کشاورزي ايران در انتظار علوم نوين

کشاورزي روز دنيا نشان مي دهد که براي موفقيت در اين عرصه حتما بايد علوم و فنون روز را وارد آن کرد. ديگر کشاورزي سنتي پاسخگوي نياز انسانها نيست. نه نوع استفاده از آب و نه نوع کاشت و برداشت محصولات. در حال حاضر روش ها و فنون کشاورزی همگام با توسعه سایر بخش ها در گذر زمان، ارتقاء یافته و از روند سنتی به مدرن و حتی فرامدرن تبدیل شده اند. ولی این فرآیند در ايران و حتي در استانهايي که قطب کشاورزي به شمار مي آيند هم بسیار کند صورت گرفته و در اکثر مواقع با عدم پذیرش از سوی فعالین و متخصصین این حوزه مواجه شده است.

نويسنده:حوريه ملکي

توسعه کشاورزی و گذار آن از روند سنتی به مدرن بدون ایجاد تحولاتی بنیادین در این حوزه ممکن نیست. گسترش زیرساخت های فناورانه در بطن کهن ‌ترین تمدن کشاورزی جهان یعنی ایران، یکی از مهمترین اولویت هایی است که در اکثر مواقع از سوی مسئولین کشور بدون توجه و برنامه ریزی باقی مانده است.

تجربیات کشورهای توسعه یافته نشان داده که کاربرد فناوری های نوین در عرصه کشاورزی نه تنها موجب افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، تأمین نیاز و حفظ امنیت غذایی در آنها شده بلکه با افزایش راندمان نهاده ها و کاهش مصرف بی رویه سم و کود، کشاورزی را به صرفه تر و معیشت کشاورزان را بهبود بخشیده است.

*کشاورزي و چالش هاي پيش رو

پایداری در بهره ‌وری کشاورزی؛ اطمینان از ثبات منابع طبیعی؛ تغییرات آب ‌و هوایی و تشدید خطرهای طبیعی؛ فقر شدید و نابرابری؛ گرسنگی و انواع سوء تغذیه‌ ها؛ لزوم ایجاد نظام غذایی فراگیر، باثبات و کارآ؛ بهبود فرصت ‌های کسب درآمد در مناطق روستایی و رسیدگی به علل ریشه ‌ای مهاجرت؛ ایجاد شرایط مقاوم در مقابل بحران‌ ها، درگیری ‌ها و بلایای طبیعی؛ جلوگیری از تهدید‌های در حال رشد فرامرزی نظام غذایی و کشاورزی، و در نهایت دستیابی به مدیریت کارآی ملی و بین ‌المللی، 10 چالش عمده ای است که آینده کشاورزی جهان با آنها روبرو بوده و نیازمند راهکارهای فناورانه است.

فناوری های سنجش از دور، مهندسی ژنتیک، روبات، هواپیماهای بدون سرنشین و کشت عمودی بدون خاک از جمله مهمترین نوآوری هایی هستند که در کشاورزی مدرن امروز به عنوان راهکارهایی اساسی برای حفظ امنیت غذایی بشر مطرح بوده و ضرورت توسعه آنها در کشور با توجه به وضعیت موجود از لحاظ رشد جمعیت و کمبود دسترسی به منابع بیش از پیش احساس می شود.

گلخانه ها چاره خاک فرسوده

کشت گلخانه اي روشي است که در اکثر استانهاي ايران مي تواند تحولي عظيم در کشاورزي ايجاد کند. زمينه اي که سرمايه گذاري در آن مي تواند سودآوري خوبي به همراه داشته باشد. امروزه افزایش روزافزون جمعیت دسترسی به سطح زیر کشت کافی را برای پرورش مواد غذایی با مشکلات فراوانی روبرو ساخته است. اراضی بسیاری در کشورهایی از قبیل ایران، آمریکا، کانادا و روسیه وجود دارد که به عللی همچون کیفیت پایین خاک، وجود عناصر سمی و فلزات سنگین برای کشاورزی مناسب نبوده و به حال خود رها شده اند.

بهر حال توسعه پایدار کشاورزی در ایران نیازمند سیاستگذاری در حوزه فرهنگ سازی و ترویج کاربرد فناوری های نوین و پربازده است. عوامل مختلفی از جمله عدم آگاهی کشاورزان و ضعف اطلاع رسانی، منجر به عدم بکارگیری این گونه فناوری ها شده است. گسترش استفاده از فناوری های نوین در بخش کشاورزی ایران نیازمند برنامه ریزی های کلان جهت افزایش سطح سواد شاغلین این بخش؛ راه اندازی ایستگاه های ترویج و مشاوره در مراکز روستایی و تسهیل تأمین تسهیلات کم بهره، امکانات زیربنایی و خدماتی است.