نويسنده: محمد اسماعیلی
«نگاه به بيرون» را بايد از جمله آفت‌هاي مديريت كلان كشور دانست؛ آفتي كه هزينه‌هاي بسياري را به جامعه تحميل كرده و فرصت‌هاي فراواني از كشور گرفته است.
بوده‌اند مديران ارشدي كه به جاي تكيه بر ظرفيت‌ها و توان داخلي، تمركز خود را بر آنچه مي‌توان «غرب‌باوري» تلقي كرد، متمركز و تلاش كرده‌اند بدون توجه به قابليت‌هاي دروني، معضلات اقتصادي و اجتماعي كشور را تعديل كنند! در حالي كه جامعه ايراني بارها توانسته با توجه به توان داخلي، رويدادهاي خيره‌كننده‌اي را ممكن سازد كه از جمله آن مي‌توان به غني‌سازي 20 درصد اورانيوم به عنوان يك اقدام كاملاً بومي ياد كرد.
بومي‌سازي غني‌سازي نه تنها در حوزه فني و هسته‌اي اقدامي منحصربه فرد به شمار مي‌آمد بلكه قدرت چانه‌زني ايران در مذاكرات هسته‌اي با كشورهاي غربي را افزايش داد تا جايي كه شخصيت‌هاي علمي و سياسي امريكايي در كنار رسانه‌ها و انديشكده‌هاي راهبردي اين كشور، از اصل غني‌سازي آن هم به شكل 20 درصد تعجب كرده و حتي آن را يك بلوف سياسي قلمداد مي‌كردند. اين در شرايطي است كه قبل از مذاكرات هسته‌اي ايران با 1+5 ايران جزو ۱۵ كشور داراي اين تكنولوژي و جزو هشت قدرتي بود كه توانسته بود به چرخه كامل سوخت هسته‌اي برسد. «نگاه به درون» نه تنها درحوزه هسته‌اي معنا و مفهوم رسا پيدا كرده بلكه در ساير حوزه‌ها نيز مصاديق مهمي مي‌توان براي آن ذكر كرد كه از جمله آن مي‌توان به پيشرفت‌هاي صورت گرفته در حوزه فناوري فضايي اشاره كرد كه در اين عرصه ايران به چرخه فضايي رسيده و توانسته جزو ۹ قدرت برتر جهان باشد كه در همين رابطه مي‌توان به ماهواره‌هاي اميد، رصد، نويد و مصباح اشاره كرد آن هم در حالي كه ايران دومين كشور داراي فناوري توليد پهپاد رادار گريز است يا در عرصه دفاعي و به ويژه در صنايع موشكي، ايران توانسته فناوري‌هايي را به‌دست آورد كه تقريباً انحصاري بوده و تنها كشورهاي معدودي از آن برخوردار هستند، از جمله آن ساخت انواع موشك‌هاي بالستيك با برد حدود 2 هزار و 500 كيلومتر(شهاب) و موشك‌هاي ميان برد و كوتاه برد، ساخت زير دريايي، ناوها و ناوشكن‌هاي ساخت داخل مانند جماران، ساخت قايق‌هاي تندرو موشك‌انداز، پيشرفت در فناوري نبرد سايبري و جنگ‌هاي الكترونيك است.
پشت به پيشرفت‌ها، توجه به غربي‌ها
طي چهار سال اخير تفكري در كشور نقش‌آفريني كردكه تئوري اصلي‌اش آن بود كه «براي پيشرفت و توسعه كشور به ناچار بايد از برخي اصول و مباني انقلاب اسلامي عدول كرده و دست نياز به سوي كشورهاي غربي دراز كنيم» و بر اساس آن اين مسئله مورد توجه قرار مي‌گرفت كه جامعه ايراني براي بهبود اوضاع اقتصادي خود بايد از برخي اصول قانون اساسي خود كه حمايت از مظلومان عالم را در بر مي‌گيرد، كوتاه آمده و مقابل خواسته‌هاي كشورهاي غربي كوتاه آمده تا سايه تحريم و تهديد از سر كشور برداشته شود. نامزد اختصاصي اين طيف توانست با شعار «بهبود اوضاع معيشتي جامعه به‌واسطه مذاكره مستقيم با غربي ها» آراي اكثريت را جذب كند و از جمله دستاوردهاي مهم نگاه به درون در حوزه هسته‌اي – دفاعي را از بين برده و در مقابل تهديدات نظامي امريكايي عليه كشورمان را افزايش دهد. محمود سريع‌القلم مشاور رئيس‌جمهور لزوم تجديد نظر دراصول انقلاب اسلامي و پيروي از خواسته‌هاي كشورهاي غربي را به اين شكل بيان مي‌كند: «جمهوري اسلامي ايران به عنوان يك نظام انقلابي و ايدئولوژيك خواهان توسعه با تناقضي آشكار در اهداف و رفتار سياست خارجي خود مواجه است زيرا از يك‌سو آرمان استقلال، عدالت و آزادي‌خواهي و سلطه‌ستيزي در سر دارد و از سوي ديگر مي‌خواهد با بازارهاي جهاني مرتبط باشد و از امكانات اقتصاد جهاني استفاده كند كه تحقق اين هر دو با هم هرگز امكانپذير نيست.» اكثر قريب به اتفاق سياستمداران غربگراي داخلي گام برداشتن در مسير گفتمان انقلاب را مانع پيشرفت و عين عقب ماندگي مي‌دانند، آنگونه كه سريع القلم تصريح مي‌كند: «جمهوري اسلامي ايران براي توسعه‌يافتگي بايد با كنار گذاشتن ابعاد هزينه‌برِ ايدئولوژيك و انقلابي هويت خود و دست شستن از آرمان منسوخ استقلال، مانند كره جنوبي و مالزي تبديل به موجوديتي اقتصادي و تجاري شود و لزوم مداخله قدرت‌هاي بزرگ غربي در امور سياسي‌اش را به عنوان بهاي طبيعي و بديهي پيوستن به گردونه اقتصاد جهاني بپذيرد...»
