زیارت اربعین در عراق فرصتی را برای نمایش قدرت شیعیان ایجاد کرده است و به جرئت میتوان گفت: پیادهروی اربعین از عظیمترین سرمایههای شیعیان جهت حضور قوی و باشکوه در عرصه بینالمللی است. بنابراین هر مسئلهای که شکوه این حرکت عظیم را تحتالشعاع قرار دهد، باید مورد توجه جدی قرار گیرد. مسئله خدمات بهداشتی و درمانی به زائران اربعین یکی از این مسائل مهم است.
تسهیلات فراهمشده برای حضور ارزانتر و سهلالوصولتر بسیاری از علاقهمندان به زیارت حضرتاباعبدالله (ع) در ایام اربعین از جمله اسکان و غذای رایگان و تبلیغات رسانهای پیرامون اهمیت پیادهروی اربعین و بیش از پیش شناختهشدن آن برای مردم، شرایطی را فراهم آورده که بسیاری از افراد از اقصی نقاط جهان فارغ از اینکه از چه سطحی از آموزههای و رفتارهای بهداشتی برخوردار هستند، در این پیادهروی شرکت کنند. این در حالی است که جمعیت زیاد زائران و واقع شدن ایام اربعین در فصل گرم در سالهای آتی، آن هم در بستر بهداشتی و درمانی کشور عراق، بدون در نظر گرفتن ملاحظات بهداشتی و درمانی، میتواند عواقب ناخوشایندی را به دنبال داشته باشد.
از سویی موضوع خدمترسانی در بستر اربعین موضوعی کاملاً مردمی و برخاسته از بطن مردم است، اما در این میان دو موضوع مهم تأمین امنیت و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به لحاظ اینکه خدماتی تخصصی هستند، حتی اگر مردم در ارائه آن دخیل باشند موضوعاتی نیستند که بتوان آنها را بدون نظارت، در بستر فعالیتهای مردمی رها کرد. در موضوع ارائه خدمات بهداشتی درمانی شناسایی احتمال بروز بیماریهای رایج متناسب با فصل سال، تهیه داروها و تجهیزات مورد نیاز، حضور تیمهای تخصصی بهداشتی و درمانی و همچنین توجه به آموزش و آمادهسازی زائران برای حضور در پیادهروی اربعین از مواردی هستند که باید مورد توجه قرار داده شوند.
در این راستا سؤالات متعددی مطرح است که پاسخ به آنها میتواند در روشنشدن اهمیت موضوع و پیشنهاد راهکارهای احتمالی برای رفع دغدغهها در این زمینه راهگشا باشد.
سؤال نخست اینکه تأمین سلامت زائران در اربعین در کشور ایران به چه نهاد یا سازمانی سپرده شده است؟ و آیا نهادهایی که تأمین سلامت زائران بر عهده آنان گذاشته شده است، به تنهایی میتوانند دو مسئله مهم بهداشت و درمان زائران اربعین را پوشش دهند؟
موضوع اربعین در سطح حاکمیتی کشور ایران بر عهده ستاد مرکزی اربعین حسینی که ریاست آن معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور است و دارای کمیتههای گوناگون به شرح ذیل است که یک نهاد به صورت مشخص دبیر آن کمیته میباشد:
*امنیتی و انتظامی:نیروی انتظامی
*اطلاعاتی:وزارت اطلاعات
*هماهنگی سیاسی و کنسولی: وزارت امور خارجه
*فرهنگی و آموزشی: بعثه مقام معظم رهبری
*زیرساخت:معاونت عمرانی وزارت کشور
*حمل و نقل و سوخت: سازمان راهداری و حملونقل جادهای
*اعزام: حج و زیارت
*مشارکتهای مردمی، اسکان و تغذیه ستاد بازسازی عتبات عالیات
*امداد و نجات: هلال احمر
*بهداشت و درمان: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
*اطلاعرسانی و مستندسازی: صدا و سیما
*خدمات شهری:شهرداری تهران
*ستاد اربعین استانها شامل ستاد برگزاری اربعین حسینی استانها سراسر کشور (۳۱ استان): استانداران
ستاد عراق (ستاد زائرین اربعین حسینی مستقر در کشور عراق): سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق
در یادداشتهای بعدی به جزئیات مسائل مرتبط با سلامت و بهداشت در سفر معنوی اربعین مبسوطتر خواهیم پرداخت.