همین هفته پیش بود که کارشناسان سازمان هواشناسی کشور از ورود سامانه بارشی به کشور خبر دادند. خبر مسرت بخشی که قرار بود با پرآب کردن رودخانهها و سدها، سال آبی خوبی را برای استانهای شمالی رقم بزند. با اینحال آماده نبودن رودخانهها و کانالهای انتقال آب از این رحمت الهی، بلای آسمانی ساخت و سیلاب خانهها و مزارع بسیاری را ویران کرد و به زیرساختهای شهری و روستایی خسارت زد. خسارتی که طی برآوردهای اولیه از سوی متولیان میلیاردی عنوان شده است.
چند وقتی میشود که زنگ خطر خشکسالی در اکثر نقاط کشور و حتی در مناطق شمالی ایران به صدا درآمده است. مثال واضح برای این موضوع را هم میتوان همان ممنوعیت کشت دوم برنج در برخی از مناطق شمالی عنوان کرد. حالا در این شرایط که کمبود آب به معضلی جدی تبدیل شده است؛ کارشناسان سازمان هواشناسی هفته گذشته از ورود سامانه بارشی به کشور خبر دادند. خبر مسرت بخشی که قرار بود زمینهای زراعی را سیراب و سدها را برای روزهای سخت لبریز کند. با این حال نبود مدیریت منابع آب و استفاده مناسب از ظرفیتهای ایجاد شده این محبت الهی را تبدیل به بلایی آسمانی کرد و به صورت سیلاب در روستاها و شهرها جاری شد. معضلی که در نبود لایروبی رودخانهها و وجود روسوبات چندین ساله و نبود کانالهای انتقال آب رخ داد و خسارتهای بعضاً میلیاردی به تأسیسات و زیرساختهای استانهای گیلان، مازندران، گلستان و خراسان شمالی وارد کرد. بارانی که مدیریت نشده، خیلی زود تبخیر میشود و به چرخه طبیعت برمیگردد و فرصتی که برای ذخیرهسازی آن بود؛ از دست میرود. حالا هم که فقط این خسارتها هستند که برجای میمانند.
خسارت میلیاردی به مازندران
مرگ ۲ کودک، قطعی آب در ۲۰۰ روستا، در محاصره سیل قرار گرفتن بیش از ۱۲ روستا، آبگرفتگی ۱۵۰ واحد مسکونی، برآورد اولیه خسارت ۱۰۰ میلیارد تومانی رامسر، تخریب پل نوشهر، طغیان رودخانه آلشرود آمل، قطع شدن راه ارتباطی روستای دریاکنار به لنگرود، وقوع ۲۰ مورد ریزش کوه در محور هراز، خسارت به عشایر و ... تنها بخشی از خسارتی است که به نقاط مختلف استان مازندران وارد شده است. خساراتی که در صورت برنامهریزی مناسب از سوی مسئولان نه تنها رخ نمیدادند، بلکه با توجه به اینکه کارشناسان از بیسابقه بودن این بارندگیها طی ۵۰ سال میگویند؛ میتوانستند منابع آبی بسیار خوبی را هم برای فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و شرب ذخیرهسازی کنند. در خصوص خسارتهایی که به مازندران وارد شده است، محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با اشاره به وارد شدن آسیب جدی به ۳۰ واحد صنعتی بر اثر سیل در استان مازندران میگوید: «تعداد قابل ملاحظهای از واحدهای تجاری استان و مراکز نگهداری و عرضه کالا و محصولات خسارت جدی دیده است.» رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نیز با اشاره به خسارتهای وارده از بارندگیهای اخیر میگوید: «در حال حاضر بیش از هفت استان درگیر سیلزدگی هستند.» اسماعیل نجار اضافه میکند: «تغییر اقلیم زمین و گرم شدن آن، تغییر الگوی بارش و تراکنش و همچنین دستکاری در طبیعت از عوامل وقوع اینگونه حوادث است.» علاوه بر این تصرف کمی و کیفی رودخانهها و ساخت پلها با دبی کمتر از آب رودخانه و لایروبی نکردن آنها نیز از دیگر عوامل بروز چنین سیلابی هست. لازم به ذکر است که در استان مازندران هنوز خسارت ناشی از بارندگیها به طور کامل برآورد نشده است و بارشهای ثبتی حکایت از بارندگی ۳۱۷ میلیمتری در استان دارند.
خسارت ۷۰ میلیارد تومانی به راههای گیلان
در استان گیلان نیز بر اساس آخرین برآوردهای خسارت ایجاد شده، مسئولان از وارد شدن خسارت ۷۰ میلیارد تومانی سیل تنها به راهها و ابنیه فنی استان خبر میدهند. در این راستا مدیرکل راهداری و حمل و نقل گیلان با تأیید این موضوع میگوید: «بیشتر خسارتها در شهرستانهای املش، رودسر، رضوانشهر، صومعه سرا، لنگرود، فومن و شفت بوده است.» محمدرضا نازککار اضافه میکند: «پنج پل نیز در استان تخریب شدند.» نکته قابل توجه این است که این پلها نه از پلهای تاریخی بلکه از سری پلهای تازه تأسیس بودند. مسئلهای که خود حکایت از بیتدبیری متولیان دارد. محمدباقر نوبخت، معاون رئیسجمهور نیز در این خصوص تأکید میکند: «سیل اخیر گیلان حادثهای با خسارات کمنظیر بود.» در حال حاضر بنابر گفته مسئولان اداره آب استان هیچ روستایی بدون آب شرب نیست، اما حجم خسارتهای وارد شده به قدری است که مسئولان باید به سرعت تسهیلاتی را برای بازگشت مردم به روال عادی زندگی در نظر بگیرند. لازم به ذکر است که علاوه بر این دو استان، استانهای گلستان و خراسان شمالی هم این روزها درگیر سیلزدگی هستند. مسئلهای که در کنار جبران خسارتهای وارده، مسئولان باید برنامهای هم در راستای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در نظر بگیرند.