جوان آنلاین: در مدت اخیر، گرینلند، این جزیره یخی و استراتژیک در قطب شمال، به صحنه‌ای جدید برای رقابت ژئوپلتیکی میان ایالات متحده و چین تبدیل شده است. احضار سفیر امریکا از طرف دانمارک به دلیل گزارش‌هایی درباره عملیات مخفیانه واشینگتن در گرینلند، نه تنها تنش‌های دیپلماتیک را تشدید کرد، بلکه نگرانی‌هایی درباره آینده این منطقه و نقش آن در معادلات جهانی را به وجود آورده است.
گرینلند، بزرگ‌ترین جزیره جهان که تحت حاکمیت دانمارک قرار دارد، به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک و منابع معدنی غنی‌اش، از جمله مواد معدنی کمیاب که برای فناوری‌های پیشرفته مانند باتری‌های خودرو‌های برقی و تجهیزات هوش مصنوعی ضروری هستند، به کانون توجه قدرت‌های جهانی تبدیل شده است. طبق گزارش‌ها، گرینلند دارای ذخایر عظیمی از مس، نیکل و عناصر کمیاب خاکی است که در حال حاضر تحت سلطه چین قرار دارد، اما کشور‌های غربی به دنبال منابع جایگزین هستند. این جزیره همچنین به دلیل نزدیکی به قطب شمال، از نظر نظامی اهمیت ویژه‌ای دارد. پایگاه‌های نظامی در گرینلند می‌توانند نظارت بر مسیر‌های تجاری قطب شمال و فعالیت‌های نظامی در این منطقه استراتژیک را تقویت کنند. این موضوع باعث شده که هم امریکا و هم چین به دنبال افزایش نفوذ خود در این منطقه باشند.
روز ۲۷ اوت ۲۰۲۵، وزارت امور خارجه دانمارک سفیر ایالات متحده را به دلیل گزارش‌هایی مبنی بر عملیات مخفیانه امریکا در گرینلند احضار کرد. براساس گزارش رویترز، این عملیات ظاهراً شامل تلاش‌هایی برای نفوذ در تصمیم‌گیری‌های محلی و کنترل پروژه‌های معدنی بوده است. این اقدام دانمارک که به ندرت در برابر متحد نزدیک خود چنین موضع قاطعی می‌گیرد، نشان دهنده نگرانی عمیق کپنهاگ از دخالت‌های خارجی در سرزمینی است که از نظر حقوقی و سیاسی به آن وابسته است. لارس لوکه راسموسن، وزیر امور خارجه دانمارک در اظهاراتی به رسانه‌های محلی گفت: «گرینلند متعلق به مردم گرینلند است و سرنوشت آن را خودشان تعیین می‌کنند، نه قدرت‌های خارجی.» این بیانیه در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا بود که بار دیگر پیشنهاد خرید گرینلند را مطرح کرده و آن را برای «امنیت اقتصادی و ملی امریکا» حیاتی خوانده بود.
منابع معدنی و نفوذ استراتژیک
رقابت بر سر گرینلند تنها به مسائل نظامی محدود نمی‌شود. چین که در حال حاضر بزرگ‌ترین ذخایر عناصر کمیاب خاکی جهان را در اختیار دارد، از مدت‌ها پیش به دنبال سرمایه‌گذاری در پروژه‌های معدنی گرینلند بوده است. با این حال، گزارش رویترز نشان می‌دهد که امریکا یک شرکت معدنی استرالیایی را تحت فشار قرار داده تا پروژه‌ای کلیدی در گرینلند را به خریداران چینی نفروشد. این اقدام بخشی از استراتژی گسترده‌تر واشینگتن برای محدود کردن نفوذ چین در زنجیره تأمین فناوری‌های پیشرفته است. از سوی دیگر، چین با احتیاط به دنبال گسترش حضور خود در گرینلند بوده است. پکن با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، سعی کرده روابط خود را با دولت محلی گرینلند تقویت کند، اما این تلاش‌ها با مقاومت دانمارک و فشار‌های امریکا مواجه شده است. به گفته اولافسون، مدیر یک شرکت معدنی در گرینلند، «منابع این منطقه دست‌نخورده هستند و می‌توانند چندین معدن عظیم را در خود جای دهند»، اما رقابت‌های ژئوپلتیکی مانع از توسعه کامل این ظرفیت‌ها شده است.
