نويسنده: خاطره حسین زاده
حدود یک دهه است که کاهش نزولات آسمانی و تغییر شکل بارش ها از برف به باران از یکسو و افزایش دمای هوا از سوی دیگر سبب کاهش منابع آبی این استان و پایین رفت سطح آب سفره های زیرزمینی شده است.
سال آبی 96-97 در شرایطی آغاز شد که خشکسالی و کم بارشی از سال 86-87 در استان به مدت 10 سال پیاپی ادامه داشته و در مناطق مختلف شاهد کاهش بارش نسبت به میانگین بلندمدت و افزایش دما در این مدت بوده ایم.
معاون توسعه و پیش بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با بيان اين مطلب گفت: امسال، بارش های موثر با تاخیر یک ماهه برای مناطق غربی و جنوبی استان آغاز شد، به نحوی که میانگین بارش های استان در سال زراعی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته و میانگین بلندمدت آن 78 درصد کاهش دارد.
مهرداد قطره سامانی افزود: در این مدت بارش مناطق شرقی استان از جمله شهرکرد، بروجن، سامان و بن نسبت به میانگین بلندمدت تا 90 درصد کاهش داشته و در مجموع 94 درصد مناطق استان با خشکسالی بسیار شدید، 5.5 درصد خشکسالی شدید و حدود نیم درصد با خشکسالی متوسط مواجه است.
این اقلیم شناس با بیان اینکه خشکسالی های متوالی در چهارمحال و بختیاری منابع آب حوضه زاینده رود و کارون بزرگ را با چالش مواجه کرده افزود: از آنجا که این استان سرچشمه 2 رودخانه زاینده رود و کارون و بخشی از رودخانه دز است، کاهش بارش ها در چهارمحال و بختیاری، استانهای اصفهان و خوزستان را نیز دچار تنش آبی کرده است.
شکل گیری زوال اکوسیستم زاگرس
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز زوال اکوسیستم زاگرس را از مهمترین پیامدهای خشکسالی در استان برشمرد.
شهرام احمدی با بیان اینکه مهمترین سرمایه چهارمحال و بختیاری غنای زیستی و منابع طبیعی آن است، گفت: این استان با دارا بودن یک هزار و 400 گونه گیاهی و 300 گونه جانوری از مناطق بکر با غنای زیستی است که می توان از آن به عنوان مهمترین سرمایه استان یاد کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری ادامه داد: طی 10 سال اخیر بتدریج منابع آب چشمه ها و قنات ها در مناطق حفاظت شده کاهش یافته به طوری که 50 درصد این چشمه ها به طور کامل خشک شده و مابقی با کاهش شدید آب مواجه هستند..
احمدی با اشاره به وقوع خودسوزی دشت تالابی خانمیراز در ماه های اخیر و پس از آن آتش سوزی در تالاب گندمان، وقوع این رویدادها را متاثر از خشکسالی دانست و گفت: در صورت تداوم خشکسالی حیات سایر تالاب های استان نیز به خطر می افتد که در این راستا مدیریت و کنترل پیامدهای خشکسالی یک امر ضروری است.
خشک شدن 280 قنات در چهارمحال و بختیاری
مدیر امور آب و خاک جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز از پیامدهای خشکسالی بر زمین های زراعی، چشمه ها و قنوات استان گفت.
سیدطاهر نوربخش با بیان اینکه 841 رشته قنات در استان حفر شده است، اظهار کرد: از این تعداد یک سوم قنوات برابر با 280 قنات به طور کامل خشک شده و آبدهی مابقی بین 40 تا 80 درصد کاهش یافته است.
به گفته وی تعدادی از قنات های خشک شده استان قدمت تاریخی دارد و جزو میراث ملی به شمار می رود..
مدیر امور آب و خاک جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: اثر زیانبار خشکسالی بر محصولات زراعی استان بیشتر بوده و چنانچه خشکسالی در باغات استان نیز گسترش یابد خسارت های جبران ناپذیری بر جنگلها و درختان مثمر استان وارد می شود.
بحران فرونشست زمین در دشت های چهارمحال و بختیاری
یک کارشناس مسائل آب نیز با تشریح وضعیت منابع آبی استان اظهار کرد: در پی خشکسالی های اخیر 50 درصد از منابع آب پایدار خود را از دست داده ایم و این روند با تداوم خشکسالی ها در حال تشدید است.
سید هاشم فاطمی افزود: باید باور کنیم که در شرایط بسیار سخت و بحرانی از نظر منابع آبی قرار داریم اما با مدیریت صحیح می توان بر بخشی از این مشکلات فائق آمد.
وی تصریح کرد: با توجه به کاهش بارش ها و خالی بودن ذخایر آب زیرزمینی پیش بینی می شود سال آینده بخشی از شهرها و روستاهای استان با جیره بندی آب مواجه شوند.
وي تعداد دشت های استان را 11 مورد اعلام کرد و گفت: از این تعداد هشت دشت ممنوعه شده که از این دشت ها نیز چهار دشت در سال جاری به ممنوعه بحرانی تبدیل شده است.
فاطمی خاطرنشان کرد: دشت های شهرکرد، سفید دشت، جوانمردی و بروجن- فرادنبه دشت های ممنوعه بحرانی استان به شمار می رود که به طور مستمر درگیر فرونشست زمین و افت سطح ایستابی است.
تبدیل چهارمحال و بختیاری به قطب انرژی پاک با بهره گیری از انرژی باد، استفاده از کشت گیاهان دارویی و جنگل کاری اقتصادی به شرط حفظ منابع آب و خاک، توسعه کشت گونه های جنگلی به جای توسعه باغات، بکارگیری روش های آبخیزداری و آبخوان داری، اجرای طرح نکاشت، لحاظ کردن حق آبه تالاب ها و نظارت برآن، استفاده از روش های نوین آبیاری، مسدود کردن چاه ها در دشت های بحرانی، تعدیل فعالیت های دامداری در دشت های بحرانی، توجه به آب مجازی و آب خاکستری، حمایت از شرکت های دانش بنیان و طرح های خلاقانه در حفظ محیط زیست، فرهنگسازی و همراه ساختن مردم در طرح های مدیریت منابع آب، اصلاح نگاه به منابع طبیعی و محیط زیست، پرهیز از بخشی نگری و توسعه همکاری های بین بخشی از جمله راهکارهای ارائه شده از سوی برای مدیریت خشکسالی و مقابله با پیامدهای ناگوار آن است.
