به طوري كه بر اساس گزارش‌هاي رسمي ميزان فرسايش خاك در ايران بسيار بالاست، كه دليل آن نيز شرايط اقليمي، شرايط بارندگي و رعايت نشدن برخي اصول فني، عنوان شده است. زماني مي‌توان عمق مسئله را درك كرد كه بدانيم در ايران فرسايش خاك سالانه حدود ۱۶ تن در هكتار و در دنيا متوسط فرسايش خاك حدود ۶ تن در هكتار است. با اين توضيحات و در كمال تأسف بايد گفت 13 سال است كه قانون جامع خاك در مجلس خاك مي‌خورد و در انتظار تصويب نمايندگان است تا بتوانيم مديريت بهينه منابع خاكي را محقق كنيم، اما گويي اين مهم در اولويت كاري نمايندگان قرار نمي‌گيرد.
«قانون جامع خاك حدود 13 سال است در مجلس خاك مي‌خورد كه اميدواريم با تصويب آن مي‌توان با مديريت بهينه خاك از افزايش ريزگردها و فرسايش خاك جلوگيري كرد.» اينها بخشي از حرف‌هاي رئيس انجمن علوم خاك ايران است كه صيانت از خاك را يكي از نكات مهم در امنيت غذايي و حل مشكلات آب و محيط‌زيست مي‌داند. البته اين قانون در شرايطي به خاطر بي‌توجهي مجلس زبر خروارها خاك خوابيده كه فرسايش خاك در ايران تقريباً 3 برابر دنياست. يعني حدود ۱۶ تن در هكتار در سال براي ايران و نزديك ۶ تن در هكتار براي ديگر كشورهاي دنيا متوسط فرسايش خاك ثبت شده است.
ريزگردها محصول فرسايش خاك هستند
به گفته كارشناسان اگر حدود ۵۰ ميليون هكتار از اراضي كشور آبي باشد، قابليت توسعه كشاورزي را دارد، ولي به دليل محدوديت منابع آبي چنين ظرفيتي نداريم و در حال حاضر اراضي در چرخه توليد كشورحدود5/18 ميليون هكتار است، كه از اين ميزان حدود 5/۸ ميليون هكتار آن آبي و حدود ۱۰ ميليون هكتار آن ديم است؛ بنابر اين از حدود ۳۲ ميليون هكتار از اراضي قابل كشت به دليل محدوديت منابع آب نمي‌توانيم استفاده كنيم.
اما جالب اينكه رئيس انجمن علوم خاك ايران محدوديت‌ها را به آب ختم نمي‌كند و معتقد است: «از اين 5/۱۸ ميليون هكتار اراضي تنها 3/۱ ميليون هكتار آن فاقد محدوديت و باقي آن نيز شامل محدوديت‌هايي چون شوري، قليايي بودن، زهدار بودن، توپوگرافي، سنگ‌دار بودن و عمق خاك است و در واقع فقط 3/۱ درصد اين اراضي در كلاس يك قرار مي‌گيرد.»
منوچهر گرجي ادامه داد: «امروز بي‌توجهي به خاك موجب شده دچار ريزگرد و رسوب سدها و رسوبات رودخانه‌ها شويم و شاهد افزايش فرسايش خاك باشيم كه نگران كننده است و بايد براي آن تدبير كنيم. بايد كشاورزان آموزش ببينند با خاك چگونه برخورد كنند و بدانند در هر زميني چه چيزي بكارند، در چه شيبي كاشت انجام شود، چگونه كود بدهند و چگونه برداشت كنند تا خاك خوب بماند و آسيب نبيند.»
ايران بدون نقشه خاك
سال‌ها قبل و براي حفاظت از خاك كشور قانوني به نام قانون جامع خاك تنظيم شد تا با تصويب آن توسط نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي، از مرگ خاك جلوگيري شود. بر همين اساس۷۰ استاد دانشگاه و محقق مشكلات خاك را بررسي كرده و در تنظيم قانون جامع خاك مشاركت كرده‌اند كه اگر اين قانون تصويب شود چون وظايفي براي جهاد كشاورزي و بخش خصوصي ديده شده مي‌تواند بخشي از مشكلات را حل كند. قانوني كه 13 سال پيش به مجلس رفت تا مهر تأييد بخورد و لازم الاجرا شود. اما...
رئيس انجمن علوم خاك ايران با بيان اينكه قانون جامع خاك مي‌تواند مشكل گشا باشد و با پيگيري حاصلخيزي خاك، از آلودگي، فرسايش و تخريب خاك جلوگيري كرده و با مديريت خاك زمينه جهشي قابل توجه در مسير صيانت از خاك را ايجاد كند، گفت: «اين قانون به تصويب كميسيون كشاورزي رسيده و بايد به صحن مجلس برود و تصويب شود تا بتوان اميدوار بود مشكلات خاك كشور را حل كند.»
وي ادامه داد: «يكي از مشكلات كنوني ما اين است كه هنوز نقشه خاك نداريم لذا نمي‌دانيم در چه وضعيتي هستيم و برنامه‌ريزي ما نيز جامع نيست و در اولين گام بايد نقشه خاك تهيه شود تا بتوانيم برنامه صيانت از خاك را عملياتي كنيم.»
به هرحال ميزان فرسايش خاك ايران نسبت به متوسط دنيا خيلي بالاست و موجب تخليه عناصر غذايي آن مي‌شود و خاك زراعي را دچار مشكل مي‌كند كه اين فرسايش فقط در اراضي زراعي اتفاق نيفتاده و در جنگل‌ها، تپه‌ها، مراتع، دامنه‌ها، كوه‌ها نيز شاهد آن هستيم. موضوعي كه هنوز نتوانسته نمايندگان مجلس را نسبت به خود حساس كند!
