جوان آنلاين: وقوع بحران اقتصادی 2008 و تبعات و پیامدهای مصیبت بار آن برای اتحادیه اروپا و بویژه منطقه یورو، و در پی آن اختلافات داخلی در باره نحوه برخورد با این بحران، کشاکش های فراوانی را در این بزرگترین اتحادیه منطقه ای جهان باعث شد و هنوز هم این مناقشات ادامه دارد. در این زمینه متئو رنتزی، نخست وزیر ایتالیا با انتقاد از سیاست های کنونی اتحادیه اروپا تاکید کرد، اروپا نمی تواند به سرزمین دیوان سالاری و بانک ها تبدیل شود. نخست وزیر ایتالیا که روز یکشنبه به منظور شرکت در همایشی درباره "نقش مناطق در اروپا" به شهر بولتسانو رفته بود، به انتقاد از اتحادیه اروپای تحت سیطره فن سالاران پرداخت. بگفته نخست وزیر ایتالیا، اگر سرنوشتی جمعی نداشته باشیم، داشتن پول واحد فایده ای ندارد. رنتزی در عین حال در گلایه از وضعیت فرهنگی این اتحادیه نیز خاطرنشان کرد، ارزش های تربیتی و فرهنگی مهمتر از ارزش های اقتصادی است.
به نظر می رسد لبه تیز انتقاد نخست وزیر ایتالیا متوجه ناکامی اتحادیه اروپا در زمینه همگرایی همه جانبه و چند بعدی است. در واقع تلاش های این اتحادیه در راستای همگرایی بین کشورهای عضو بیشتر در جنبه های مالی واقتصادی و پولی بوده است. با این حال از این لحاظ نیز موفقیت ها کامل نبوده است به عنوان مثال پس از گذشت حدود 14 سال از معرفی یورو به عنوان پول واحد اروپایی فقط 18 کشور از 28 کشور این اتحادیه یورو را به عنوان واحد پولی خود پذیرفته اند، در حالی که 10 کشور دیگر و بویژه انگلیس مخالف پذیرش یورو هستند و آن را نافی استقلال خود می دانند. همچنین در باره مسائل اقتصادی نیز توافق نظر چندانی بین کشورهای عضو وجود ندارد. از جمله در باره راههای تحقق رشد اقتصادی بین دو دسته از کشورها در اتحادیه اروپا اختلاف نظر وجود دارد .
فرانسه و ایتالیا که از جمله اقتصادهای بزرگ و تاثیرگذار در اتحادیه اروپا و منطقه یورو محسوب می شوند، به سرمایه گذاری به عنوان راهی برای افزایش رشد اقتصادی می نگرند. از دیدگاه سران فرانسه و ایتالیا گسترش سرمایه گذاری در کشورهای اروپایی موجب افزایش فعالیتهای اقتصادی بویژه در بخش تولید و در نتیجه اشتغال هر چه بیشتر شده و این مساله به نوبه خود باعث افزایش تقاضا و به دنبال آن عرضه هر چه بیشتر و در نهایت رونق اقتصادی خواهد شد.
با این حال این ایده مخالفان جدی و مهمی نیز دارد. آلمانی ها مهمترین مخالفان این ایده محسوب می شوند. آنها بیش از توجه به رشد اقتصادی بیشتر خواهان انضباط مالی و اقتصادی کشور های اتحادیه اروپا با هدف کاهش کسری بودجه و پرداخت بدهی ها با درپیش گرفتن سیاست های صرفه جویی اقتصادی هستند. این مساله موجب انتقادهایی از سوي آلمان شده است مبنی بر اینکه آلمانی ها چندان توجهی به سرمایه گذاری بویژه در داخل این کشور با هدف افزایش تقاضا نداشته و بیشتر جهت گیری صادراتی را در اقتصاد خود مد نظر قرار داده اند. در حالی که کشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا بیشتر خواهان توجه به اقتصاد داخلی و انجام سرمایه گذاری ها در کشورهای اتحادیه اروپا و بویژه منطقه یورو هستند.
