صدای چکشهای مسگران زنجانی ديگر به گوش نمی رسد

برق مس‌های وارداتي مس زنجان را گرفت

شهر چارق و چاقو و دیگهای مسین که ردپای چکش استاد کاران زبردست زنجانی بر روی آن حک شده است سند اصالت صنعتی باستانی است که خبر از گذشته های دور و دراز این هنرو صنعت در این شهر دارد.اما این روزها دیگر صدای چکش استاد کاران را کمتر می توان شنید، آهنگ موزون و هماهنگی که سمفونی کارو تلاش را در این شهر نواخته و با ایجاد شور و شوق در شهروندان زنجانی آنها را به زندگی با کسب روزی حلال دعوت می کرد. اما متاسفانه دو سه سالی می شود که مس های رنگارنگ و تزیینی ترک بازار زنجان را اشباع کرده و با جلوه و جلای خاص خود در زیر نور چراغ مغازه های مس فروشان شهرخود نمایی مي کند. واردات بی رویه مس ازکشور ترکیه و چین به زنجان علاوه بر وارد کردن لطمات سنگین به صنایع دستی استان و کساد کسب و کار دهها خانواده زنجانی که از این هنر و صنعت ارتزاق دارند، مسهای بی کیفیت و یکبار مصرف را روانه بازار کرده است. حالا ديگر با دلسرد شدن هنرمندان و صنعتگران، هنر اصیل مسگری و مسهای چکش کاری شده در حال فراموشی است.

نويسنده: صحرا رضایی

هنر و صنعت مسگری یکی از اصیل‌ترین‌ هنر‌های دست صنعت‌گران این شهربوده است که از گذشته های دور تا به امروز به همت استادکاران این هنر زنده مانده و همچنان صدای چکش استادکاران مسگر در کوچه های این شهر قدیمی می پیچد..

اما حال بعد از مس های بی کیفیت چینی نوبت مسهای تزیینی و پرس ترک است که چند سالی می شود با ورود خود به بازار مس زنجان درحال کساد کردن آن است. هر چند ،چند سالی می شود که با همت استادکاران و نیز همشهریان و علاقمندان این هنر، مسگری دوباره در زنجان احیا شده وبیش از هزار هنرمند صنعتگر در این رشته و هنر قدیمی و سنتی فعالیت دارندو این موضوع مهمی است که نمی توان به راحتی از کنار آن رد شد.

به گفته حسین فیضی مرعشی صنعتگر و کارشناس از آنجا که مردم به دنبال کیفیت کالا هستند امروز بازرار بازار رقابت است که در این زمینه باید با بالا بردن کیفیت کالا و پایین آوردتن قیمت ها توانایی رقابت با کالاهای خارجی را بالا برد و یبا انتقاد از سودجویی هایی کگه به این هنر و صنعت لطمه زده است در ادامه می افزاید باید مشتری مدار بوده و همواره به نظر و سلیقه مشتری احترام قایل شد . وی با اشاره به اینکه نمی شود با روشهای سنتی قدیم پیش رفت معتقد است باید نیازهای روز بازار را در نظر گرفت و امروز محصولات تجملی و تزیینی بیشتر طرفدار دارد این کارشناس در پایان بر دیزاین و نیز بسته بندی درست محصولات تاکید داشته و می گوید علاوه بر این تبلیغات نیز بسیار مهم است.

ناتواني ترک ها در رقابت با زنجاني ها

رییس اتحادیه مسگران زنجان با اشاره به اینکه مسهای موسوم به مس پرس ترک دو سه سالی می شود که وارد بازار زنجان شده است به تفاوتهای آن با مس های چکش کاری در زنجان اشاره کرده و می گوید:این مسها پرس و یک تکه بوده جنبه تزیینی داشته و کاربردی نیست در حالیکه مسهای کنده کاری و چکش کاری شده هنرمندان زنجانی هنر دست بوده و چند تکه است و بر خلاف مسهای پرس ترک که یکبار مصرف بوده و تنها جنبه تزیینی دارد در حالیکه مسهای کنده کاری و چکش کاری شده و هنر دست هنرمندان سالها بر روی اجاق بوده و کاربردی است.

