در يكي دو سال اخير بسياري از اقدامات جمهوري اسلامي ايران كه اساساً ربطي به برجام نداشته، از طرف امريكايي‌ها – چه دولت قبلي و چه دولت فعلي ايالات متحده- نقض روح برجام به شمار رفته است. قائل بودن به روح برجام البته مسئله‌اي نيست كه بشود از كنار آن به راحتي عبور كرد، اما امريكا اقداماتي دارد كه فراتر از نياز به روح‌تراشي براي برجام خواهد بود و صراحتاً اصل برجام را نقض مي‌كند چراكه در متن و پيوست برجام بر فروش هواپيما به ايران تصريح شده است. موافقت مجلس نمايندگان امريكا با طرح ممنوعيت فروش هواپيما به ايران يكي از اين اقدامات اخير است كه اعتراضاتي را در ايران برانگيخته و بايد ديد واكنش دولت ايران چه خواهد بود. از سويي برخي دولتمردان اعلام كرده‌اند اگر امريكا هم برجام را نقض كند، توافق را با اروپايي‌ها ادامه خواهند داد. آيا اين امر ممكن خواهد بود؟ از سويي هيئت نظارت بر برجام چه خواهد كرد؟ اين سؤالات هنوز جواب روشني ندارد.
ممنوعيت فروش هواپيما به ايران نقض صريح برجام است
علاءالدين بروجردي نماينده مردم بروجرد و رئيس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه موافقت مجلس نمايندگان امريكا درباره ممنوعيت فروش هواپيما به ايران نقض صريح برجام است، اظهار داشت: بايد اذعان كرد فروش هواپيما به ايران در متن و پيوست برجام تصريح شده است.
وي با بيان اينكه قطعاً امريكايي‌ها با اين اقدام به عنوان يكي از امضاكنندگان برجام تخلف آشكار انجام داده‌اند، افزود: شايد موضوع ممنوعيت فروش هواپيما به كشورمان در مراحل اوليه باشد و براي تأييد نهايي نياز به مطرح شدن در سناي امريكا و رأي‌گيري باشد ولي چنين موضوعي در گام اول خطاست و بايد اصلاح شود. بروجردي در ادامه تصريح كرد: بر اين اساس كشورهاي ديگري كه اين سند را امضا كرده‌اند و همچنين شوراي امنيت سازمان ملل نيز بايد نسبت به اين اقدام امريكا اعتراض داشته باشند، البته بايد يادآور شد كه جمهوري اسلامي ايران در طول دوران تحريم هميشه مشكلات خود را حل كرده و معطل تصميم امريكايي‌ها نمانده اما چون اين موضوع حق ايران بوده و مصوبه قانوني وجود دارد بايد با تخلف امريكايي‌ها برخورد جدي صورت بگيرد. وي در پايان خاطر نشان كرد: اميدواريم هيئت نظارت بر برجام تصميمي جدي در اين زمينه بگيرد.
قداست‌بخشي به برجام يعني ادامه روند «فشار بيشتر، تحريم بيشتر»
فواد ايزدي كارشناس مسائل سياست خارجي گفت: در واشنگتن سؤالي مطرح است مبني بر اينكه اگر طرف مقابل بخواهد از برجام به عنوان اهرمي براي فشار بر ايران استفاده كند، عكس‌العمل ايران چه خواهد بود. امريكايي‌ها امتيازاتي كه از برجام مي‌خواستند گرفتند و الان احساس نمي‌كنند برجام براي آنها ضمانت اجرايي داشته باشد.
ايزدي با بيان اينكه امريكايي‌ها مي‌خواهند از مفاد برجام براي اعمال فشار بر ايران استفاده كنند، تأكيد كرد: سؤالي كه ذهن آنها را درگير كرده اين است كه عكس‌العمل ايران در قبال اين رفتار چه خواهد بود و اگر دولت اين سبك فعلي يعني مقدس كردن برجام را ادامه دهد و اين حالت ناموسي را نسبت به برجام داشته باشد، طرف مقابل فرض مي‌كند ما هر كاري
انجام دهيم و هر تخلفي كنيم، مسئولان ايران به خاطر قداستي كه براي برجام
به وجود آورده‌اند كارهاي ما را ناديده مي‌گيرند يا توجيه مي‌كنند.
هم پياز را مي‌خوريم و هم چوب را
وي ادامه داد: اين حرفي كه بعضاً در داخل زده مي‌شود مبني بر اينكه ما برجام را با اروپا ادامه مي‌دهيم، بدين معني است كه ما هم محدوديت‌هاي گسترده هسته‌اي يعني برجام را مي‌پذيريم هم تحريم‌هاي گسترده امريكا را مي‌پذيريم و به قول معروف «هم پياز را مي‌خوريم و هم چوب را.»
داوطلبانه از برجام خارج نمي‌شويم اما...
ايزدي اظهار داشت: ما داوطلبانه از برجام خارج نمي‌شويم ولي اگر طرف مقابل بخواهد خارج شود، پيامي كه ما بايد صادر كنيم اين است كه ما به موضع قبلي خودمان باز نمي‌گرديم بلكه اگر امريكا از برجام خارج شد ما هم از «ان‌پي‌تي» خارج مي‌شويم. اگر اين پيام از سوي ايران صادر شود به اصطلاح حساب كار دست طرف مقابل مي‌آيد و اگر همان روند قبلي يعني قداست بخشيدن به برجام ادامه پيدا كند روند «فشار بيشتر، تحريم بيشتر» ادامه پيدا مي‌كند.
برجام توان ايجاد اختلاف بين اروپا و امريكا را ندارد
احمدعليرضا بيگي، نماينده تبريز در گفت‌وگو با خانه ملت در خصوص اظهارات موگريني مربوط به اينكه برجام توافقي خوب بين ايران و جامعه جهاني است و صرفاً دو كشور آن را منعقد نساخته‌اند، اظهار داشت: اساساً منافع مشتركي كه بين امريكا و اروپا وجود دارد، به هيچ عنوان اجازه نمي‌دهد كه در واقع اختلاف قابل توجهي بين آنها بروز پيدا كند. امريكايي‌ها و اروپايي‌ها قطعاً وقتي كه بخواهند چنين رويارويي داشته باشند، حتماً هزينه و فايده آن را مي‌سنجند و رويارويي بين امريكا و اروپا معني نمي‌دهد، اگر كسي خود را به اين موضوعات سرگرم كند، حتماً اشتباه مي‌كند.
وي با بيان اينكه برجام نتوانسته اختلافي بين امريكا و اروپا ايجاد كند، افزود: ممكن است در تاكتيك‌ها و شيوه تغييري داده باشند ولي در استراتژي و راهبرد اصلي، به هيچ عنوان امكان بروز و ظهور اختلاف بين اروپا و امريكا وجود ندارد.
وي با بيان اينكه اروپا در زمينه برجام نمي‌تواند با امريكا اختلاف نظر داشته باشد، ادامه داد: هر چند بازار ايران براي اروپا جذاب است ولي در هزينه و فايده سنجيدن، قطعاً اروپايي‌ها حاضر به رويارويي و اختلاف با امريكا نخواهند شد و به اين سمت پيش مي‌روند كه برجام را در جايي منجمد كنند تا در فرصتي ديگر از آن استفاده كنند.
