با توجه به پيشرفت‌هاي پزشكي و
بهداشتي، متوسط عمر انسان افزايش يافته و در كشورهاي پيشرفته، اين ميانگين بيشتر
است. فرايند پير شدن با كاهش تدريجي فعاليت‌هاي فيزيكي و افزايش بيماري‌هاي مزمن
همراه است و به نظر مي‌رسد كه بهبود وضعيت تغذيه تا حد زيادي قادر است از اين
مشكلات پيشگيري كند يا آنها را تخفيف دهد.
به همين دليل يكي از
مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشكي و بهداشتي از جمله وضعيت تغذيه آنهاست. با افزايش
سن، نياز سالمندان به انرژي كاهش مي‌يابد و تمايل به مصرف غذا كمتر مي‌شود. در اين
حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگيرد، ميزان دريافت مواد مغذي ضروري در اين گروه سني
پايين‌تر از حد مطلوب خواهد شد. در ادامه به بررسي بعضي از مشكلات تغذيه‌اي
سالمندان و نيز نيازهاي تغذيه‌اي آنها خواهيم پرداخت.
كمبود ویتامین D
کمبود ويتامينD ممكن
است در سالمندان، به ويژه در كساني كه از نور آفتاب دور هستند به وجود آيد. درباره
مواد معدني بايد گفت با رعايت يك برنامه غذايي صحيح مي‌توان مواد معدني مورد نياز
سالمندان را تا حد زيادي تأمين كرد. فقط بايد به ميزان كلسيم دريافتي كه معمولا
مقدار مصرف آن در سالمندان به ميزان توصيه شده نمي‌رسد توجه شود. عوامل متعددي در
كمبود كلسيم در سالمندان نقش دارند. از جمله ميزان جذب روده‌اي كلسيم، كار كليه‌ها،
متابوليسم استخوان ها، تداخل غذا و دارو، كم تحركي و عدم مصرف كافي لبنيات به دليل
عدم تحمل لاكتوز. در صورتي كه شير و لبنيات به مقدار كافي مصرف نشود ممكن است نياز
به مصرف مكمل كلسيم باشد كه البته تشخيص آن بايد توسط پزشك و متخصص تغذيه صورت
گيرد. مصرف سديم هم بايد در سالـمنداني كه مبتلا به فشار خون، مشكلات قلبي، كليوي و
ديابت هستند، محدود شود.
مشكلات تغذيه‌اي
عوامل جسماني: مانند كاهش كل انرژي مورد نياز، بيماري‌هاي مزمن،
بي‌اشتهايي، تغيير در حس چشايي، خرابي دندان ها، بي‌تحركي، ناتواني جسمي، مشكلات
گوارشي، تداخلات دارويي يا تداخل غذا و داروها. مشكلات روحي و رواني: افسردگي،
تنهايي، از دست دادن همسر. مشكلات اقتصادي: درآمد كم، كمبود امكانات براي تهيه و
طبخ غذاي مناسب، زندگي در آسايشگاه.
نيازهاي تغذيه‌اي
انرژي: با افزايش سن،
ميزان نياز به انرژي كاهش مي‌يابد كه مي‌تواند به دليل كاهش فعاليت جسمي و كاهش
توده عضلاني بدن باشد. در صورت دريافت انرژي بيش از حد نياز مشكلات و عوارضي مانند
چاقي، فشار خون، بيماري‌هاي قلبي و عروقي براي سالمند ايجاد مي‌شود. ميزان نياز به
انرژي براي هر سالمند متفاوت است و بر اساس وزن، قد، شرايط فيزيكي و سلامتي وي
محاسبه مي‌شود.
پروتئين
با افزايش سن، علاوه بر كاهش توده عضلاني، ذخيره پروتئيني بدن نيز
كاهش مي‌يابد و ميزان نياز به پروتـئين با افزايش سن نه تنها كاهش نمي‌يابد، بلكه
ثابت مانده يا افزايش مي‌يابد، به ويژه در صورت ابتلا به بعضي بيماري‌ها يا عفونت
ها. 16- 14 در صد از انرژي دريافتي روزانه سالمندان بايد از پروتـئين‌ها به ويژه
پروتئـين‌هاي با كيفيت بالا تأمين شود. بعضي از سالمندان ممكن است به دليل مشكلات
مالي، پروتـئين كافي دريافت نكنند كه اين مساله بايد مورد توجه قرار گيرد. البته
ميزان نياز به پروتئـين‌ها نيز در اشخاص مختلف با توجه به شرايط بدني آنها متفاوت
است و گاهي در بعضي از سالمندان بيمار، ممكن است نياز به كاهش پروتئـين دريافتي
باشد.
مايعات
مصرف
مايعات در سالمندان بايد به مقدار كافي باشد. علائم كمبود آب در بسياري از سالمندان
ممكن است به صورت خشكي لب ها، گود افتادن چشم ها، تب، يبوست، كاهش حجم ادرار، و
تهوع باشد كه اين مساله درباره سالمنداني كه در مناطق گرم زندگي مي‌كنند بيشتر شايع
است. استفاده از داروهاي ادرارآور نيز از عوامل موثر در ايجاد كم آبي در سالمندان
است.
ويتامين‌ها و مواد معدني
اغلب سالمندان علاقه زيادي به مصرف مكمل‌هاي ويتاميـني دارند كه
بايد از مصرف بيش از حد نياز اين مكمل‌ها خود داري شود. درباره ويتامين‌هاي محلول
در آب، معمولا كمبودي در سالمندان ديده نمي‌شود. مگر در سالمندان الكلي كه كمبود
ويتامينB1 مي‌تواند وجود داشته باشد، يا سالمنداني كه دچار سوء تغذيه هستند. همچنين
ممكن است بعضي از سالمندان به علت مشكلات دندان يا مشكلات گوارشي از خوردن سبزيجات
و ميوه‌جات پرهيز كنند، در حالي كه اين منابع غذايي تامين‌كننده ويتامينC هستند.
مصرف زياد آنتي بيوتيك‌ها مي‌تواند باعث كمبود ويتامينkشود.
