رئیسجمهور دیروز رسماً اعلام کرد که به «دیوانگی بودن مذاکره با امریکا» رسیده است. او رفتار امریکاییها در مواجهه با برجام را یادآور شد و درباره اینکه امریکاییها حالا به بعضی کشورهای شرق آسیا پیغام مذاکره میدهند، گفت: «مگر دیوانه شدهاند که با شما مذاکره کنند! شما مذاکره دیروز را علنی زیر پا میگذارید و به مذاکره امضا شدهای که به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده، بیاعتنا هستید.»
اگرچه رسانههای حامی دولت و برخی دیگر از جمله شبکه خبری بیبیسی فارسی که در چهار سال گذشته حمایتش از برجام، مذاکره با امریکا و دولت یازدهم را علنی اعلام میکرد، از کنار این سخنان رئیسجمهور ایران به آرامی گذشتند اما کسانی که میدانند روحانی به ارزش «حقوقی» واژهها واقف است و در سخنوری نیز از فن بلاغت بهره میبرد، نتوانستند به این «آرامی» از کنار جملات و واژههایی بگذرند که روحانی صراحتاً تأکید میورزد «شما مذاکره دیروز (برجام) را علنی زیر پا گذاشتید و به آن پیمان که به تأیید شورای امنیت هم رسیده، بیاعتنا هستید.»
به عنوان مخاطبان یک رئیسجمهور حقوقدان آیا باید این جملات را به معنای صریح «نقض برجام» و «زیر پا گذاشتن برجام» از سوی امریکا بدانیم یا نه؟ سخنان بعدی رئیسجمهور نشان میدهد که او به این مهم، سخت اصرار میورزد: «اگر دولتی وفای به عهد نکرد، اعتبار خودش را در افکار عمومی به حراج گذاشته است. اگر دولتی مثل دولت امریکا عنوان کند که بر یک تعهد مهم بینالمللی، معتقد نیستیم و استدلالش هم این باشد که سر دولت قبلی کلاه رفته، پس تداوم مسئولیتها چه میشود، کما اینکه هر دولت دیگری در هر کشوری نیز میتواند همین ادعا را داشته باشد.»
به نظر میرسد رئیسجمهور دیروز طرح جدیدی به میان افکند که شعار این طرح «غیرقابل اعتماد بودن امریکا» و «غیرقابل مذاکره بودن امریکا» است، آنجا که با صراحت میگوید: «متزلزل بودن روی پیمان قبلی و دعوت برای مذاکره بعدی، داستانی مضحک است. بعضی میگویند تعهدی که قبلاً با هم بستیم، فعلاً قرص و محکم نباشد، بلکه متزلزل باشد، (ولی حالا) بیاییم راجع به موضوع دیگر با هم مذاکره کنیم. این یکی از حرفهای خندهدار تاریخ است. یک کسی عهد و پیمانی میبندد و میگوید پای پیمان خودم تا آخر ایستادهام و به دقت عمل میکنم و اجرا میکنم، جایزه من این است که راجع به موضوع دوم صحبت کنیم. این قابل بحث است. اما کسی که همان تعهد اول را زیر پا میگذارد، دارد با زبان عملش اعلام میکند که من اهل مذاکره نیستم.»
در واقع رئیسجمهور با این استدلال به کسانی که مذاکرات بعدی را با امریکا در قالب برجام 2 و 3 مطرح میکردند، این پیام جدید را ارسال میکند که «نه! دیگر چنین چیزی امکانپذیر نیست.» حتی اگر مسامحتاً مطرح شود که این سخنان روحانی هشداری به امریکا است تا زمینه مذاکرات بعدی را به کلی کور نکند و یا دست کم به همین برجام پایبند بماند، بازهم قابل قبول است، زیرا اولاً جریانی سیاسی که در ایران، مذاکره و پیوند با امریکا را تعقیب میکند، با چنین نگاهی کاملاً فاصله دارد و نوعی هضم شدن و یکی شدن با امریکا را میپسندد و ثانیاً روحانی بهتر از همه میداند که در آینده، چه دور و چه نزدیک، از امریکا چیزی به اسم «عمل به تعهداتش در مقابل ایران» دیده نخواهد شد و روحانی دیروز با این اعتقاد، بر موضوع «دیوانگی بودن مذاکره مجدد با امریکا» پای فشرده است.
امریکا تروریستها را پرورش داد
رئیس جمهور برخلاف برخی صداهایی که در داخل همنوا با امریکا و اروپا تلاش میکنند، موضوع قدرت منطقهای و موشکهای ایران را نیز بخشی از موانع توسعه روابط با جهان و زنده ماندن برجام معرفی کنند، تقصیر را به گردن امریکا انداخت که با تولید تروریسم منطقه را ناامن ساخته است.
ایران در موضوع هستهای به تعهدات خودش عمل کرده است اما آنها میگویند ایران چرا از لحاظ دفاعی و نظامی توانمند و قدرتمند بوده و چرا کشورهای منطقه به ایران احترام میگذارند! این مشکل شما امریکاییهاست که با حضور در منطقه امنیت عراق و ثبات و امنیت افغانستان را برهم ریختید؛ با آوردن تروریستها در منطقه امنیت سوریه و لبنان را بههم ریختید؛ شما تروریستها را پرورش دادید. امریکاییها کشوری را که به کمک مردم عراق و سوریه رفته و یار ملتهای دیگر بوده است مداخلهگر مینامند، در حالی که خودشان میخواستند عراق را تجزیه کنند و این ملت و ارتش عراق و ملت ایران و کشورهای منطقه بودند که نگذاشتند تمامیت ارضی عراق خدشهدار شود.»
