کرمان با داشتن 420 معدن فعال از شمال تا جنوب، شرق و غرب استان سرشار از مواد معدنی است. از همين رو اين استان لقب بهشت معادن ايران را به خود اختصاص داده است و به عنوان يکي از ظرفيت‌هاي مهم اشتغال‌زايي و درآمدزايي کرمان معرفي مي‌شود. در همين راستا نيز روز به روز بر تعداد معادن استان افزوده مي‌شود و استخراج مس و ذغالسنگ با جديت بيشتري دنبال مي‌شود. درحال حاضر معادن مس در رفسنجان و شهربابک، ذغالسنگ در زرند، کوهبنان و راور سنگ آهن در سیرجان و زرند کرومیت در اسفندقه، فاریاب و صوغان و تیتانیوم در جنوب استان و معادن شناسایی شده در شرق به صورت مستمر فعاليت مي‌کنند.
در اين راستا مدیرکل سازمان صنعت،معدن و تجارت استان با اعلام اینکه تاکنون 42 ماده معدنی در استان کرمان شناسایی شده است مي‌گويد:« از 420 معدني که در استان پروانه بهره برداری دارند، سالانه بيش از 63 میلیون تن ماده معدنی استخرج می‌شود.» مهدی حسینی نژاد ادامه مي‌دهد:«یکی از سیاست‌های سازمان در سال‌های اخیر اکتشافات مواد معدنی در سطح کلان بوده که 25 پهنه اکتشافی با وسعتی حدود 46 هزار کیلومتر مربع از مساحت شمال استان زیر پوشش اکتشافات قرار گرفته است.» با اين تفاسير اقتصاد کرمان به حضور معادن گره خورده است.
آب‌هاي زيرزميني در معرض آلودگي
اما به رغم تمام فوايد حضور معادن در کرمان، عدم اقدامات کارشناسي در راستاي استخراج و فرآوري موادمعدني‌اي از جمله مس، معضلات بسياري را براي اين استان ايجاد کرده است. مسئله‌اي که اکنون منجر به افزايش آلودگي آب، خاک و هواي کرمان شده است. به طوري که کارشناسان معتقدند همان ته مانده منابع آبي استان هم به واسطه معادن مس در حال تمام شدن است. اين نيز درحالي است که اين استان به دليل کاهش ذخاير آبي پيش از اين هم گرفتار مشکل شده بود و حالا اين آلودگي‌ها همان ته مانده منابع آبي زيرزميني را به تاراج مي‌برد. در اين راستا کارشناس محیط‌زیست کرمان از احداث کارخانه مس در زون آبی جیرفت به عنوان يکي از مخاطرات زيست محيطي مهم استان ياد مي‌کند و مي‌گويد:« با توجه به اينکه منبع آبی زیرزمینی جیرفت در محلی است که هم‌اکنون شهرک صنعتی در آن واقع شده است، بيم آن مي‌رود که اين منابع ارزشمند آلوده شوند.»
فرود رفعتی با اشاره به اينکه کارخانه مس در پنج کیلومتری جیرفت قرار دارد، ادامه مي‌دهد:« در آمایش سرزمین مؤلفه‌های محیط‌زیستی برای احداث این شهرک لحاظ نشده است، بنابراين احداث کارخانه مس در این ناحيه باعث اين می‌شود که اسیدهای حاصله از ذوب سنگ مس وارد آب‌های زیرزمینی شوند.» بنابراين نزدیکی شهرک صنعتی و ساخت کارخانه مس در کرمان به طور قطع اثرات مخربي بر سلامت شهروندان جیرفتی دارد. وي، مي‌گويد:« ما با فرآوری مشکلی نداریم، اما این فرآوری باید با سلامت مردم و محیط‌زیست سازگار باشد.»
هوايي براي نفس کشيدن نيست
علاوه بر آلودگي منابع آبي جيرفت که به واسطه اسيدهاي خارج شده از کارخانه آب اين منطقه را آلوده مي‌کند؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست کرمان نيز نسبت به فعاليت کارخانه ديگر اين استان انتقاد مي‌کند و مي‌گويد:« آلودگی حاصل از انتشار گاز so2 کارخانه مس سرچشمه نيز بیش از حد مجاز است.»
رضا جزینی زاده در اين باره مي‌افزايد:« میزان الودگی ناشی از خروجی گاز so2 در کارخانه مس سرچشمه حدود 30 برابر حد مجاز و ذرات خروجی از دودکش کارخانه نیز بر اساس استانداردها حدود 2 برابر حد مجاز است.» از اين رو سازمان محيط زيست کرمان پيشنهاد جمع اوری گاز so2 و تبدیل ان به اسید سولفوریک را داده است. اما اين اقدام به دليل زمان بر بودن مورد توجه قرار نگرفته است. در مقابل ، مدیران کارخانه مس پیشنهاد رقیق کردن گاز را مطرح کرده‌اند که از نظر محيط زيست کمک اساسی به حل مشکل نمی‌کند و تنها الودگی را به لایه‌های بالای جو منتقل میکند و باعث ایجاد الودگی ثانویه هم می‌شود.
درحال حاضر وضعيت معادن استخراج و کارخانه‌هاي فرآوري مس در کرمان کمک و بيش شبيه هم است. بنابراين هرچه سريع‌تر مسئولان بايد برنامه‌اي در راستاي کنترل مخاطرات زيست محيطي معادن کرمان داشته باشند تا بيش از اين منابع ارزشمند آب، خاک و هواي استان با خطر روبه رو نشود.