جبار نور سینا با اشاره به اینکه برای رقابت با این نوع واردات کارخانه های مس پرسی در زنجان فعال شده اند در ادامه می افزاید:هر چند مس زنجان جایگاه خود را در بازار پیدا کرده است واردات مس ترک توانایی رقابت با مس زنجان را ندارند اما موضوع مهم دیگر آنکه با توجه به تقاضای زیاد و عرضه کنم باید گفت شاید ساخته های ما نتوئاند جابگوی بازار داخلی باشد لذا لازم است تا ساخت این نوع مس های پرس هم مد نظر قرار گیرد لذا با ایجاد کارخانه ها و کارگاههای یی سعی داریم علاوه بر مس چکشی و کند ه کاری که جنبه کاربردی دارد به تولید مسهای تزیینی پرس هم ورود پیدا کنیم که در این زمینه هم تا حدودی موفق بوده ایم..وی با اشاره به فعالیتا 1000 هنرمند صنعتگر مس در زنجان می گوید در حال حاضر این هنرمندان در بیش از 300 کارگاه مشغول کار هستند.

مس های ترک یکبار مصرف و تزیینی

وجه تمایز تولیدات ظروف مسی صنعتگران زنجانی در تنوع فرم و چگونگی و تعداد ضربات چکش به‌صورت منظم و پیوسته به شکل دایره حول مرکز آن و خطوط موازی بر سطح قطعه کار است که نسبت به ساخت ظروف سایر مناطق ایران از زیبایی و استحکام کافی بهره‌مند است. مسگران زنجان با توجه به تبحری که دارند آفریننده ظروف مسی ظریف و در عین حال مقاوم هستند و به جرات می‌توان ادعا کرد که ظروف مسی زنجان به لحاظ دوام و زیبایی در تمام کشور خریدار دارد.ابولفضل احمدی از مسگران قدیمی شهر زنجان که بیش از پنج دهه درهنر و صنعت مسگری فعال بوده است در این زمینه می گوید: در این چند دهه که از کودکی تا به امروز در این عرصه فعالیت داشته ام تجربیات زیادی کسب کرده ام اما در این سالها متاسفانه در گذر از بازار مسگران احساس یاس و نا امیدی می کنم چرا که می بینم مس های پرس و ترک جای مس های زیبای چکش کاری ما را گرفته و من بنا به تجربه سالیان دراز می توانم بگویم که این واردات هر چند جنبه تزیینی دارد اما زیاد ماندگار نخواهد بود چون در کمتر از یکماه سیاه شده و بدلیل نازک بودن ورقه استفاده شده در آن نمی تواند برای سالها ی سال بماند چرا که یکبار مصرف بوده و تنها رنگ و جلای آن چشم مشتریان را گرفته است .

استان زنجان مادر مس ایران است ولی با این حال صادرات فراملی این محصول جایگاه خود را پیدا نکرده است و درصد قابل‌توجهی از تولیدات صنعت مس زنجان در بازارهای داخلی عرضه می‌شود.به گفته کارشناس صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان زنجان، در حال حاضر بعد از دو دهه افول، صنعت مسگری در استان زنجان از رونق قابل‌توجهی برخوردار شده است و شاهد رشد بالایشمار مسگر‌ی‌های شهر زنجان طی سال‌های اخیر هستیم. محمود علی محمدی تغییر ذائقه مردم را دلیل اصلی رونق دوباره صنعت مسگری در زنجان دانست و افزود: امیدواریم با همت تولیدکنندگان و مسئولان ذی‌ربط در این حوزه شاهد رشد بیش از پیش این هنر در زنجان باشیم.