برجام؛ سند بدون نتيجه بودن نگاه به بيرون
خروجي عيني تفكر «نگاه به بيرون» مذاكرات هسته‌اي است كه پس از 25ماه مذاكره فشرده ايران با 1+5 نه تنها منجر به بهتر شدن اوضاع اقتصادي و معيشتي مردم نشد بلكه افزايش تحريم‌ها را در پي داشت و سايه سنگين تهديد نظامي عليه ايران را به‌دنبال داشت تا جايي كه هر روز يكي از مقامات امريكايي ايران را متهم به تروريست‌پروري و رفتار مخاطره‌‌آميز در منطقه متهم و خواستار افزايش تحريم‌ها عليه ايران مي‌شوند. امروز پس از نزديك به16 ماه از روز اجراي برجام مي‌توان تأكيد كرد كه «تعامل توأم با سازش منفعلانه با غرب» نه تنها گشايش اقتصادي و معيشتي را به‌دنبال نداشته بلكه منجر به تعطيلي صنعت هسته‌اي شده و قدرت بازدارندگي ايران (حداقل در بخش هسته‌اي) را نيز كاهش داده است. تجربيات تلخ پسابرجام در حالي پيش روي جامعه ايراني قرار گرفته است كه برخي از نامزدهاي انتخاباتي همچنان بر «نگاه به بيرون» تأكيد داشته‌اند و بدون توجه به توان و ظرفيت‌هاي داخلي كشور و پيشرفت‌هاي منطبق بر دستاوردساز بودن چنين تفكري سخن به ميان مي‌آوردند در حالي كه نتيجه مشخص برجام خسارت محض بود.
مقام معظم رهبري نيز در سخنان اخير خود و قطعاً با توجه به هزينه‌هاي سرسام آور برجام، مي‌فرمايند: «من به همه اين آقايان محترمي كه نامزد انتخابات رياست جمهوري هستند اين را عرض مي‌كنم - حرفي است كه بارها گفته‌ايم- تصميم بگيرند، به مردم هم بگويند، در تبليغاتشان هم بگويند، قول هم بدهند كه براي پيشرفت امور كشور، براي توسعه اقتصادي، براي باز كردن گره‌ها، نگاهشان به بيرون از اين مرزها نخواهد بود، نگاه به خود ملت خواهد بود. توانايي‌هاي ما زياد است، ظرفيت‌هاي ما زياد است.»
جالب است بدانيم سخن امروز معظم‌له، سخن جديدي نيست و ايشان بيش از 44ماه پيش در مراسم تنفيذ حكم رئيس‌جمهور يازدهم فرموده بودند: «درس بزرگي كه ما از اين فشارهاي اقتصادي دريافت كرديم، اين است كه هرچه مي‌توانيم، بايد به استحكام ساخت داخلي قدرت بپردازيم، هرچه مي‌توانيم در درون، خودمان را مقتدر كنيم، دل به بيرون نبنديم...» و در ديدار شهريورماه با اعضاي هيئت دولت در همان سال 92 نيز از لزوم توجه دولتمردان به توسعه درون‌زا گفته بودند: «نگاه‌مان به بيرون نباشد. اين، توصيه ماست، اين معنايش اين نيست كه از امكاناتي كه در بيرون هست استفاده نكنيم، اين دو حرف با هم اشتباه نشود. اميدمان را به بيرون از ظرفيت داخلي كشور ندوزيم.» امروز نامزدهاي انتخاباتي پس از مشاهده حجم انبوهي از هزينه‌ها و معضلات حاصل از مذاكرات مستقيم و بعضاً يكجانبه با غربي‌ها بايد از تجربيات تلخ حداقل 16ماه اخير (بعد از روز اجراي برجام و نقض مكرر آن توسط امريكايي‌ها) درس گرفته و نه تنها شعارها و وعده‌هاي خود را مبتني بر «نگاه به درون» قرار داده بلكه يكي از وعده‌هاي انتخاباتي خود پرهيز از اعتماد و اطمينان به كشورهاي غربي عنوان كنند تا جامعه با خاطري آسوده به پاي صندوق‌هاي رأي برود و حداقل اطمينان داشته باشد كه رئيس‌جمهور بعدي كشورمان تحريم‌ها را توسعه نمي‌دهد و سايه جنگ و تهديد را بر سر كشور نمي‌گرداند.
