کاهش وزن برای حفظ سلامتی یا تناسب اندام، میان انسان‌ها رواج دارد، اما تاکنون تصور کرده‌اید که ستاره‌ها هم می‌توانند وزن خود را کم کنند؟ ستاره‌شناسان به‌تازگی کشف کرده‌اند که لاغری برای ستاره‌ها هم رخ می‌دهد و این البته نعمتی است که بادها برای آن‌ها به ارزانی می‌آورند. حاصل این تحقیق جدید در ادامه از نظر می‌گذرد.
به گزارش ایسنا به نقل از اسپیس، ستاره‌شناسان برای اولین بار باد‌های ستاره‌ای را شناسایی کرده‌اند که از سه ستاره رشته اصلی شبیه به خورشید می‌وزند. این رصد به تعیین‌کردن سرعت از دست‌دادن جرم ستاره‌ها از طریق باد‌های ستاره‌ای کمک کرد و نشان داد آن‌ها در اثر وزش بادها، ۶۷برابر سریع‌تر از روند کاهش جرم خورشید کوچک می‌شوند.
ستاره‌شناسان با مشاهده پرتو‌های ایکس ساطع شده از یک حباب پلاسمای داغ که منظومه‌های ستاره‌ای را احاطه کرده است، به این یافته‌ها دست یافتند. این پلاسما در اثر برخورد باد‌های ستاره‌ای به محیط میان ستاره‌ای متورم می‌شود که به خاطر گاز و غبار بین ستاره‌هاست. این حباب پلاسما مشابه هلیوسفر است که منظومه شمسی را در بر دارد. باد‌های ستاره‌ای می‌توانند فرآیند‌هایی را نیز به وجود بیاورند که جو سیارات را تبخیر می‌کنند و ظرفیت آن‌ها را برای میزبانی از حیات حداقل به آن صورتی که ما می‌شناسیم، کاهش می‌دهند.
سرعت فرار اتمسفر‌های سیاره‌ای آهسته است، اما جرم‌های از دست رفته می‌توانند انباشته شوند و در طول میلیون‌ها سال، سیاره‌ای مانند زمین را به یک سنگ فضایی بایر و بدون جو تبدیل کنند. این بدان معناست که شاید مشاهدات جدید بتوانند به دانشمندان کمک کنند تا بفهمند سیارات چگونه در اطراف ستاره‌های خورشید مانند تکامل می‌یابند و منظومه‌های سیاره‌ای قابل سکونت را شناسایی کنند.
به رغم اهمیت باد‌های ستاره‌ای برای تکامل یک منظومه سیاره‌ای، بررسی باد‌های ساطع شده از ستاره‌های رشته اصلی شبیه به خورشید بسیار دشوار بوده است.
کریستینا کیسلیاکوا، اخترفیزیکدان دانشگاه وین و سرپرست این پژوهش گفت: باد خورشیدی در منظومه شمسی، یک آزمایشگاه طبیعی را برای مطالعه‌کردن ترکیب خود فراهم می‌کند. رصد تابش ساطع شده از ستاره‌های دور به دلیل ضعیف بودن سیگنال بسیار دشوارتر است.
کیسلیاکووا خاطرنشان کرد: فاصله تا این ستاره‌ها، تفکیک کردن سیگنال‌های پرتو ایکس منتشر شده را بسیار دشوار می‌سازد.
این گروه پژوهشی پس از بررسی منظومه‌های ستاره‌ای با تلسکوپ فضایی «ایکس‌ام‌ام- نیوتون» الگوریتم جدیدی را برای تفکیک سهم ستاره‌ها و حباب پلاسما در انتشار پرتو ایکس ایجاد کردند.
این کار به پژوهشگران امکان داد تا تبادل بار را بین یون‌های اکسیژن در باد‌های ستاره‌ای و اتم‌های خنثی در محیط میان ستاره‌ای متعلق به سه ستاره رشته اصلی شناسایی کنند. این سه ستاره عبارتند از «۷۰ مارافسای» (۷۰ Ophiuchi) در فاصله ۶/۱۶ سال نوری، «اپسیلون جوی» (Epsilon Eridani) در فاصله ۵/۱۰ سال نوری و «۶۱ ماکیان» (۶۱ Cygni) یک منظومه ستاره‌ای دوتایی در فاصله حدود ۴/۱۱ سال نوری از زمین.
کیسلیاکوا گفت: این اولین بار است که تبادل بار پرتو ایکس ساطع‌شده از حباب پلاسمای اطراف چنین ستاره‌هایی شناسایی می‌شود. تخمین ما درباره میزان جرم از دست‌رفته می‌تواند به عنوان معیاری برای مدل‌های باد ستاره‌ای مورد استفاده قرار بگیرد و شواهد محدود رصدی ما را برای باد‌های ساطع شده از ستاره‌های خورشید مانند گسترش دهد.
این پژوهش نشان داد که ۷۰ مارافسای با سرعت حدود ۶۷ برابر خورشید و اپسیلون جوی با سرعت حدود ۱۶برابر خورشید، جرم خود را از دست می‌دهند. ۶۱ماکیان با کم‌ترین سرعت جرم خود را از دست می‌دهد، اما هنوز سرعت آن ۱۰ برابر بیشتر از خورشید است. بنابراین، باد‌های این ستاره‌ها بسیار قوی‌تر از باد‌هایی هستند که از سوی خورشید می‌آیند. دلیل آن ممکن است این باشد که ستاره‌های مورد نظر، فعالیت مغناطیسی بسیار قوی‌تری را نسبت به خورشید دارند.
مانوئل گودل از پژوهشگران این پروژه گفت: طی سه دهه، تلاش‌های جهانی برای اثبات وجود باد در اطراف ستاره‌های خورشید مانند و اندازه‌گیری قدرت آن‌ها صورت گرفته‌اند، اما تاکنون تنها شواهد غیرمستقیم براساس اثرات ثانویه بادها بر ستاره یا محیط آن وجود چنین باد‌هایی را نشان داده‌اند. گروه ما پیشتر تلاش کرده بود تا انتشار رادیویی حاصل از بادها را تشخیص دهد، اما خود بادها را تشخیص نمی‌داد.
وی افزود: نتایج جدید مبتنی بر اشعه ایکس، راه را برای یافتن و حتی تصویربرداری مستقیم از این بادها و مطالعه‌کردن تعامل آن‌ها با سیاره‌های اطراف هموار می‌کنند.
این پژوهش در مجله «Nature Astronomy» به چاپ رسید.