از سوی دیگر اتحادیه اروپا با مساله دیگری تحت عنوان شکاف بین شمال ثروتمند و جنوب فقیر از جنبه میزان ثروت، رفاه و شاخص های اجتماعی مواجه است. حتی در باره میزان کاهش بیکاری نیز بین کشورهای شمال و جنوب اروپا تفاوت آشکار و چشمگیری وجود دارد. کما اینکه با وجود کاهش نسبی بیکاری در کشورهایی مانند آلمان واتریش، اما کشورهای بحران‌زده اروپایی مانند اسپانیا و یونان باید هنوز با نرخ بالای بیکاری سر کنند. گزارش هایی که در یکی دوسال اخیر منتشر شده نیز حکایت از آن دارند که شکاف اقتصادی میان کشورهای شمال و جنوب اروپا هر روز گسترده تر می شود. از جمله در گزارشی که در سپتامبر 2012 منتشر شد و رتبه بندی 144 کشور جهان را از نظر رقابت اقتصادی مشخص می کند، این مساله کاملا آشکار است. بر اساس این گزارش، در میان کشورهای اروپایی و کشورهای عضو منطقه پولی یورو، فنلاند رتبه سوم را به خود اختصاص داده است، در حالی که یونان در رتبه نود و ششم جهان و در پایین ترین جایگاه در منطقه یورو قرار دارد.
همزمان جنبه مهم همگرایی یعنی همگرایی فرهنگی عملا به فراموشی سپرده شده است و در این راستا شاهد تفاوت های مهم فرهنگی و اجتماعی بین کشورهای اتحادیه اروپا هستیم. در مجموع می توان گفت که اتحادیه اروپا هنوز با همگرایی جامع و همه جانبه فاصله زیادی دارد و این در حالی است که گرایشها و جریانات واگرایانه که غالبا در قالب جریانها و احزاب راست افراطی هستند در این اتحادیه روز به روز قوت بیشتری می گیرند. کما اینکه در انتخابات اخیر پارلمان اروپا ، احزاب راست افراطی در دو کشور انگلیس و فرانسه در رتبه اول قرار گرفتند و احزاب حاکم و سنتی در این کشور شکست سنگینی را متحمل شدند. رای دهندگان اروپایی با اقبال به احزاب راست گرای افراطی و در برخی کشورها مانند یونان به احزاب چپ گرای افراطی در واقع ناخشنودی خود از اوضاع جاری و بویژه ادامه سیاست های توصیه شده از سوی تروئیکا (اتحادیه اروپا ، بانک مرکزی اروپا و صندوق بین المللی پول) را ابراز داشتند. احزاب افراطی بیشتر منتقد این سیاستها و نیز هوادار خروج از اتحادیه اروپا و روی آوردن مجدد به اقتصاد ملی و پول ملی هستند ودر عین حال در بسیاری از کشورها بر تشدید سیاست های ضد مهاجرتی تاکید می کنند. شواهد حاکی از آن است که اوضاع نابسامان اقتصادی و اجتماعی در کنار تبلیغات بیگانه ستیزانه منجر به ظهور و بازگشت گروه‌ها و احزاب راست افراطی و نیز احزاب پوپولیست به عرصه های سیاسی و اجتماعی در اروپا و بویژه در کشورهایی مانند فرانسه، انگلیس و یونان شده است. در واقع طی سال‌های گذشته گروه‌های راست افراطی با نوعی اقبال در کشورهای اروپایی مواجه شد‌ه‌اند و بتدریج سهم آنها از قدرت در پارلمانها و دولت‌های کشورشان افزایش یافته‌است.
از دیدگاه برخی صاحب نظران این مساله بیشتر ناشی از دو عامل است: در وهله اول ناشی از شمار قابل توجه مهاجرانی است که در دهه های گذشته به کشورهای اروپایی مهاجرت نمود‌ه‌اند. عامل دوم که از دیدگاه راست های افراطی متاثر از عامل نخست می باشد، تشدید بحران مالی و وخامت روزافزون شرایط رفاهی و اقتصادی شهروندان کشورهای اروپایی است. نکته مهم این است که گسترش گرایشات راست گرایانه افراطی محدود به کشور خاصی نیست و مسائل اقتصادی و اجتماعی در شمار زیادی از کشورهای اروپایی مانند فرانسه، آلمان، اتریش، دانمارک، یونان و انگلیس موجب تقویت بیش از پیش احزاب راست افراطی شده است. شاید به همین دلیل باشد که برای تامین رضایت خاطر مردم اروپا و تامین خواسته های اقتصادی آنها، فرانسوا اولاند، رییس جمهوری فرانسه بر این مساله تاکید کرده که اولویت اتحادیه اروپا باید رشد، اشتغال و سرمایه گذاری باشد. از دیدگاه اولاند نشست بروکسل "اولین بحث مفید" بوده و رهبران اتحادیه اروپا توافق کرده اند که اقتصاد را درکانون برنامه های خود قرار دهند. پیشتر رییس جمهوری فرانسه از اروپا خواسته بود به تحولات فرانسه توجه کند. اولاند شکست حزب سوسیالیست خود از حزب راست گرای جبهه ملی را شکستی دردناک توصیف کرده بود.
