جوان آنلاین: خوزستان ۴۵هزار هکتار سطح زیر کشت خرما دارد که سالانه از مزارع این استان حدود ۳۰۰ هزار تن خرما برداشت می‌شود. بسیاری از مردم خوزستان به ویژه اهالی خرمشهر از راه کشاورزی و تولید خرما امرار معاش می‌کنند، اما همواره برای فروش محصولات خود با مشکل مواجهند و حاصل دسترنج‌شان را آنطور که شایسته است، دریافت نمی‌کنند. چند وقتی می‌شود بسیج سازندگی با هدف گسترش فرهنگ فرآوری خرما و تولید محصولاتی که بر پایه خرما هستند، برنامه‌های ویژه‌ای را در دستور کار قرار داده است. این سازمان با هدف اجرایی‌کردن اقتصاد مقاومتی، حمایت از کارگاه‌های فرآوری خرما را از طریق اعطای تسهیلات شروع کرده و در تلاش است خرما و محصولات دیگری را که از آن به دست می‌آید، به مرحله صادرات برساند.
سخن از اشتغالزایی و کارفرمایی که به میان می‌آید، نه تنها بیشتر مردم بلکه بخش عمده‌ای از مدیران تصور می‌کنند این امر از رهگذر تأسیس صنایع سنگین نظیر پتروشیمی، فولاد و مواد معدنی از سوی دولت محقق می‌شود، اما این باور مردود است.
تجربه اقتصادی کشور‌های گوناگون جهان از جمله چین، برزیل، ترکیه، کره‌جنوبی، هند و ژاپن ثابت کرده است بنگاه‌های خرد و زودبازده بهترین گزینه برای ایجاد اشتغال وسیع و پایدار هستند.
صنایع تبدیلی که از تکنولوژی بسیار ساده و معمولی بهره می‌برند و بسیار هم ارزان‌قیمت هستند، نقشی اساسی در اشتغالزایی دارند. بهره‌گیری از این صنایع موجب می‌شود برای محصولات کشاورزی ارزش‌افزوده ایجاد و امکان فروش این محصولات در فصول گوناگون فراهم شود.
در یک کلام باید گفت صنایع تبدیلی به صورت شگفت‌انگیزی به اشتغالزایی کمک می‌کنند.
تغییر ذائقه و کاهش مصرف خرما
شهرستان خرمشهر که در کنار شهر‌های آبادان و شادگان بیشترین خرما را در استان خوزستان تولید می‌کند، از جمله مناطقی در کشور به شمار می‌آید که بسیار نیازمند گسترش صنایع تبدیلی است.
خرما در خوزستان بیشتر به صورت سنتی و در جعبه و کارتن‌های دو یا سه کیلویی بسته‌بندی و عرضه می‌شود. اما واقعیت این است که امروز ذائقه‌ها به میزان قابل توجهی تغییر کرده است و مردم کمتر از گذشته خرما می‌خورند، این در حالی است که خرما ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. در نتیجه برای بازگرداندن این محصول مقوی و ارزشمند به سبد غذایی خانواده‌ها چاره‌ای جز فرآوری و ارائه آن در قالب‌های جدید وجود ندارد.
بدتر از همه اینکه خرما جایی در تغذیه دانش‌آموزان ندارد، بیشتر دانش‌آموزان در زنگ‌های تفریح ترجیح می‌دهند سوسیس، کالباس، چیپس، پفک و سایر مواد غذایی مضر را مصرف کنند، اما نتایج یک تحقیق نشان داده استقبال دانش‌آموزان از خرمای فرآوری‌شده بسیار زیاد است.
محمد سعداوی یکی از کشاورزان خوزستانی است که نخلستان دارد.
او سال‌هاست به این کار مشغول است و زیر و بم کشت و برداشت و بازار خرما را می‌شناسد.
سعداوی درباره مشکلات تولیدکنندگان خرما می‌گوید: دولت هر سال اعلام می‌کند خرید خرما تضمینی است و کارگاه‌های بسته‌بندی خرما را موظف می‌کند این محصول را به قیمت تعیین‌شده دولت از کشاورزان بخرند، اما به دلیل نبود نظارت کافی، دلالان میدان را در دست می‌گیرند و خرما را به نازل‌ترین قیمت از دست کشاورزانی که یک سال تمام در گرم‌ترین روز‌های سال عمرشان را پای نخل‌ها صرف کرده‌اند، درمی‌آورند.
این نخلدار ادامه می‌دهد: هر سال بخشی از خرمای سال گذشته در انبار‌ها می‌ماند و به فروش نمی‌رود. قیمتی که دولت برای خرید تضمینی هر کیلوگرم از خرما تعیین می‌کند خوب است، اما کسی نمی‌خرد و در مقابل این دلال‌ها هستند که با یک‌سوم قیمت وارد معامله می‌شوند.
