جعفر تكبيري
وحشت از ترامپ فروريخته است، اين موضوع را ميتوان از آغاز واسطهگريهاي دلالهاي ايراني و امريكايي جستوجو كرد؛ دلالهايي كه انتخاب دونالد ترامپ به يكباره كاخ آرزوهاي آنان در خصوص شكلگيري روابط ايران و امريكا را نابود كرد اما تحركات اين روزهاي آنان نشان ميدهد وحشتشان از ترامپ فرو ريخته و به اين باور رسيدهاند با رئيسجمهور جديد امريكا كه از قضا تاجر نيز هست، ميتوان معامله كرد.
دلالهای ایرانی- امریکایی زمانی امیدوار به فعالیتهای خود در دولت ترامپ شدند که رئیسجمهور امریکا برخلاف تمام حملههايش به برجام در زمان رقابتهاي انتخاباتي، پس از رفتن به كاخ سفيد به دليل فشار شركاي اروپايياش عملاً نتوانست اقدامي شاخص در برچيدن و لغو برجام انجام دهد، اين در حالي بود كه ترامپ به راحتي قراردادهاي امريكا با كوبا براي از سرگيري و بهبود روابط را زير پا گذاشت و روابط امريكا و كوبا را به دوران جنگ سرد بازگرداند.
حال همين سكوت عجيب ترامپ در برابر برجام باعث شده كه دلالهاي رابطه ايران و امريكا دست به كار شوند و بكوشند در آستانه سفر رئيسجمهور و مقامات كشورمان به امريكا براي حضور در مجمع عمومي سازمان ملل، آرزوي ديرينه خود را براي برگزاري حداقل يك نشست ميان مقامات ايراني و امريكايي عملي كنند. اين در حالي است كه تا پيش از پيروزي ترامپ، وزراي خارجه ايران و امريكا چندين بار به بهانه مذاكرات هستهاي و اجراي برجام ملاقاتهاي دوجانبه برگزار كردند اما اين ملاقاتها با پيروزي ترامپ عملاً متوقف شد.
آغاز يادداشتنويسي دلالها
در همين ارتباط، تریتا پارسي از بنيانگذاران ناياك اخيراً در يادداشتي خواستار برقراري تماس ميان وزراي خارجه ايران و امريكا شده و اين تماس را حلال مشكلات موجود ميان ايران و امريكا دانسته است. پارسي در يادداشت خود به ماجراي بازداشت ملوانان امريكا و تماس كري با ظريف براي پايان دادن به اين موضوع اشاره كرده و گفته كه «سال گذشته وقتي ملوانان امريكايي از سوي نيروي دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در آبهاي خليجفارس دستگير شدند، جان كري، وزير امور خارجه وقت امريكا آزادي آنها را در كمتر از 16 ساعت رقم زد. وي از يك ابزار قابل توجه براي به دست آوردن اين پيروزي استفاده كرد: يك تلفن.»
او سپس ادامه داده است: «دو سال مذاكره و بحث طولاني و سخت بين ظريف و كري گذشته بود تا آنها قادر به برقراري نوعي از ارتباط مثبت شده بودند كه بتوانند بر اساس آن بحرانهاي پيشبيني نشده شبيه ماجراي ملوانان امريكايي را به سادگي حل و رفع كنند. اما زماني كه بعد از اين همه مذاكره و سختي كانال ارتباطي مثبت برقرار شده بود، كاربرد و نفع آن براي دو كشور غيرقابل انكار بوده است. در واقع دستگيري ملوانان ميتوانست نمونه ديگري از بحران گروگانگيري طولاني باشد اما به جاي آن بسياري از امريكاييها حتي در مورد اين واقعه خبري هم به گوششان نخورد.»
پارسي همچنين گفته است: دولت ترامپ و ركس تيلرسون وزير خارجه او اجازه دادهاند تا خط ارتباطي با ايران از كار بيفتد. به رغم ريسك بالاي درگيري و جنگ، تا كنون حتي يك تماس تلفني هم ميان تيلرسون و ظريف برقرار و حتي يك مورد اقدام براي حل ديپلماتيك مشكلات ديده نشده است. پارسي در پايان يادداشت خود نوشته است: قبل از آنكه افزايش تنش با ايران به نقطه غيرقابل بازگشت برسد، بايد به ديپلماسي يك فرصت جدي داده شود. اين مسئوليت بر عهده و دوش آقاي تيلرسون است. مدير عامل سابق اكسون، شماره موبايل آقاي ظريف را دارد. وقت آن است كه براي يك تماس تلفني اقدام كند.
