جوان آنلاین: مسکو و پکن پس از اقدامات یک ماه اخیر در مخالفت با اجرای ساز و کار اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه)، در جلسه جمعه، شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه تمدید لغو تحریم‌های ایران رأی مثبت دادند. دو طرف تصریح دارند که به رغم اینکه امریکا مطامع خود را به کرسی نشانده است، اما به اجرای اسنپ‌بک متعهد نیستند.
«چین، روسیه، پاکستان و الجزایر» چهار کشوری بودند که روز جمعه به قطعنامه تداوم لغو تحریم‌های ایران رأی مثبت دادند. پیش از این در حاشیه اجلاس شانگهای نیز وزرای خارجه ایران، چین و روسیه به صراحت استفاده از مکانیسم ماشه را غیرقانونی دانسته و اعلام کرده بودند که به الزامات اجرایی آن ترتیب اثر نمی‌دهند. نماینده روسیه در جلسه اخیر، عدم تصویب قطعنامه یاد شده را فاقد مبنای قانونی خواند و گفت: «روسیه بازگشت تحریم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد. ایران با باج‌گیری سه کشور اروپایی مواجه است.» نماینده چین هم گفت: «ایالات متحده کسی است که از توافق خارج شد، به ایران حمله نظامی و مذاکرات را مختل کرد.» روز شنبه، وزارت خارجه روسیه تأکید کرد که اقدامات غیرقانونی سه کشور اروپایی عضو برجام هیچ تعهدی برای سایر کشور‌ها در بازگرداندن محدودیت‌های قبلی علیه ایران ایجاد نمی‌کند. روسیه تأکید کرد: «پیش‌نویس قطعنامه روسیه و چین که در حال حاضر روی میز است، فرصتی واقعی برای اصلاح اوضاع ارائه می‌دهد.» میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اعلام کرد که مسکو و پکن به‌زودی ابتکاری مشترک برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای ایران ارائه خواهند کرد. این دیپلمات ارشد روس که با شبکه المیادین گفتوگو می‌کرد، همچنین گفت که کشور‌های اروپایی با اقدامات خود روند سیاسی، تلاش‌های دیپلماتیک و همکاری میان ایران و آژانس را تضعیف می‌کنند.
سوءاستفاده از اختیارات شورای امنیت
مسکو و پکن، پیش‌تر با شدت گرفتن تحرکات اروپایی‌ها برای فعال‌سازی سازوکار ماشه، اقداماتی را صورت داده بودند. اواخر مردادماه، نمایندگی دائم چین نزد سازمان ملل متحد در نیویورک با ثبت و توزیع یادداشتی توضیحی نزد شورای امنیت هشدار داده بود که تلاش برای فعال‌سازی «اسنپ‌بک» می‌تواند پیامد‌هایی «غیرقابل پیش‌بینی و فاجعه‌بار» به‌دنبال داشته باشد و همه دستاورد‌های دیپلماتیک سال‌های گذشته را از میان ببرد. در این سند تأکید شده است که برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به‌طور کامل به یکدیگر وابسته‌اند و اقدام برخی کشور‌ها برای فعال‌سازی «اسنپ‌بک» بدون طی روند قانونی، سوءاستفاده از اختیارات و وظایف شورای امنیت محسوب می‌شود و اعتبار ندارد. این یادداشت با تأکید بر حق ایران برای بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به عنوان عضو معاهده ان‌پی‌تی، خواستار پایبندی همه طرف‌ها به گفتوگو، احترام متقابل و یافتن راه‌حل‌هایی شد که نگرانی‌های مشروع جامعه بین‌المللی را پاسخ دهد. چین در پایان اعلام کرد که به نقش‌آفرینی فعال خود در روند مذاکرات ادامه خواهد داد و از شورای امنیت خواست به جای مانع‌تراشی، زمینه را برای دستیابی به توافقی جدید و پایدار فراهم کند. سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در هفته دوم شهریور، در خصوص نامه مشترک وزرای امور خارجه ایران، روسیه و چین به دبیرکل و رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد نوشت: «نامه مشترک من و همکارانم، وزرای امور خارجه جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه، که در تیانجین به امضا رسید، بیانگر موضع قاطع ماست مبنی بر اینکه تلاش کشور‌های اروپایی برای فعال‌سازی «سازوکار اسنپ‌بک» فاقد هرگونه مبنای حقوقی است و از نظر سیاسی اقدامی مخرب به شمار می‌آید.» عراقچی افزود: «با اعلام بی‌اعتباری اقدام سه کشور اروپایی (E۳) ما رسماً ثبت کرده‌ایم که هیچ طرفی نمی‌تواند توالی رویداد‌ها را پاک کند: «این ایالات متحده بود که نخستین بار برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرد و سپس اروپا بود که به جای پایبندی به تعهدات خود، تصمیم گرفت با تحریم‌های غیرقانونی همراه شود. این حقایق انکارناپذیر باید چارچوب هر گفت‌وگوی جدی در شورای امنیت را تشکیل دهد.»