رئیسجمهور یک بیانیه دیگر نیز خطاب به سیاستمداران امریکا صادر کرد و امریکا را خالق همه گروههای ناامنکننده منطقه غرب آسیا نامید: «اگر بناست شما نسبت به این مسائل اعتراض کنید، ما از شما میپرسیم آیا ملت ایرانی که حامی کشورهای مظلوم در برابر تروریسم و تجزیهطلبی بوده، رفتارش خوب نیست و شما که امنیت را به هم زدید، داعش را بهوجود آوردید و طالبان و دیگر گروههای تروریستی را ساختید، منافقین را پناه دادید، به ملت ایران در طول تاریخ ظلم کردید، سکوی نفتی ملت ایران را زدید، قبول ندارید کشور متجاوز هستید؟ آیا سکوی نفتی میدان جنگ بود و در آن هواپیما و تانک وجود داشت که آن را مورد حمله قرار دادید؟ شما در داستان طبس وارد خاک ایران شده و به کشور ما تجاوز کردید؛ هواپیمای مسافربری ما را مورد حمله قرار دادید و بارها بیادبانه ملت ایران را تروریست خواندید.»
موشکها را ساختیم و خواهیم ساخت
روحانی تکلیف موشکهای ایران را هم برای معاندان داخلی و خارجی یکسره کرد: «ما برای دفاع از خود، تمامیت ارضیو ملتمان، هر سلاحی از هر نوعی نیاز داشته باشیم، در ساختن و تولید و انبار کردن آن و در زمان لازم استفاده از آن تردید نخواهیم کرد. شما بدانید ما موشک را ساختیم، میسازیم و خواهیم ساخت و این با هیچ یک از مقررات بینالمللی در تناقض نیست؛ با قطعنامه 2231 در تضاد نیست. ما راه دفاع، منافع و امنیت ملیمان را با همه قدرت ادامه خواهیم داد و بدخواهان و دشمنان باید بدانند هر نقض عهدی بکنند به ضررشان خواهد بود و جمهوری اسلامی ایران پاسخ قاطعی را به آنها خواهد داد.»
اختلاف جزئی را هم امروز حرام میدانم
نکته برجسته دیگری که در سخنان رئیسجمهور به آن اشاره شد «جایز نبودن اختلافات جزئی در ادامه مسیر کشور» است. روحانی اشاره کرد که مبنای او از ابتدا در اعتدال این بوده است که نه اسلام، نه قانون و نه شرایط امروز کشور اجازه نمیدهد که در مسائل جزئی رو در روی هم بایستیم: «اگر اختلاف جزئی، دوسال پیش جایز و مکروه بود، امروز باید بگویم حرام و گاهی گناه کبیره است.»
این بخش از سخن رئیسجمهور در شبکههای اجتماعی با تفاسیر مختلف روبهرو شد، برخی آن را صرفاً در محیط وزارت علوم و دانشگاهها تفسیر کردند، برخی شاید به اشتباه آن را در موضوع عضو زرتشتی منحصر کردند و برخی اما نوشتند که رئیسجمهور به همه انواع اختلافهای جزئی در سیاست داخلی و خارجی اشاره کرده است. به هر حال در روزهای آینده و احتمالاً با اتخاذ سیاستهای وحدتگرایانه دولت این موضوع روشنتر خواهد شد.
معرفی 2 وزیر
رئیسجمهور البته همه این موضع گیریهای مذاکراتی و برجامی رادر جلسه معرفی دو وزیر نیرو و علوم به مجلس انجام داد. او در معرفی اردکانیان و غلامی گفت: «با آقای دکتر غلامی که استادی با تجربه، دارای مدارج بالای علمی و پژوهشی و از اساتید بنام و برجسته است و کار مدیریت لازم را در ستاد دانشگاه انجام داده است، صحبت کردم. اولین شرط من با ایشان این بود که محیط دانشگاه متعلق به همه دانشجویان، احزاب، جناحها و تفکرهای مختلف است. هیچ کس در دانشگاه، هیچ انجمن، جمع و جناحی در داخل دانشگاه نباید احساس کند بیپشتوانه است و هیچ جمعی نباید احساس کند که برای دیگران امنیت وجود دارد و برای او نیست؛هیچ جمعی در دانشگاه نباید احساس کند که نظر وزارتخانه نسبت به جناحهای مختلف، متفاوت است. اما علت اینکه آقای دکتر اردکانیان برای این سمت دعوت شد ، مهارت و تخصص و دانش ایشان در زمینه مسئله آب بود البته این معنایش این نیست که از انرژی و برق غافلیم، آن هم در سر جای خودش بسیار مهم است اما امروز مشکل اول ما، مشکل آب است. ایشان علاوه بر اینکه یک شخصیت علمی و دانشگاهی است، فردی عالم و تحصیل کرده است و در سازمانهای بینالمللی فعالیت کرده و با طرحهایی که در منطقه و در کشورهایی که دچار خشکسالی شدند، آشنایی دارد.
رأیآوری 2 وزیر
دیروز در جلسه رأی اعتماد مجلس به دو وزیر نیرو و علوم، رضا اردکانیان با 225 و منصور غلامی با 180 رأی از مجلس برای وزارتخانههای نیرو و علوم رأی اعتماد گرفتند.
در این میان، وزیر علوم که سابقه روشن اصلاحطلبی دارد و در سخنان خود او نیز این مطلب منعکس شده است، مورد غضب فراکسیون اصلاحطلبان مجلس قرار گرفت که برخی ناظران این امتناع اصلاحطلبان را به خاطر آن دانستند که غلامی، اصلاحطلبی است که در چارچوب نظام عمل میکند و این چیزی نیست که مورد قبول اصلاحطلبان تندرو باشد.