تريتا پارسي كيست؟
اما به راستي تريتا پارسي كه از وي در دولت اوباما به عنوان مشاور پنهان كاخ سفيد درباره ايران نامبرده ميشد، كيست؟ فردي كه گفته ميشود مشاورههاي وي به كاخ سفيد در دوره اوباما در خصوص ايران، در مدت كمتر از يك هفته به مرحله عملياتي ميرسد. تريتا پارسي يك جوان ايرانيتبار متولد اهواز است كه در سوئد بزرگ شده است. وي مدرك دانشگاهي خود را در رشتههاي روابط بينالملل از دانشگاه اپسالا و اقتصاد از دانشگاه استكهلم دريافت كرد و همچنين داراي درجه دكترا در روابط بينالملل در دانشگاه جان هاپكينز امريكا نيز هست. پارسي به عنوان كارشناس روابط ايران و اسرائيل در همين دانشگاه مشغول به كار بوده و در سال ۲۰۰۷ كتابي نيز در اين رابطه منتشر كرده است.
وي پس از ترك سوئد ابتدا در محل نمايندگي دائمي سوئد در سازمان ملل متحد مشغول به كار شد و بهدنبال آشنايي با باب ني نماينده كنگره امريكا از ايالت اوهايو به عنوان دستيار وي مشغول به كار شد. باب ني قبل از انقلاب ايران به مدت كوتاهي در شيراز تدريس كرده و زبان فارسي را نيز به خوبي تكلم ميكند. وي تا سال ۱۹۹۷ از برخي گروههاي اپوزيسيون عليه رژيم ايران حمايت ميكرد ولي با انتخاب خاتمي در اين سال وي به جرگه طرفداران ايجاد رابطه با حكومت ايران پيوست. اين فرد طي دوران اصلاحات به قدري پايههاي ارتباط خود را مستحكم ميكند كه بعد از تعويض دولتهاي ايران و امريكا و روي كار آمدن دولت احمدينژاد و دولت باراك اوباما هم به كار خود ادامه ميدهد و شوراي ناياك را تا سطح يك لابي بزرگ مانند آيپك به پيش ميبرد.
گفتني است تريتا پارسي با ايجاد يك شبكه از برخي نيروهاي داخلي درصدد بررسي اوضاع داخلي ايران در عرصههاي مختلف بوده و ميكوشد به عنوان شخصيتي كاريزماتيك خود را در جايگاه هدايت نيروهاي اپوزيسيون قرار دهد. همچنين واگذاري پنلي در طرح شوراي روابط خارجي امريكا به نام «راهنماي بحران ايران» كه به دنبال تقابل و استحاله نظام بود در همين راستا ارزيابي ميشود. نکته جالب آنجا بود که تریتا پارسی، در زمان انجام مذاکرات هستهای نیز خود را به وین رسانده بود و به طور همزمان لابیهایی با تیم مذاکره کننده ایران و امریکا انجام میداد؛ اقدامی که از دید نمایندگان رسانهها دور نماند.
امريكا نيازمند يك تغيير
حال در اوج مخاصمههاي امريكا با جمهوري اسلامي و در حالي كه اين كشور هر روز سنگ تازهاي در مسير حركت جمهوري اسلامي ايران مياندازد و به دنبال سرنگوني نظام است، جمهوري اسلامي به دنبال اعتمادسازي جهاني بر سر پرونده فعاليتهاي صلحآميز خود است؛ موضوعي كه باعث شده امثال تريتا پارسيها به بهانه آن به دنبال عاديسازي روابط با ايالات متحدهامريكا باشند. اين در حالي است كه به نظر ميرسد آنان فراموش كردهاند تخاصم ايران و امريكا قدمتي به بلنداي عمر نظام جمهوري اسلامي دارد و قرار نيست با چند روز مذاكره، اين روابط عادي شود. تمام اينها نيز در حالي است كه هنوز تغييري در سياستهاي يكسويه امريكا در قبال كشورمان ديده نميشود و قطعاً اگر مردم ايران روزي بخواهند به سيگنالهاي مذاكره با ايالات متحده پاسخ بدهند، بيشك به دنبال يافتن نشانهاي از تغيير در مواضع ايالاتمتحده در قبال ايران خواهند بود؛ تغييري كه ركن اصلي آن عذرخواهي رسمي از ملت ما، به خاطر 38 سال جنايت و دشمني در قبال كشورمان است.