معادله «باخت- باخت» اسنپ‌بک
دستگاه دیپلماسی ایران نیز به اقدام جمعه شب سه کشور اروپایی در شورای امنیت در راستای تکمیل فرایند بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت و کلید خوردن روند فعال‌سازی سازوکار ماشه واکنش نشان داد و این اقدام را غیرقانونی، ناموجه و تحریک‌آمیز خواند و اعلام کرد: «حق پاسخگویی متناسب به هر اقدام غیرقانونی را محفوظ می‌داریم.» همچنین، امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد، روز جمعه عنوان کرد: «اقدام امروز توسط امریکا، بریتانیا و فرانسه تحمیل شد. این اقدام بی‌طرفی و اعتبار شورا را خدشه‌دار کرد.» ایروانی خاطرنشان کرد: «موضع ایران روشن است؛ گفتوگو و دیپلماسی برای جلوگیری از تشدید تنش ضروری است و قطعنامه ۲۲۳۱ باید همان‌گونه که توافق شده به پایان برسد.» نماینده ایران گفت: «این اقدام سازوکار حل‌وفصل اختلافات برجام را دور زده و هیچ مبنای حقوقی ندارد و باطل و بی‌اعتبار است.» از سویی، کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه گفت: «تحریم‌های شورای امنیت چیزی به نظام تحریمی ایران اضافه نخواهد کرد.» وی با اشاره به اینکه تحریم‌های شورای امنیت قابل قیاس با تحریم‌های یکجانبه نیست، گفت: «ایران تحت شدیدترین و ظالمانه‌ترین تحریم‌های یکجانبه در طول تاریخ بشریت قرار داشته، البته نمی‌خواهم بگویم که تحریم‌های شورای امنیت چیزی نیست و فقط کاغذ پاره است. باید آنها را جدی گرفت، ولی مراقب باشیم که در دام عملیات روانی طراحی شده غرب و امریکا گرفتار نشویم.» غریب‌آبادی همچنین تصریح دارد که اگر تا یک هفته دیگر اتفاق خاصی در حوزه دیپلماسی روی ندهد و تحریم‌ها برگردد، اجرای تفاهم اخیر با آژانس متوقف خواهد شد و اقدامات دیگر نیز در مجامع بالادستی در سطح سیاستگذاری در حال بررسی است که در موعد خودش اعلام می‌شود. رضا زبیب، سفیر ایران در اسپانیا روز شنبه در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به اقدامات اروپایی‌ها نوشت: «برجام، بزرگترین کامیابی سیاست خارجی نحیف اروپا بود که با همراهی ایران به دست آورد.» وی ادامه داد: «در معادله باخت- باخت اسنپ‌بک، اروپا میدان مانور دیپلماسی و همراهی را از دست می‌دهد. هزینه این بازی برای اروپا و سودش برای دیگران خواهد بود.» زبیب خاطرنشان کرد: «تاریخ ثبت کرد و ایرانیان این کژی را فراموش نخواهند کرد.»
تروئیکا در جنگ‌طلبی دست‌کمی از امریکا ندارد
پیتر فورد، سفیر پیشین انگلیس در سوریه معتقد است: «رأی منفی سه کشور اروپایی به قطعنامه تداوم رفع تحریم‌ها علیه ایران مایه ناامیدی بود. این بلوک در جنگ‌طلبی دست‌کمی از واشینگتن ندارد، شورای امنیت سازمان ملل باید خود را با قدرت‌های جنوب جهانی همسو کند.» وی افزود: «در سال‌های اخیر اروپایی‌ها بیشتر زمانی نقش بازدارنده برای امریکا ایفا می‌کنند که واشینگتن بخواهد در مسیر صلح گام بردارد؛ مانند نمونه اوکراین. امروز اروپایی‌ها دست‌کم به اندازه امریکا جنگ‌طلب شده‌اند. نتیجه رأی‌گیری اخیر در شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره قطعنامه ایران، استاندارد‌های دوگانه این نهاد را آشکار کرد.»
