جوان آنلاین: نشست هم‌اندیشی مشترک سازمان اوقاف و امور خیریه و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، یکشنبه، ۱۳ مهرماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه و علی دارابی، قائم‌مقام و معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با موضوع «تشکیل کارگروه ملی اجرای تفاهم‌نامه فی‌مابین» و با حضور مدیران کل استانی از طریق ویدئوکنفرانس در محل سازمان اوقاف برگزار شد.
تأکید بر همکاری در مرمت بقاع و بنا‌های تاریخی
خاموشی با تأکید بر روابط دیرینه و صادقانه میان سازمان اوقاف و وزارت میراث فرهنگی گفت: یکی از مهم‌ترین مباحث ما، موضوع بقاع متبرکه است که بیش از ۸ هزار مورد در سراسر کشور پراکنده‌اند. بسیاری از این بقاع از نظر معماری و تاریخی ارزشمند هستند و برای مرمت و بازسازی آنها باید هماهنگی لازم با میراث فرهنگی انجام شود.
او افزود: بنا‌های وقفی مانند کاروانسرا‌ها و مزار مؤمنان که دارای ارزش تاریخی‌اند، نیازمند مرمت و بازسازی طبق ضوابط میراث فرهنگی هستند. هدف از برگزاری این نشست بررسی چالش‌های موجود در این زمینه و ایجاد دبیرخانه مشترک برای پیگیری مصوبات و تفاهم‌نامه‌های پیشین است.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در ادامه به مسئله تأمین اعتبارات اشاره کرد و گفت: بخشی از منابع از سوی دولت تأمین می‌شود، اما باید درآمد بقاع متبرکه حفظ و مدیریت شود. حجم عملیات بسیار بالاست و نیاز به اولویت‌بندی و هم‌افزایی میان دستگاه‌ها داریم.
او همچنین با اشاره به ظرفیت بالای بقاع متبرکه در بوم‌گردی و گردشگری مذهبی، استفاده از ظرفیت خیرین، مردمی‌سازی طرح‌ها و برپایی نمایشگاه‌های دانش‌بنیان در جوار بقاع متبرکه را خواستار شد.
نقش اوقاف در توسعه فرهنگی و گردشگری
علی دارابی، قائم‌مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز از همکاری‌های سازمان اوقاف قدردانی کرد و گفت: اوقاف نقشی کلیدی در اداره و سامان‌دهی بقاع متبرکه دارد. هر بقعه در هر نقطه کشور، مرکز توسعه فرهنگی، اجتماعی و مذهبی آن منطقه است و می‌تواند در گسترش گردشگری مذهبی سهم بسزایی داشته باشد.
دارابی با اشاره به ظرفیت بالای میراث فرهنگی ایران اظهار کرد: در کشور بیش از یک میلیون اثر شناسایی‌شده وجود دارد که تاکنون ۴۳ هزار اثر به ثبت رسیده است. ایران سرزمین آثار تاریخی و باستانی است، به‌گونه‌ای که در خرم‌آباد اثری با قدمت ۶۳ هزار سال کشف شده است. کشور ما به حق، بهشت باستان‌شناسان است.
او ادامه داد: در حال حاضر بیش از ۸ هزار بقعه متبرکه شناسنامه‌دار و ۱۴ هزار بنای تاریخی ثبت‌شده داریم که حدود دو هزار بنای آن در اختیار میراث فرهنگی است. با توجه به محدودیت منابع مالی، انتظار می‌رود اولویت‌بندی طرح‌های مرمتی با همکاری اوقاف انجام شود تا از ظرفیت‌های مشترک بهره‌برداری بهینه شود.
دارابی همچنین به ثبت جهانی مساجد تاریخی ایران اشاره کرد و افزود: حدود ۵۰ مسجد واجد شرایط ثبت جهانی هستند که بیشتر آنها موقوفه‌اند. باید این ظرفیت‌ها در حوزه گردشگری مذهبی فعال شوند. همچنین اکنون ۸۰۰ موزه در کشور فعال است و هدف ما رسیدن به هزار موزه در آینده نزدیک است.
در ادامه نشست، حجت‌الاسلام عادل، معاون سازمان اوقاف گزارشی از عملکرد دو ساله کارگروه مشترک ارائه کرد و گفت: در راستای اجرای تفاهم‌نامه مشترک، تاکنون حدود ۵۰ مورد از مشکلات اجرایی در استان‌ها برطرف شده و برنامه‌های جدید با اولویت‌بندی مشخص در دستور کار قرار دارد.
در بخش ویدئوکنفرانس، مدیران کل اوقاف و میراث فرهنگی استان‌ها گزارشی از روند همکاری‌ها ارائه دادند.
حجت‌الاسلام رضا صادقی، مدیرکل اوقاف یزد گفت: یزد شهری میراثی است و تغییر کاربری در اطراف بقاع و موقوفات باید به‌گونه‌ای باشد که ارزش افزوده برای موقوفات ایجاد کند. حدود ۱۰ درصد خانه‌های فرسوده یزد از موقوفات هستند و نیاز به مرمت دارند.