از سوی دیگر، مردم گرینلند که از نظر حقوقی تحت حاکمیت دانمارک هستند، نسبت به دخالت‌های خارجی واکنش‌های متفاوتی نشان داده‌اند. نظرسنجی اخیر روزنامه دانمارکی برلینگسکه و نشریه گرینلندی سرمیتسیاک نشان داد که ۸۵ درصد از ساکنان گرینلند مخالف پیوستن به ایالات متحده هستند و تنها ۶ درصد از این ایده حمایت می‌کنند. این نظرسنجی ادعا‌های ترامپ مبنی بر استقبال گرینلندی‌ها از پیوستن به امریکا را به چالش کشیده است. رهبران محلی گرینلند نیز بر حق تعیین سرنوشت خود تأکید دارند. آلیسا نادسن، نخست‌وزیر گرینلند در بیانیه‌ای می‌گوید: «ما به دنبال همکاری بین‌المللی هستیم، اما آینده گرینلند باید از سوی مردم آن تصمیم‌گیری شود، نه از طریق فشار‌های خارجی.» این موضع نشان‌دهنده تلاش گرینلند برای حفظ استقلال نسبی در برابر فشار‌های دو ابرقدرت است.
پیامد‌های جهانی: از اقتصاد تا امنیت
تشدید تنش‌ها بر سر گرینلند تنها به روابط امریکا، چین و دانمارک محدود نمی‌شود. این بحران می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر نظم جهانی داشته باشد از نظر اقتصادی، منابع معدنی گرینلند برای زنجیره تأمین جهانی به ویژه در فناوری‌های روز حیاتی هستند. هرگونه اختلال در دسترسی به این منابع می‌تواند قیمت محصولات را افزایش و اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. از نظر نظامی، گرینلند به دلیل موقعیت استراتژیک خود می‌تواند به یک نقطه کلیدی برای نظارت نظامی در قطب شمال تبدیل شود. افزایش حضور نظامی امریکا یا چین در این منطقه می‌تواند به یک مسابقه تسلیحاتی در قطب شمال منجر شود. همچنین، گرینلند میزبان پایگاه فضایی پیتوفیک (سابقاً پایگاه هوایی تول) امریکاست که برای دفاع موشکی و نظارت فضایی اهمیت دارد. حضور نظامی روسیه در قطب شمال، از جمله زیردریایی‌های هسته‌ای و ناوگان یخ‌شکن، این منطقه را به یک نقطه حساس نظامی تبدیل کرده است. در بعد دیپپلماتیک، تنش‌های کنونی می‌توانند روابط امریکا با متحدان اروپایی، به‌ویژه دانمارک و اتحادیه اروپا را تحت فشار قرار دهند. مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک، اخیراً در سفر به برلین و پاریس تلاش کرد حمایت متحدان اروپایی را برای حفظ حاکمیت دانمارک بر گرینلند جلب کند. در همین حال، روسیه با بهره‌گیری از این تنش‌ها تلاش می‌کند ناتو را تضعیف کند و خود را به‌عنوان مدافع «صلح» در قطب شمال معرفی کند.
در این میان، اظهارات ترامپ درباره خرید گرینلند یا حتی استفاده از زور برای کنترل آن، واکنش‌های تندی از سوی روسیه به دنبال داشته است. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در ژانویه ۲۰۲۵ این وضعیت را «دراماتیک» توصیف کرد و گفت: «قطب شمال در حوزه منافع ملی و استراتژیک روسیه قرار دارد و ما به حفظ صلح و ثبات در این منطقه علاقه‌مندیم.» روسیه از مدت‌ها پیش به دنبال تقویت روابط خود با گرینلند بوده است. در سال ۲۰۲۰، میکی برونس، یکی از تجار برجسته گرینلندی، به‌عنوان کنسول افتخاری روسیه در گرینلند منصوب شد تا همکاری‌های تجاری، به‌ویژه در زمینه ماهیگیری و روابط فرهنگی را تقویت کند. با این حال، پس از تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، گرینلند به تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه مسکو پیوست، به رغم اینکه عضو این اتحادیه نیست، این تصمیم نشانه‌ای از نزدیکی فزاینده گرینلند به غرب و فاصله گرفتن از همکاری‌های پیشین با روسیه بود. تحلیلگران معتقدند که مسکو با نگرانی به تلاش‌های امریکا برای تسلط بر گرینلند نگاه می‌کند، زیرا این امر می‌تواند تعادل ژئوپلتیکی در قطب شمال را به نفع غرب تغییر دهد.
در نهایت اینکه، گرینلند زمانی یک جزیره دورافتاده و یخ‌زده به نظر می‌رسید، اکنون به یکی از حساس‌ترین نقاط جهان تبدیل شده است. رقابت امریکا، چین و روسیه بر سر منابع و نفوذ در این منطقه نه تنها آینده گرینلند، بلکه ثبات ژئوپلتیکی جهانی را تحت تأثیر قرار خواهد داد، در حالی که دانمارک تلاش می‌کند از حاکمیت خود بر این جزیره دفاع کند، جامعه جهانی باید برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها به دنبال راه‌حل‌های دیپلماتیک باشد. برای جلوگیری از تبدیل شدن گرینلند به یک بحران جهانی، مذاکرات شفاف و همکاری بین‌المللی ضروری است. در غیر این صورت، این جزیره یخی می‌تواند به جرقه‌ای برای یک رویارویی بزرگ‌تر تبدیل شود.
