اسرائیل تا اواخر دهه ۷۰ میلادی به عنوان دشمن اول جهان اسلام مطرح بود و جهان عرب به رهبری مصر چندین جنگ علیه رژیم صهیونیستی به راه انداختند و البته در همین دوران برخی حاکمان عربی روابطی مخفیانه با اسرائیل نیز داشتند، اما با پیمان کمپ دیوید در ۱۹۷۹ بین مصر و اسرائیل و سپس پیمان وادی عربه در سال ۱۹۹۴ بین اردن و اسرائیل بهتدریج محور ارتجاع عرب به سمت تنشزدایی با اسرائیل پیش رفت و بهصورت پنهانی با تلآویو ارتباط برقرار کردند. اما در چند سال اخیر روابط کشورهای عربی با اسرائیل بسیار آشکارتر شده و همین مسئله زمینه را برای تنشزدایی بین ارتجاع عرب و اسرائیل فراهم کرده است. این مسئله به دلیل روی کار آمدن نسل جدید شاهزادگان عربی است که اسرائیل روی آنها حساب ویژهای باز کرده است. اخیراً «تسویاگرینفیلد»، نویسنده صهیونیست و عضو سابق کنست طی مقالهای در روزنامه عبری زبان «هاآرتص» نوشت: «محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان رهبر عربی است که اسرائیل ۵۰ سال است رؤیای روی کار آمدن او را دارد.» او در ادامه خواستار اتخاذ مواضع نرمتری در قبال پرونده قتل خاشقجی شده است! اما مسئله مهم این است که نوع نگاه تلآویو به شاهزادگان جدید عربی چگونه بوده و چه انتظاراتی از این نسل خواهد داشت؟
اسرائیل به دلیل اشغال سرزمینهای فلسطین، در جهان اسلام همواره به عنوان یک رژیم جعلی مطرح بوده است. البته برخی کشورهای عربی بهصورت پنهانی با اسرائیل مراوداتی داشتند، اما به دلیل هراس از واکنش افکار عمومی جرئت آشکار کردن آن را نداشتند، اما در سالهای اخیر نسل جدیدی از رهبران و شاهزادگان عربی ظاهر شدهاند که بدون توجه به واکنش افکار عمومی بهصراحت خواستار بهبود روابط با اسرائیل هستند. در این میان محمد بنسلمان ولیعهد سعودی و محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی مهمترین شاهزادگانی هستند که به دنبال تجدیدنظر در روابط با اسرائیل هستند. محمد بنسلمان بارها بهصراحت خواستار روابط با اسرائیل شده و حتی از موجودیت اسرائیل دفاع کرده است. علاوه بر این دیدارهای زیادی در سه سال اخیر بین مقامات ریاض و تلآویو صورت گرفته است. از محمد بن زاید نیز به عنوان یکی از دوستان اصلی اسرائیل نام میبرند که در طرح معامله قرن حمایتهای زیادی از ترامپ بهصورت پنهانی کرد. اما این نسل جدید چه ویژگیهایی دارند؟
نسل جدید شاهزادگان عربی دارای ویژگیهایی هستند که اسرائیل با توجه به این ویژگیها سرمایهگذاریهای خود را انجام داده است. نخستین ویژگی نسل جدید شاهزادگان عربی جوان بودن آنها است. در واقع اسرائیل سعی دارد با سرمایهگذاری بر این شاهزادهها برای دههها روابط مستحکمی با کشورهای عربی ایجاد کنند. ویژگی دوم جاهطلب بودن و بلندپرواز بودن نسل جدید شاهزادههای عربی است. محمد بن سلمان با ارائه برخی طرحها مانند سند چشمانداز ۲۰۳۰ و ارتباط با شرکتهای بزرگ تکنولوژی جهان نشان داده است که میل به جاهطلبی داشته و در این مسیر منافع را بر هر اصل دیگری ترجیح میدهد. این ویژگی باعث شده دونالد ترامپ و نتانیاهو بهخوبی وی را در مسیر اهداف پیشبینیشده خود قرار دهند. ویژگی دیگر شاهزادگان جدید عربی عملگرا بودن و دوری از انگارههای ایدئولوژیک است. درواقع بن زاید طی سالهای گذشته موفق شده است نوعی سکولاریسم در امارات پیاده کند. محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نیز دقیقاً در این مسیر حرکت کرده و به پیروی از بن زاید بارها بر اسلام میانهرو و محدود کردن علمای مذهبی تأکید کرده است. ویژگی سکولار بودن باعث خواهد شد محدودیتهای احتمالیِ ایدئولوژیک در مسیر عادیسازی روابط با اسرائیل برطرف شده و تلآویو بهراحتی خواهد توانست از این طریق در پرونده فلسطین به اهداف خود برسد.
درواقع نسل جدید شاهزادگان عربی به دلیل دارا بودن خصوصیاتی مانند جوان بودن، عملگرا بودن و بلندپروازی بسیاری از محدودیتهایی را که در برابر نسلهای گذشته در کشورهای عربی برای ارتباط با اسرائیل بود، ندارند. برآیند و نتیجه این ویژگیها نیز در سه سال گذشته کاملاً مشخص بوده و عادیسازی روابط با اسرائیل از سوی امارات و عربستان در چند مرحله صورت گرفته است. در مرحله اول روابط امنیتی و سیاسی پنهان بین دو طرف گسترده شد، پس از این مرحله در فضای نخبگانی کشورهای عربی سعی شد عادیسازی روابط به عنوان یک گزینه حتمی مطرح شود و در نهایت در مرحله سوم ارتباط مقامات دو طرف بهتدریج باعث حساستزدایی اجتماعی خواهد شد که نتیجه نهایی این سه مرحله عادیسازی روابط اسرائیل با کشورهای مرتجع عربی خواهد بود. درواقع به همین دلیل بوده که برخی مقامات اسرائیلی بنسلمان را بزرگترین هدیه در ۵۰ سال گذشته میدانند.
البته رویکرد شاهزادگان نواندیش عربی با فضای حاکم بر کشورهای عربی همخوانی ندارد و ملتهای عربی همچنان به عنوان حامی فلسطین به شمار رفته و هرگونه ارتباط با اسرائیل را بهشدت محکوم میکنند. در این راستا پس از حمایت ولیعهد سعودی از اسرائیل، فشار افکار عمومی باعث شد ملک سلمان پادشاه سعودی اقدامات بنسلمان در راستای ارتباط با اسرائیل را بهنوعی محکوم کرده و پرونده فلسطین را از وی پس بگیرد. اما اسرائیل به کمک ترامپ همچنان به دنبال تقویت این شاهزادگان نواندیش و حامی اسرائیل است.