جوان آنلاین: تجربه جنگ اخیر نشان داد تاب‌آوری اقتصادی فقط در توان تولید یا ذخایر ارزی خلاصه نمی‌شود بلکه آماده‌سازی زیرساخت‌ها در زنجیره تولید تا توزیع نقش تعیین کننده‌ای دارد. رامین فرهادی، کارشناس اقتصادی معتقد است که امروز با سامانه‌هایی مثل «نان» و «کالابرگ»، ما وارد مرحله‌ای از تنظیم بازار شده‌ایم که حتی برخی کشور‌های اروپای‌شرقی در دوران کرونا هم به‌سختی توانستند به آن برسند. این زیرساخت‌ها انعطاف‌پذیر، سریع و مبتنی بر داده‌اند و نیاز به تقویت دارند.
در روز‌هایی که سایه‌جنگ از مرز‌های ایران عبور کرده و برای نخستین‌بار پس از سال‌ها، درگیری نظامی مستقیم میان ایران و اسرائیل شکل علنی به خود گرفت، بسیاری از تحلیلگران داخلی و خارجی در حال ارزیابی آمادگی نظامی و سیاسی ایران برای چنین مواجهه‌ای هستند. اما بخش کمتر دیده‌شده‌این درگیری، تاب‌آوری اقتصادی ایران در شرایط جنگی است. برخلاف تصور عمومی، با ابزار‌های فناورانه‌ای که در سال‌های اخیر از سوی دولت‌ها طراحی و توسعه یافته‌اند، به راحتی توانستیم این ایام را پشت سر بگذاریم. سامانه نان و کالابرگ دو ابزاری بودند که در روز‌های جنگ تحمیلی و افزایش تقاضا به یاری دولت آمدند. در ذهن بخش زیادی از جامعه، مواجهه دولت با نوسانات بازار و کمبود کالاها، به خاطرات پرتنش دهه ۶۰ گره خورده است: صف، کوپن کاغذی و گشت‌های تعزیرات.
همین ذهنیت هنوز در بخشی از نخبگان نیز غالب است. اما واقعیت میدانی امروز ایران متفاوت است.
در بحبوحه جنگ ۱۲روزه، در شرایطی که بازار‌های جهانی نفت، ارز، غلات و حتی زنجیره تأمین جهانی بار دیگر متلاطم شده‌اند، اقتصاد ایران نشانی از کمبود‌های فوری یا هراس عمومی در تأمین کالا‌های اساسی بروز نداد. به اذعان کارشناسان و فعالان بازار دو سامانه نان و کالابرگ، دولت را در رصد بازار و اطلاع از کمبود‌ها یاری داد.
تقویت زیرساخت‌ها در ایام پساجنگ
رامین فرهادی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌و‌گو با فارس درباره اینکه برخی معتقدند ایران در شرایط جنگی آمادگی اقتصادی لازم را ندارد، می‌گوید: این تصور بیشتر ریشه در حافظه تاریخی دارد، نه واقعیت فعلی. امروز با سامانه‌هایی مثل «نان» و «کالابرگ» ما وارد مرحله‌ای از تنظیم بازار شده‌ایم که حتی برخی کشور‌های اروپای شرقی در دوران کرونا هم به‌سختی توانستند به آن برسند. این زیرساخت‌ها انعطاف‌پذیر، سریع و مبتنی بر داده‌اند.
این کارشناس اقتصادی می‌افزاید: این ابزار‌ها صرفاً برای دوران تحریم طراحی نشده‌اند و قابلیت استفاده در وضعیت جنگ واقعی هم دارند. به عبارت دیگر، کاملاً برای هر دو حالت طراحی شده‌اند.
وی تأکید می‌کند: اتفاقاً جنگ ۱۲روزه اخیر یک آزمون کوچک ولی جدی بود. ما دیدیم که بدون هیچ‌گونه بگیر و ببند گسترده یا صف‌های طولانی، دولت توانست ثبات نسبی را حفظ کند، چون زیرساخت وجود داشت. سامانه نان فقط درباره نان نیست؛ مدل حکمرانی آن را می‌توان برای برنج، روغن یا حتی دارو هم تعمیم داد. فرهادی می‌گوید: نگرانی در هر مداخله‌ای طبیعی است، ولی تفاوت ابزار مدرن در شفافیت و قابلیت ارزیابی آنهاست. مثلاً کالابرگ الکترونیکی دقیقاً نشان می‌دهد که یارانه به چه کسی داده شده، چقدر و در کدام فروشگاه خرج شده. این شفافیت، برخلاف روش‌های سنتی، اتفاقاً امکان نظارت عمومی را بیشتر می‌کند.
این کارشناس اقتصادی می‌افزاید: با صراحت می‌گویم، ایران، در میان کشور‌های غرب آسیا، پیشرفته‌ترین ساختار داده‌محور تنظیم بازار را دارد، حتی ترکیه که زیرساخت دیجیتال قوی‌تری دارد، در توزیع هدفمند یارانه‌ها به این دقت و سرعت نرسیده است. این دستاورد کوچک نیست، بلکه باید تبدیل به گفتمان عمومی شود.
هزینه در امنیت غذایی سرمایه‌گذاری برای امنیت ملی است
همچنین وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه هزینه در امنیت غذایی سرمایه‌گذاری مستقیم برای امنیت ملی است، گفت: در دوره بحران جنگ همه اجزا و ارکان زنجیره کشاورزی محکم و استوار پای کار تأمین امنیت غذایی کشور ایستاده‌اند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، غلامرضا نوری به شرایط ویژه کشور در ۱۲روز گذشته اشاره کرد و گفت: یکپارچگی و وحدت ملی ایجاد شده در کشور، از دستاورد‌های دفاع و مقاومت مردم در برابر دشمن است و با انسجام ملی، همدلی و همراهی همه مردم توانستیم سرافراز و قدرتمند از این مرحله تاریخی و بحران بیرون بیاییم. وی مسئله امنیت غذایی در شرایط جنگی را موضوع بسیار مهمی دانست و افزود: در شرایط جنگ، امنیت غذایی نخستین نقطه تمرکز دشمن است که البته همه دست‌اندرکاران تولید و تأمین محصولات غذایی از کشاورزان در دورترین نقطه کشور تا عرضه‌کنندگان در فروشگاه‌های شهر‌های بزرگ، همه اجزا و ارکان زنجیره تأمین امنیت غذایی محکم پای کار ایستاده‌اند. نوری گفت: با همدلی و همراهی همه بخش‌ها، امنیت غذایی حتی بهتر از شرایط غیرجنگی و عادی بود، کالاها به وفور وجود داشت، در هیچ جای کشور حتی برای یک لحظه هم کمبود کالا و قیمت فزاینده و گرانی نداشتیم.
