جنگلهای حرا در نقاطی از خلیجفارس رشد میکنند که آب شیرین وارد آب شور دریا میشود و اکوسیستم منحصربهفردی به وجود میآید که موجب رشد این درختان میشود. چند سالی است به علت کاهش ورودی آب شیرین تعادل بین شوری و شیرینی آب به هم خورده و این مسئله تهدیدی برای این درختان و هشداری جدی برای اکوسیستم خلیجفارس است.
۲۲ هزار هکتار از جنگلهای حرا در سواحلجنوبی است که حدود ۲۰ هزار هکتار آن فقط در استان هرمزگان قرار دارد. درختان حرا به طور ذاتی با شوری آب دریا سازگاری دارند و به وسیله تصفیه طبیعی که دارند، آب شور را برای زیست خود به آب شیرین تبدیل میکنند، اما باید تعادلی بین آب شور و شیرین نیز برقرار باشد تا در رشد و نمو این درختان خللی ایجاد نشود. این تعادل به دلایل مختلف از قبیل سد سازی، توسعه کشاورزی و فعالیت مزارع میگو در بالادست به هم خوردهاست. البته خشکسالی دو دهه گذشته و کمبارشی نیز تا حدودی این تعادل را به هم زده و تمام این مسائل دست به دست هم دادهاند تا حیات این درختان ارزشمند را با خطر نابودی مواجه کردهاند.
جنگلهای حرا قادرند سالانه حدود ۶ تا ۸ تن کربن را در یک هکتار از خاک ذخیره کنند. حفاظت سواحل از گزند سیلابها و سونامی، جلوگیری از فرسایش سواحل، پشتیبانی چرخه مواد مغذی موجود در آب، زیستگاه بسیار مناسب برای رشد گیاهان و جانوران، تولید اکسیژن به علت فتوسنتز، تهیه مواد اولیه رزین و تانن، وابستگی گونههایی از ماهیان و میگوها در دورهای از زندگی خود به این درختان، استفاده از ژنهای این درختان در زیست فناوری به عنوان منابع ژنتیکی، خواص طبی، کاربرد آنها در ترکیبات دارویی، زیبایی و چشمانداز طبیعی و جذب توریست، برخی دیگر از فواید جنگلهای حرا است. ۱۰۷ گونه مانگرو وجود دارد که دو گونه آن به نامهای «حرا» و «چندل» در ایران وجود دارد. پراکندگی جنگلهای مانگرو در ایران در سه استان هرمزگان، سیستان و بلوچستان و بوشهر است که در بوشهر سه منطقه «نایبند»، «بردستان» و «مل گنزه» وجود دارد. نایبند بزرگترین جنگل حرا در بوشهر است که ۳۹۰ هکتار وسعت دارد.
محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در این رابطه گفت: جنگلهای حرا بیشترین آسیب را از کاهش ورودی آب شیرین به خلیجفارس و دریای عمان دیدهاند که این امر به دلیل سدسازیهای گسترده، بارگذاریهای بیش از حد توان اکولوژیک طبیعت و ایجاد دریاچهها و پرورشگاههای میگو که کیفیت آب را از بین بردهاند رخ دادهاست. در واقع اینها مهمترین دلایلی است که داریم جنگلها را در سواحل جنوب از دست میدهیم.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع و آبخیزداری اظهار داشت: اکنون آب شیرین در خیلی جاها وارد نمیشود، چون در بالادست در خیلی جاها کشاورزی، صنایع آلاینده و سدسازیها جلوی ورود آب شیرین را گرفتهاست که این مسئله به مرور این جنگلهای ارزشمند را نابود میکند.
رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو اظهار داشت: اگر این شرایط ادامه داشته باشد و رویشگاههای حرا را از دست بدهیم، مشکلات زیادی بر محیطزیست منطقه ایجاد خواهد شد، چون این رویشگاهها مهمترین محل تخمریزی ماهیان در خلیجفارس و دریای عمان هستند؛ همچنین مهمترین تصفیهکننده آب به حساب میآیند که با ادامه این روند کیفیت آب در خلیج فارس و دریای عمان نیز کاهشیافته، تنوع زیستی نابود میشود و سهم بزرگی از درآمد صیادی مختل میشود.
وی افزود: با از بین رفتن درختان حرا همچنین پدیده تغییر اقلیم تشدید میشود، میزان شمار پرندگان کاهش مییابد، دمای شب و روز افزایش مییابد و سرزمین به سمت عدم توان برای تحمل زیستمندان حرکت میکند؛ یعنی سرزمین به سمت بیابانی شدن پیش میرود، حتی ممکن است با نابودی مانگروها و چندلها، آبسنگهای مرجانی نیز از بین بروند.