عراق با استفاده از 150 تانك پيشرفته تي72 و حمل و نقل سريع آنها در جاده‌ها و اتوبان‌هاي آماده‌اش توانست ضربات محدود اما گيج‌كننده‌اي به جبهه ايران وارد كند. به اين ترتيب آنها در 15فروردين۶۵ تصرف ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر در محور دربندي‌خان را به انجام رساندند و سپس به ترتيب در ۱۸ فروردين تصرف تپه ۱۷۵ شرهاني، ۲۲ فروردين تصرف بخشي از ارتفاعات سومار نظير تپه اسماعيل‌خاني و پاسگاه دوله شريف در جبهه مياني، چهارم ارديبهشت تصرف ۲۵۰ كيلومترمربع در محور سيدكان شامل ارتفاعات سرسول، گرشولان و لولان، ششم ارديبهشت ۲۰۰ متر پيشروي در مواضع خودي در جنوب جزيره مجنون توسط يك لشكر عراق كه اين عمليات چهار روز طول كشيد، ۱۰ ارديبهشت پيشروي در جبهه خودي در محور فكه- بجليه به عمق هفت و عرض ۲۰ كيلومتر كه دشمن تحت فشار نيروهاي ايراني مجبور به عقب‌نشيني شد، ۱۹ ارديبهشت حمله چند روزه براي فتح ارتفاعات حمرين بي‌نتيجه ماند اما حدود ۳۵ كيلومترمربع از اراضي منطقه توسط دشمن تصرف شد. ۲۴ ارديبهشت تصرف ارتفاعات ۲۵۱۹ و ۲۴۳۵ در منطقه حاج عمران طي يك جنگ ۱۰ روزه را به انجام رساندند كه نهايتاً در ۲۶ ارديبهشت ۶۵ دفاع متحرك به بزرگ‌ترين موفقيت خود نائل آمد و ارتش عراق توانست شهر مهران را اشغال كند. رويدادي كه به بعثي‌ها جرئت داد صراحتاً به استراتژي جديد نظامي خود اقرار كنند و اشغال مهران را با عمليات بزرگي چون والفجر 8 و فتح فاو برابر بدانند.
پاسخ ايران به دفاع متحرك
اما پاسخ رزمندگان ايراني به استراتژي دفاع متحرك دو محور كلي را در بر مي‌گرفت. اول اينكه فرماندهان نظامي كشورمان دست به انجام سلسله عمليات‌هاي موسوم به فتح زدند كه با نفوذ رزمندگان به مناطق شمالي كشور عراق و ضربه زدن به قواي نظامي دشمن در عمق خاكش ميسر مي‌شد.
عمليات فتح يك (كركوك عراق ۲۰مهر)، فتح ۲(سد دوكان عراق ۴ آبان)، فتح ۳(محور زاخو- دهوك عراق ۲۹ آبان)، فتح۴ (دياناي عراق ۲۲ بهمن)، نصر(۲۸ دي محور دهوك- دولان) و... در همين راستا صورت گرفتند كه تمامي اين عمليات‌ها حاصل ماه‌ها تلاش تعدادي از نيروي نفوذي سپاه به مناطق كردنشين عراق بود كه با هماهنگي با معارضان رژيم بعث ثمره اين زحمات به شكل رشته عمليات‌هاي گيج‌كننده آن هم در داخل خاك دشمن خود را نشان داد.
در توضيح عمليات‌هاي ايذايي نفوذكننده فتح و نصر بايد گفت كه قرارگاه رمضان سپاه با اعزام تعدادي از نفرات زبده خود به عمق خاك عراق، توانسته بود ارتباط مناسبي با معارضان كرد عراقي، خصوصاً اتحاديه ميهني كردستان برقرار كند. رزمندگاني چون شهيد رسول حيدري كه بعدها در بوسني و هرزگوين به شهادت رسيد، گاه ماه‌ها در داخل خاك عراق اقامت مي‌گزيدند و به هماهنگي با معارضان كرد عراقي مي‌پرداختند. به هر روي عمليات‌هاي ايذايي پاسخي مناسب اما ناكافي به دفاع متحرك عراق بود كه بعدها با انجام عمليات‌هاي كربلا، به كلي خط بطلاني بر تاكتيك دفاع متحرك عراق كشيده شد.
كربلاها و پايان دفاع متحرك
با وجود آنكه رزمندگان كشورمان با نفوذ به خاك عراق توانسته بودند ضربات گيج‌كننده‌اي به دشمن وارد كنند، اما اشغال شهر مهران توسط عراق و پيشروي آنها تا عمق ۲۰ كيلومتري كشورمان، اعلام خطري جدي بود كه بايد براي آن راه علاجي قطعي در نظر گرفته مي‌شد. علاوه بر عمليات‌هاي برون‌مرزي، همانطور كه مدنظر امام(ره) نيز بود و فرمان مهران بايد آزاد شود را صادر كردند، نيروهاي ايراني در تيرماه ۱۳۶۵ عملياتي موسوم به كربلاي يك طي ۱۰ روز نبرد را به انجام رساندند كه در نتيجه آن شهر مهران و هشت روستاي اطرافش آزاد شدند.
هدف عراق از انجام استراتژي دفاع متحرك، علاوه بر خروج از حالت رخوت و بالابردن روحيه نظاميانش، براي انجام نشدن عمليات‌هاي بزرگ سالانه كشورمان بود. طرح‌ريزي و انجام عمليات كربلاي ۴ كه در آن حدود ۳۵۰ گردان رزمي از سوي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي تدارك ديده شدند، به طور رسمي خط بطلاني بر سياست دفاع متحرك بود. هرچند كربلاي۴ به دليل ضعف اطلاعاتي با عدم‌الفتح روبه‌رو شد، اما تنها دو هفته بعد عمليات كربلاي ۵ در منطقه شلمچه انجام شد كه طي آن بزرگ‌ترين دژ دفاعي دشمن در شرق بصره شكسته شد و نيروهاي ايراني به شش كيلومتري دومين شهر استراتژيك عراق (بصره) رسيدند.