رستگاری، مدیرکل میراث فرهنگی یزد نیز افزود: در بیشتر شهرستان‌های استان، تفاهم‌نامه‌های مشترک برای حفاظت از ابنیه وقفی بسته شده و بازارچه‌های صنایع دستی با همکاری اوقاف به بهره‌برداری رسیده است.
حجت‌الاسلام سیدمصطفی مجیدی، مدیرکل اوقاف قزوین از اجرای پروژه بزرگ شهرک گردشگری حاجی‌بیگم با وسعت ۵۰۰ هکتار خبر داد و گفت: این پروژه یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های گردشگری کشور است.
حجت‌الاسلام سید مهدی حسینی، مدیرکل میراث فرهنگی قزوین نیز گفت: تفاهم‌نامه مشترک در ۱۳ بند تنظیم شده و همکاری خوبی در مرمت بقاع متبرکه و پروژه‌های مشترک صورت گرفته است.
مدیرکل اوقاف اصفهان نیز از امضای قرارداد‌های مشترک برای مرمت کاروانسرا‌ها و مساجد تاریخی خبر داد و گفت: با وجود کاهش اعتبارات دولتی، با پیگیری‌های انجام‌شده، روند مرمت آثار تسهیل شده است.
امیر کرم‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز بر لزوم تأمین بودجه برای مرمت بازار اصفهان و موقوفات تأکید کرد و گفت: بسیاری از موقوفات فاقد درآمد هستند و نیاز به کمک دولت دارند.
حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی، مدیرکل اوقاف فارس، گفت: ۴۰۶ اثر تاریخی وقفی در استان ثبت شده و اقدامات مؤثری برای مرمت کاروانسرا‌ها و آب‌انبار‌ها انجام شده است.
محسن ضیایی از میراث فرهنگی استان فارس نیز از اختصاص ۲۹ میلیارد تومان اعتبار برای مرمت ۱۱ مسجد و اماکن مذهبی و راه‌اندازی موزه شاهچراغ خبر داد.
مدیران کل اوقاف و میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان نیز بر ضرورت رفع موانع در پروژه‌های مشترک و تسهیل روند مرمت آثار تأکید کردند.
جلالی، مدیرکل اوقاف کرمان گفت: در حوزه گردشگری مذهبی، ایجاد موزه‌ها و اجرای ۳۶ طرح مشترک در دستور کار است.
مرتضی نیکرو، مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان در ادامه اظهار کرد: کرمان بیشترین موقوفات کشور را دارد و در کنار مرمت بناها، احداث بیمارستان و موزه‌های جدید نیز پیگیری می‌شود.
حجت‌الاسلام محمدرضا اسماعیل‌پور، مدیرکل اوقاف بوشهر از حل مشکل کاروانسرای مشیر برازجان با پیگیری سازمان اوقاف خبر داد.
مدیرکل میراث فرهنگی بوشهر نیز گفت: در دو سال گذشته بیش از ۲۰ میلیارد تومان برای مرمت مساجد و تکایا هزینه شده است.
در همدان نیز مدیران اوقاف و میراث فرهنگی از ۳۶ پروژه مرمتی مشترک خبر دادند که شامل بازار کبودرآهنگ و مساجد جامع تویسرکان و همدان است. برپایی نمایشگاه‌های صنایع دستی در بقاع متبرکه نیز در دستور کار قرار دارد.
حجت‌الاسلام محمد احمدزاده، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان خراسان رضوی گفت: ۴۰ درصد عواید بقاع متبرکه برای مرمت اختصاص یافته و تاکنون چندین امامزاده و مسجد تاریخی مرمت شده است.
احسان زهره‌وندی، معاون میراث فرهنگی استان خراسان رضوی نیز افزود: از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ حدود ۶۷ بنای موقوفه مرمت شده و موزه وقف در مشهد راه‌اندازی شده است.
حجت‌الاسلام عباس اسکندری، مدیرکل اوقاف قم، از اقدامات گسترده در زمینه گردشگری مذهبی خبر داد و به مسئله تپه قلی‌درویش به‌عنوان مورد اختلاف با میراث فرهنگی اشاره کرد و خواستار حل و فصل آن شد.
در پایان نشست، حاضران بر ضرورت تداوم همکاری میان سازمان اوقاف و وزارت میراث فرهنگی، ایجاد دبیرخانه مشترک ملی و اولویت‌بندی طرح‌های مرمتی تأکید کردند.
هدف از این همکاری، صیانت از هویت تاریخی و دینی کشور، توسعه گردشگری مذهبی و فرهنگی و بهره‌مندی از ظرفیت موقوفات در رونق اقتصادی و اجتماعی استان‌ها عنوان شد.
