دکتر سيدنعمتالله عبدالرحيمزاده
هفت ماه است که از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفيد و رياست جمهورياش در امريکا ميگذرد و او در تمام اين مدت به نحوي کار کرده که گويا بر لبه پرتگاهي قدم زده و هر آن احتمال سقوطش ميرود. حالا اولين حرکت براي سقوط او انجام شده و برد شرمن، نماينده دموکرات از ايالت کاليفرنيا به صورت رسمي طرح استيضاح او را در مجلس نمايندگان کليد زده و دستکم حمايت 25 نماينده همحزبي را هم با خود دارد. دليل شرمن براي استيضاح ترامپ متکي بر پرونده مشهور دخالت روسيه در انتخابات رياست جمهوري است و او مدعي است که ترامپ با اخراج جيمز کومي از رياست پليس فدرال امريکا يا همان افبيآي، مانع تحقيقات در اين زمينه و اجراي عدالت شده است. افرادي مثل جان کري از نخستين کساني بود که برکناري ترامپ از قدرت را مطرح کرده بود يا پروفسور رونالد ال. فينمن، تاريخدان امريکايي، رياست جمهوري ترامپ را کوتاهترين زمان در ميان رؤساي جمهور امريکا دانسته بود و حتي رزا بروکس، يکي از سياستگذاران سابق پنتاگون، حرف از نوعي کودتا عليه او زده بود، اما همه اين حرفها تنها در حدود اظهارنظر شخصي بود و نميشد در مورد تحقق آنها حرفي زد، اما طرح شرمن يک گام عملي است که موضوع برکناري ترامپ را از حدس و گمان خارج کرده و ميشود به صورت جدي در مورد آن صحبت کرد.
اتکاي طرح شرمن به بخش چهارم از اصل دوم قانون اساسي امريکاست که برکناري رئيسجمهور، معاون رئيسجمهور و تمامي مقامهاي کشور را پس از اعلام جرم عليه آنان و محکوميت به دليل ارتکاب خيانت، دريافت رشوه، جرايم سنگين اجتماعي، اداي شهادت دروغ و ممانعت از اجراي عدالت تأييد کرده است. طرح اتهام از سوي ديوان عالي کشور عليه رئيسجمهور يا درخواست استيضاح از سوي نمايندگان مجلس دو روش براي برکناري رئيسجمهور در قانون اساسي امريکا هستند که در هر صورت، استيضاح رئيسجمهور تنها با اکثريت دو مجلس نمايندگان و سنا ممکن ميشود. شرمن از روش دوم استفاده کرده و حالا مسئله اصلي در ميزان موفقيت طرح او است، به اين معنا که با توجه به آرايش سياسي مجلس نمايندگان و سنا تا چه حد ميتوان گفت طرح او موفق ميشود و پاي ترامپ به استيضاح کشيده خواهد شد. واقعيت اين است که ترکيب و آرايش سياسي دو مجلس به نحوي است که نميتوان چندان شانسي براي موفقيت طرح او قائل شد، چراکه جمهوريخواهان در مجلس نمايندگان 214 کرسي در برابر 194 کرسي دموکراتها و در سنا 52 کرسي در برابر 46 کرسي را در اختيار دارند و بعيد است آنها حاضر باشند به استيضاح ترامپي رأي مثبت بدهند که از حزب خودشان به مقام رياست جمهوري رسيده است.
تاکنون استيضاح در مورد ريچارد نيکسون جمهوريخواه در دهه 70 و بيل کلينتون دموکرات در دهه 90 مطرح بوده و به نظر نميرسد جمهوريخواهان حاضر باشند اجازه بدهند رقباي دموکرات سومين استيضاح رئيسجمهور در تاريخ امريکا را عليه يک رئيسجمهور جمهوريخواه به اجرا دربياورند، بنابراين ظواهر امر چنين نشان ميدهد طرح شرمن موفق نخواهد بود. با وجود اين، يک نکته مهم و قابل توجه هست که ميتواند دستکم تعدادي از نمايندگان جمهوريخواهان در دو مجلس را راضي به رأي مثبت به طرح شرمن کند. اين مسئله مربوط ميشود به حجم سنگين تبليغاتي عليه ترامپ و اخباري که پيرامون او و رابطهاش با روسها منتشر ميشوند.
اين حجم سنگين تا آن حد بود که پسر ترامپ، دونالد ترامپ جونيور، مجبور به عقبنشيني شد و مجموعه ايميلهايش را منتشر کرد که منجر به ديدار با ناتاليا وسلنيتسکايا، وکيل روس شده بود. ميتوان گفت که اين موضوع ميتواند بر نمايندگان دو مجلس هم تأثير بگذارد که يا به دليل مخالفتهاي شخصي خود با ترامپ يا بغض و کينه سنتي امريکايي با روسها يا نگراني از انتخابات مياندورهاي دو مجلس در کمتر از دو سال ديگر به استيضاح ترامپ رأي مثبت بدهند، بنابراين اکثريت جمهوريخواهان در دو مجلس حاشيه امني را براي ترامپ ايجاد نميکند و بايد گفت که شخصيت و رفتار او در اين هفت ماه آنقدر نامناسب بوده که نميتواند اطمينان کامل به حمايت و وفاداري همحزبيهاي خود در دو مجلس داشته باشد و احتمال دارد که شرمن با طرحش بتواند زمينه سقوط او را به پرتگاه فراهم کند.