در حاليکه تا چند سال پيش مساحت باغستانهاي قزوين 4هزار هکتار بود اما هم اکنون فقط ۱۴۰۰ هکتار از آن باقي مانده است

تخريب باغستانهاي قزوين، زندگي را مختل خواهد کرد

چند سالي بود که خبر تخريب باغستانهاي قزوين جسته گريخته به گوش ميرسيد . با غستانهايي که تا همين چند سال پيش بیش از 4هزار هکتار مساحت داشتند و هم اکنون و با توجه به توسعه شهری و حذف باغستان‌های شمال شهر، این مقدار به حدود ۱۴۰۰ هکتار در شهر قزوین رسیده است. البته ‌ حدود ۵۰۰ هکتار از باغستان‌های استان نيز بین حاشیه شهر و داخل باغستان به صورت لکه‌ای دچار تهدید کم‌آبی و خشکسالی شده است. با اين حال چندي پيش باغداران با حمایت از فعالیت سازمان باغستانهای سنتی قزوین خواستار تقویت این نهاد برای حل مشکلات خود و صیانت از باغستانهای استان شدند. اقدامي که مي تواند قدم خوبي براي حفظ و احياي باغستانهاي قزوين به شمار بيايد.

نويسنده: محمدرضا هاديلو

***

کافيست فقط چند سال به گذشته باز گرديم و کذري به استان قزوين داشته باشيم. روزگاري که مي شد باغستانهاي زيباي اين دشت پهناور را به عينه ديد و از آنها لذت برد. بر اساس گزارش هاي موجود مساحت باغستانهاي قزوين 4هزار هکتار بوده ولی با توجه به توسعه شهری و حذف باغستان‌های شمال شهر، این مقدار در حال حاضر به حدود ۱۴۰۰ هکتار در شهر قزوین رسیده است.

هم اکنون در باغستان‌های استان حدود ۴۵۰۰ خانوار مشغول کار هستند و ارزش انواع محصولات تولیدی در باغستان‌های سنتی نيز بالغ بر ۳ میلیارد تومان است.

درباغستان سنتی قزوین همچنین درختانی باقدمت ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال وجود داردکه بی توجهی به آنها می تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به این میراث ارزشمند وارد کند.

*تخريب تاريخ

چندي پيش شهردار قزوين در رابطه با باغستانهاي اين شهر گفته بود : "در گذشته بیش از شش هزار هکتار باغستان وجود داشت و شهر را چون نگینی در برگرفته بود اما به دلایل مختلف یک سوم آن از بین رفته و اگر عزم ملی و جدی برای صیانت از آن وجود نداشته باشد در چند سال آینده این مقدار نیز تخریب شده و نابود می شود."

مسعود نصرتی ادامه داد: "در سال ۸۶ مطالعات کارشناسی برای صیانت از این میراث ارزشمند صورت گرفت و در سال ۸۹ به تصویب کارگروه اقتصادی و شورای برنامه ریزی و توسعه استان رسید ودر سال ۸۸ با تشکیل سازمان باغستان توسط شهرداری گامی عملی برای صیانت از این میراث برداشته شد."

وي تصریح کرد: "هر چند این کار وظیفه شهرداری نبود اما احساس تکلیف کردیم تا از این باغستانهای ارزشمند که شاید دیگر نتوان حتی در سالهای متمادی و میلیاردها تومان هزینه آن را ایجاد کرد صیانت کنیم و با همه مشکلات در سال گذشته دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان و امسال دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان برای صیانت از باغستان اختصاص دادیم."

*خشک شدن درختان، خشک شدن زندگي

در حال حاضر ۵۰۰ هکتار از باغستان‌های استان قزوین بین حاشیه شهر قرار دارند که داخل باغستان به صورت لکه‌ای دچار تهدید کم‌آبی و خشکسالی شده است. يعني آب، امنیت، راه و انگیزه حفظ باغات از مهمترین مسایل و مشکلاتی است که برای حفظ واحیای باغستان سنتی قزوین باید مورد توجه قرار گیرد.

در همين رابطه شهردار قزوين با بيان اينکه خرید آب از کانال، کمک به مرمت کانال، سمپاشی باغات و خرید نهال از کارهای انجام شده توسط شهرداری است اما شرایط باغستان نگران کننده است و اگر دنبال توسعه پایدار هستیم باید از این میراث صیانت کنیم، گفت: "باغستان در گذشته هم شهر را از خطربادهای راز و سیلاب حفظ میکرد و هم موجب سالم سازی هوا و محیط زیست شده بودولی امروز در شرایط خوبی نیست و باید با کمک همه دستگاهها برای صیانت از آن وارد کار شویم تا از تخریب آن جلوگیری شود."

نصرتي ادامه داد:"همه دستگاههای اجرایی بایدنسبت به حفظ واحیاء باغستان عزم جدی داشته باشندوضمن احترام به مطالعات انجام شده اگر دیدگاه جدیدی برای رفع نواقص احتمالی دارند مطرح کنند تا مورد توجه قرار گیرد. باید کاری کنیم تا باغداری اقتصادی شودتا صاحبان آن انگیزه لازم را برای صیات از آن داشته باشند در غیر این صورت با خشک کردن درختان آن شاهد نابودی این میراث خواهیم بود که دیگر جبران نخواهد شد."

*دادستان و استاندار وارد کار شوند

بعد از اينکه تخريب باغستانهاي قزوين شدت بيشتري گرفت گروهي از باغداران با حمایت از فعالیت سازمان باغستانهای سنتی قزوین خواستار تقویت این نهاد برای حل مشکلات خود و حفاظت از باغستانهای استان شدند. باغداران معتقدند با داشتن سند و طومار ۱۵۰۰ ساله شایسته حمایت جدی و عملی از سوی مسئولان هستند و انتظار دارند دادستان و استاندار وارد کار شوند و با دستورات لازم ، دیگر مدیران را نیز مجاب کنند تا در اقدامی هماهنگ برای رفع مشکلات باغستانها برنامه ریزی کنند.

تامین آب از محل تصفیه پساب، ایجاد راه دسترسی، بیمه باغداران وکمک در دادن مجوز اتاقک نگهبانی و تقویت سازمان باغستانها که با رویکرد ارزشمند شهردار قزوین تاسیس شده و توانسته از بحران تخریب باغستانها جلوگیری و خدمات مناسبی ارائه کند از دیگر مسائلی است که می تواند باغداران را مجاب کند تا با انگیزه بیشتری از این میراث هزار ساله حفاظت کنند.

باغستانهای سنتی قزوین میراثی گرانبهاست که نابودی آن جبران ناپذیر است و می تواند زندگی در این منطقه خوش آب و هوا را به محدوده ای غیرقابل زندگی تبدیل کند.