ع. م
رزمندگان بعد از اتمام دفاع مقدس همواره به دنبال محفلي بودند كه بتوانند در آن گرد هم آيند و پيوندهاي دوستانه و مخلصانه‌شان را حفظ و تجديد كنند. يادم است وقتي كه نوجوان بودم (اوايل دهه 70) يك محلي در داخل دانشگاه تهران وجود داشت كه به آن سه راهي جبهه (يا سه راهي جنگ) مي‌گفتند. آن زمان رزمنده‌هايي كه هنوز در سنين جواني قرار داشتند، قبل از برگزاري نماز جمعه در سه راهي جبهه گرد هم مي‌آمدند و ديداري تازه مي‌كردند. در واقع سه راهي جبهه هر هفته محفلي براي قرار و مدار رزمندگان با يكديگر بود تا مبادا در محشوران زمانه گذشته پر‌افتخارشان را فراموش كنند.
تشكيل «هيئات رزمندگان» نيز اقدام ديگري از همين جنس بود كه بعد از جنگ با جديت دنبال شد. در چنين هيئاتي كه اكنون در اغلب شهرها وجود دارد، رزمندگان هر واحدي (مثلاً لشكر 10، لشكر27 و. . . ) خودشان متولي امور هيئت مي‌شوند و به اين ترتيب بسياري از رزمندگان اين لشكرها در محل اين هيئات جمع مي‌شوند و علاوه بر برگزاري مراسم مذهبي، ديداري تازه و تجديد ميثاق مي‌كنند. با اين وجود در بسياري از مواقع به جهت جا به جايي رزمندگان در شهرهاي مختلف يا درگير شدن در مشغله‌هاي زمانه، اجتماع رزمندگان با سختي‌هاي بسياري همراه مي‌شود و هرچه زمان مي‌گذرد، دوري‌ها بيشتر مي‌شود. لذا به نظر مي‌رسد بايد شيوه‌هاي جديدي را در اين خصوص آزمود.
اخيراً با يك گروه در فضاي مجازي آشنا شدم كه همگي از رزمنده‌هاي لشكر ويژه شهدا هستند. اعضاي اين گروه يا همديگر را از دوران جنگ مي‌شناسند يا در همين گروه مجازي مي‌فهمند كه هر كدام در چه مقطعي رزمنده اين لشكر بوده‌اند. غالب مطالب گروه نيز درخصوص تعريف خاطرات و آشنايي با يكديگر و يافتن دوستان قديمي است. يك نكته جالب توجه كه در گفت‌وگوهاي رايج در اين گروه به آن رسيدم، مرور خاطرات مشتركي است كه شايد اختلاف‌نظرهايي روي آنها وجود داشته باشد. مثلاً شايد هر رزمنده‌اي در خصوص نحوه شهادت يكي از فرماندهان لشكر روايت متفاوتي شنيده باشد. در اين صورت امكان دارد آن كسي كه خود شاهد مستقيم رويداد بوده، خاطره را به شكل صحيح بيان كند و روايت‌ها (به شكل درست و صحيح) يكي شوند.
به نظر مي‌رسد تشكيل گروه‌هاي مجازي رزمندگان در كنار فعاليت هيئات، ديدارهاي هفتگي و. . . مي‌تواند پيشنهاد خوبي براي تجديد ميثاق يادگاران دوران دفاع مقدس باشد. در صورت هدايت درست در اين گروه‌ها، شايد بتوان بهترين روايت‌ها و صحيح‌ترين خاطرات را نيز خروجي طلايي چنين گروه‌هايي بدانيم كه اين خروجي ارزشمند مي‌تواند مورد استفاده نويسندگان و محققان قرار گيرد.
