مدتي است خبرهاي نگرانکنندهاي از دنياي لبنيات کشور به گوش ميرسد. تا جايي که دامداران، دامهاي شيري را يکي پس از ديگري به لبه تيغ کشتار ميبرند و از سرانه توليد لبنيات کشور ميکاهند. در اين راستا کارشناسان به صرفه نبودن نگهداري از دامهاي شيري، عدم تناسب هزينههاي توليد و عرضه، نبود بازار فروش و بي اعتنايي کارخانههاي لبني به توليد داخلي، کمبود صنايع تبديلي و فرآوري، همچنين نبود حمايتهاي دولتي به ويژه عدم تخصيص يارانه و جولان دلالان را دليلي بر تمايل دامداران به کشتار دامهايشان ميدانند. موضوعي که با بيتوجهي مسئولان علاوه بر افزايش معضل بيکاري، صنعت دامداري کشور را فلج ميکند و زمان زيادي نميگذرد که واردات محصولات لبني به نيازي اساسي براي کشور تبديل شود. در حال حاضر زنگ خطر اين معضل در استانهاي مرکزي، ايلام، سمنان، اصفهان، خراسان رضوي، قزوين به صدا درآمده است.
+++
وجود معضلات متعدد دامداريها و به صرفه نبودن نگهداري از دامهاي شيري، يکي پس از ديگري دامداريهاي کشور را به سمت ورشکستگي ميکشاند و گلوي دامهاي شيري را از لبه تيغميگذارند. در اين راستا کارشناسان معتقدند، عدم تناسب هزينههاي توليد و فروش، نبود بازاري براي عرضه شير توليدي و بي اعتنايي کارخانههاي لبني به شيرهاي توليد داخلي و تامين نياز از طريق شيرخشکهاي وارداتي، از جمله دلايلي است که دامداران را از ادامه فعاليت باز ميدارد.
علاوه بر اين، در نبود بازار فروش دست دلالان براي جولان باز ميشود. بنابراين همين ميشود که حسن رکنی، معاون وزیر جهاد کشاورزی ميگويد:« بخش اعظم سود محصولات لبنی به سایر بخشهاي بعد از تولید شیر خام میرسد. بر اساس برآوردهاي بهدستآمده در حال حاضر تنها ۴۰ درصد سود به دامداران ميرسد و مابقي يعني ۶۰ درصد دیگر را کارخانهها، عوامل توزیع و واسطهها دريافت ميکنند.»
مهر تعطيلي بر سر دامداريها
محروميت دامداران از يارانههاي دولتي و بيتوجهي مسئولان به اين قشر، از دلايل ديگري است که علاوه بر افزايش مشکلات و هزينههاي توليد، اشتغال آنها را نيز به خطر انداخته است. در اين راستا علي بختيار، نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس شورای اسلامي با اشاره به اينکه عدم صرفه اقتصادی، دامهای شیرده گلپایگان را در مسیرکشتارگاه قرارداده است، ميگويد:« کاهش هزینه تولید با ابزارهایی همچون یارانه بايد انجام شود، فقط در اين صورت است که تولیدکنندگان میتوانند پس از تامین نیاز داخلی، صادرات بهینه مواد لبنی به بازار جهانی را رقم بزنند.»
رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان قوچان نيز با تاييد اين موضوع که هزينههاي توليد بيش از فروش است، بيان ميکند:« متاسفانه حذف گلههای گاوشیری شهرستان قوچان به دلیل پایین بودن قیمت شیر و افزایش نهادههای دامی يکي پس از ديگري انجام ميشود.» علیرضا قدرتی با اشاره به اينکه حمايتي از دامداران نميشود، ادامه ميدهد:« افزایش قیمت نهادههای کشاورزی و خوراک دام و همچنین بالابودن هزینههای نگهداری دام و تولید، موجب متضرر شدن دامداران شده است. بنابراين برخی از دامداران برای جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر گلههای گاو شیری خود را حذف میکنند.
محمد همتیان، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سمنان نيز ضمن گلايه از وضعيت موجود ميگويد:« متاسفانه اکنون مطالبات معوق دامداران سمناني از کارخانههای شیر و لبنیات به 110 میلیارد ریال رسیده و دامداران را از ادامه فعاليت نا اميد کرده است.»
جاي خالي نبود صنايع تبديلي
علاوه بر آنچه که تاکنون گفته شد، کمبود صنايع تبديلي مناسب و به هدر رفتن شيرهاي توليدي، وضعيت دامداريهاي استانهاي مرکزي، ايلام و قزوين را هم بحراني کرده است. در اين راستا کارشناسان معتقدند در صورت ايجاد صنايع تبديلي و فرآوري مناسب، علاوه بر افزايش تولید محصولات لبنی، کاهش ضایعات، ایجاد فرصتهای اشتغالزایی بلند مدت، افزایش صادرات، درآمدزایی و ارزآوری از ديگر مزاياي رونق اين صنعت به شمار ميرود. نکته قابل ملاحضه اين است که مسئولان با داشتن آگاهي نسبت به اين موضوع نه تنها تلاشي براي افزايش صنايع تبديلي نميکنند بلکه دامداران را هم رها کردهاند تا در نبود صنايع تبديلي، توليداتشان را تقديم دلالان کنند.
بنابراين ضروريست علاوه بر تخصيص يارانه و کاهش قيمت توليدات دامي، دست دلالان نيز کوتاه شود تا علاوه بر جلوگيري از نياز به واردات محصولات لبني، زمينه صادرات توليدات داخلي فراهم شود.