته‌است. وی با اشاره به یکی از اسناد تاریخی مهم اظهار کرد: حدود ۴۰ روز پس از تسخیر سفارت امریکا در تهران، آقای شیخ‌علی تهرانی نامه‌ای سرگشاده منتشر می‌کند که در فضای سیاسی آن زمان بازتاب گسترده‌ای دارد و در بخشی از آن اتهامی متوجه شماری از رجال سیاسی از جمله شهید بهشتی می‌شود. تهرانی در همان نامه، برای نخستین‌بار گزاره امریکایی‌بودن شهید بهشتی را مطرح می‌کند و نام ایشان را در کنار چند چهره دیگر می‌آورد. محبوبی گفت: در واقع برای نخستین‌بار در آن نامه نوعی رابطه این‌همانی میان شهید بهشتی و امیرانتظام القا می‌شود؛ به این معنا که اگر ارتباط امیرانتظام با امریکایی‌ها خیانت محسوب می‌شود، پس باید درباره بهشتی نیز چنین تصوری داشت. در آن مقطع برخی از نیرو‌های انقلابی یا نزدیک به امام نیز در برابر این هجمه سکوت کردند و همین سکوت موجب شد مظلومیت شهید بهشتی بیش از پیش نمایان شود. او افزود: شهید بهشتی در برابر این اتهامات دو موضع مهم گرفت؛ نخست آنکه با صراحت اعلام کرد هر سندی درباره من وجود دارد با رعایت امانت منتشر کنید، من هیچ ابایی ندارم. دومین موضع، سخنرانی معروفی بود که بعد‌ها به عنوان سخنرانی خط امام و خط سازش شناخته شد و در نوزدهم بهمن ۱۳۵۸، تنها چند هفته پس از انتشار نامه شیخ‌علی تهرانی ایراد شد. محبوبی درباره محتوای آن سخنرانی توضیح داد: شهید بهشتی در آن سخنرانی تلاش کرد صفوف مبارزان علیه رژیم پهلوی را از هم تفکیک کند. او دو جریان را از هم جدا می‌کند: خط امام که مبتنی بر اسلام اجتهادی و پویا بود و خط سازش که بیشتر نگاهی مصلحت‌جویانه و آرام داشت. ایشان در تحلیل خود سه گروه مبارز را معرفی می‌کند: گروهی با مبارزه سیاسی و عافیت‌طلبانه، گروهی با رویکرد مسلحانه و گروه سوم که خط امام را نمایندگی می‌کرد و معتقد به مبارزه فرهنگی عمیق در برابر استبداد و استعمار بود. وی با اشاره به محتوای اسناد امریکایی گفت: بر اساس این اسناد، تنها دو دیدار رسمی میان شهید بهشتی و اعضای سفارت امریکا صورت گرفته‌است؛ نخست در اسفند ۱۳۵۷ و دوم در اردیبهشت ۱۳۵۸. این دیدار‌ها در چارچوب ملاقات‌های رسمی میان سران وقت جمهوری اسلامی با نمایندگان کشور‌های خارجی انجام شد و هیچ‌گونه وابستگی یا هماهنگی پنهان وجود نداشته‌است. محبوبی افزود: شناخت امریکایی‌ها از شهید بهشتی در آغاز انقلاب بسیار حداقلی بوده‌است و در گزارش‌های مهرماه ۱۳۵۸ حتی مشخصات دقیق از زندگی او در دست نداشتند و تازه در همان ایام است که متوجه می‌شوند وی از اعضای شورای انقلاب است. محبوبی در پایان با اشاره به روند تدوین و انتشار کتاب گفت: آشنایی من با خانم سمانه داوودی به سال‌های ۹۸ و ۹۹ بازمی‌گردد، زمانی که ایشان در مرکز اسناد انقلاب اسلامی روی پروژه دانشنامه شهدای مدافع حرم کار می‌کردند. کتاب «آیت‌الله بهشتی به روایت اسناد امریکا»، می‌تواند به‌عنوان منبع مرجع در تحلیل روابط سیاسی ایران و امریکا پس از انقلاب مورد استفاده قرار گیرد.
