و تغییر کاربری جنگلها قربانی میشوند و روزی دیگر به علت جولان آفات و نبود برنامهای برای محافظت آنها از سوی سازمانهای محیطزیست و منابع طبیعی از بین میروند. حالا هم که جولان قاچاقچیان و قطع و فروش بلوطهای میلیاردی در گونیهای ۵۰ هزار تومانی به هزار و یک درد بیدرمان بلوطستانهای زاگرس در کرمانشاه اضافه شده است و متولیان قفل سکوت در بر دهان زدهاند.
هر روز بلوطستانهای زاگرس با انواعی از مخاطرات طبیعی و انسانی تهدید میشوند. خطراتی که یکبار در قالب آتشسوزی و نبود تجهیزات بخش بزرگی از جنگل را تبدیل به خاکستر میکند و باری دیگر آفت سوسک چوبخوار است که بیصدا و ناگهانی درختان را بر زمین میزند. درختانی که به گفته دوستداران محیطزیست و کارشناسان میتوان جلوی مرگ روزانه آنها را گرفت و تنها به همت متولیان نیاز دارند. با این حال طی چند سال اخیر هیچ اتفاق خاصی برای حفاظت از این منابع طبیعی ارزشمند رخ نداده و حالا هم جولان قاچاقچیان در کرمانشاه خبر ساز شده است. مشکلی که در دیگر استانهای برخوردار از محبت وجود جنگلهای بلوط هم در خفا وجود دارد و درختان بسیاری را فدای زیادهخواهی گروهی اندک میکند. در این خصوص سعید سلیمانی یکی از فعالان محیطزیست میگوید: «قاچاقچیان آزادانه درختان بلوط را تبدیل به زغال میکنند و در گونیهای بیارزش ۲۵ هزار تومانی به فروش میرسانند.» درختانی که به گفته دیگر کارشناسان ارزش میلیاردی دارند و باید برای حفظ آنها برنامهریزیهای ویژهای وجود داشته باشد.
جولان آزادانه قاچاچیان چوب
جنگلهای زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با ۶ میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگلهای ایران را تشکیل میدهند. از این مساحت نیز در حال حاضر حدود ۱۳۰ هزار هکتار به آفت جوانه خوار بلوط آلودهاند که از این سطح، وضعیت در ۱۰ تا ۱۵ هزار هکتار آن بحرانی است. از این رو بلوطستانهای زاگرس نیاز به مبارزه دارند و برای این کار به گفته کارشناسان اعتباری بالغ بر یکمیلیارد نیاز است. بلوطهایی که در نبود برنامهای برای حفاظت از آنها در مقابل آفات، خشک و بیجان میشوند و سودجویان را به سمت خود میکشانند. سو استفادهگرانی که نام قاچاقچی چوب را به خود گرفتهاند و با قطع و به آتش کشیدن درختان سعی در درآمدزایی برای خود دارند. آتشی که گاه برای تهیه ذغال روشن میشود و گاه تغییر کاربری را رقم میزند. در این خصوص سلیمانی میگوید: «متأسفانه بلوطهای منطقه عثماندوند در ۶۰ کیلومتری کرمانشاه از بین میروند و متولیان هیچ واکنشی در برابر آن نشان نمیدهند.» این فعال محیطزیست ادامه میدهد: «همچنین بر خلاف گذشته که قاچاق زیر زیرکی و مخفیانه انجام میشد، اکنون در صبح و با حرکت چندین کامیون انجام میگیرد.» لازم به ذکر است که هر کامیون ظرفیت ۵۰ گونی ذغال را دارد که هر گونی هم حاصل سوختن یک درخت است. این دوستدار محیطزیست با تأیید این موضوع میافزاید: «در هر ماه نزدیک به ۵۰۰ درخت برای تبدیل به ذغال از بین میرود.»
ضعف مدیریتی در حفاظت از بلوطستانها
تمام این مشکلات نیز با یک سیاستگذاری درست یا حضور مدیری دلسوز برای حفاظت از درختان رفع میشود. مسئلهای که نماینده مردم قصرشیرین در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر آن به خبرنگار «جوان» میگوید: «متأسفانه طی چند دهه گذشته خسارات فراوانی از هر سو به بلوطستانهای زاگرس وارد شده است و تاکنون نیز مدیریتی در این حوزه وجود نداشته است.» فرهاد تجری با اشاره به اینکه علاوه بر قاچاق چوب در سالجاری به دلیل افزایش بارندگی و رویش گسترده انواعی از گیاهان که عمر کوتاهی دارند و خیلی زود خشک میشوند، ادامه میدهد: «همین گیاهان بعد از خشک شدن تبدیل به خار و خاشاکی میشوند که بر غیر قابلکنترل بودن حریقها میافزاید.»
وی با اشاره به اینکه از طرفی هم کرمانشاه سیستمی مجهز برای اطفای حریق جنگلها ندارد، میافزاید: «فرصتی برای تعلل در تجهیز سیستم اطفای حریق جنگلها وجود ندارد و اکنون هم جای تأسف دارد که بهرغم اینکه بارها مسئله کمبود تجهیزات و نبود بالگرد و هواپیمای اطفای حریق را به مسئولان بالا رتبه همچون معاون اول رئیسجمهور گوشزد کردهایم، اما تاکنون اقدام مثبتی رخ نداده است.» اتفاقی که در صورت ادامه طی چند سال آینده به اعتقاد کارشناسان چیزی از جنگلهای بلوط برجای نمیگذارد. بلوطهایی که اکنون در کرمانشاه به بهای اندکی فروخته میشوند.