«کلوچه خرمایی» سوغات خرمشهر
یکی از محصولاتی که در خرمشهر از طریق فرآوری خرما تولید می‌شود، کلوچه خرمایی است. تولید کلوچه خرمایی در بسیاری از خانه‌های خرمشهر از سوی بانوان صورت می‌گیرد. قدمت تولید این نوع از کلوچه اگرچه به ۴۰سال قبل برمی‌گردد، اما در سال‌های اخیر تولید آن به ویژه در کارگاه‌های خانگی روند رو به رشدی داشته است.
نعیمه از جمله خانم‌هایی است که به همراه همسرش از حدود پنج سال پیش کار تولید کلوچه خرمایی را در منزل شروع کرده‌اند.
او در این باره می‌گوید: تولید کلوچه خرمایی با توجه به فراوانی خرما در خرمشهر و مشکلاتی که برای فروش آن وجود دارد و نیز استقبال مردم از کلوچه‌ها، در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته است. این در حالی است که تولید خرما در خرمشهر بعد از جنگ بسیار کاهش یافته است. تولید کلوچه خرمایی را بانوان خرمشهری از نسل‌های گذشته آموخته‌اند و برای تولید آن، علاوه بر خرما نیازمند آرد، شکر و پودر مخمر هستیم.
خانم ظهیری هم در کارگاه خانگی خود به کمک دیگر اعضای خانواده به شیرینی‌پزی با استفاده از خرما مشغول است.
او با بیان اینکه خانواده همسرم نخلستان دارند و خرمای من تأمین است، می‌گوید: آرزوی من این است که با گسترش کارگاه بتوانم تعداد قابل توجهی از زنان سرپرست خانوار را مشغول کار کنم. خانم‌های خانه‌دار باید مشاغل خانگی را جدی بگیرند. این مشاغل نیاز به سرمایه اولیه زیادی ندارد و وقت زیادی هم از آن‌ها نمی‌گیرد و می‌توانند به وظایف خانه‌داری‌شان هم برسند.
بعد از رواج تولید بالای نان خرمایی در خرمشهر، حالا فروشگاه‌های بزرگ هم برای عرضه این کلوچه‌ها تمایل زیادی از خود نشان می‌دهند. هم اکنون نان خرمایی در اکثر فروشگاه‌های نان فانتزی خرمشهر به فروش می‌رسد.
ضیا هلالی یکی از فروشندگان نان خرمایی است و می‌گوید: نان و کلوچه خرمایی فروش خوبی دارد و استقبال مردم از آن زیاد است. حالا نان خرمایی به یکی از بهترین سوغاتی‌های خرمشهر تبدیل شده است. خوشبختانه با سرمایه‌ای اندک و کمتر از ۵۰ میلیون تومان می‌شود یک کارگاه شیرینی‌پزی با تمام امکانات راه‌اندازی کرد.
حمایت بسیج از تولید۱۰هزار تن کلوچه
در حال حاضر در خرمشهر به جز کارگاه‌های خانگی، بیشتر از ۵۰ کارگاه بزرگ و حرفه‌ای تولید کلوچه خرمایی وجود دارد و بالای هزار نفر در این کارگاه‌ها مشغول کار هستند.
در این شهرستان سالانه بیش از ۱۰هزار تن کلوچه خرمایی تولید می‌شود. همین قابلیت موجب شده است خرمشهر به عنوان قطب تولید کلوچه خرمایی در کشور مطرح شود و مورد توجه قرار گیرد.
بسیج سازندگی با هدف گسترش فرهنگ فرآوری خرما و تولید محصولات خرما‌پایه و کمک به تحقق قابلیت صادراتی برای محصولات خرما در خرمشهر، حمایت از کارگاه‌های فرآوری خرما را از طریق اعطای تسهیلات در دستور کار قرار داده است.
علاوه بر این در شرایطی که دریافت شناسه بهداشت برای کارگاه‌های کوچک و خانگی یکی از مشکلات و دغدغه‌های اصلی افراد دخیل در این حوزه است، بسیج سازندگی با همکاری نهاد‌های مسئول، تسهیل صدور شناسه بهداشت برای این کارگاه‌ها را به صورت جدی پیگیری می‌کند.
خرما سرشار از انواع ویتامین‌ها از جمله E، C، B، A است و دارای فلزات معدنی مثل فسفر، کلسیم، آهن، ید و منیزیم است که هر کدام از این مواد در سلامتی انسان نقش بسزایی دارد.
این میوه به خاطر داشتن منیزیم، خاصیت ضدسرطانی دارد و برای تقویت شنوایی، بینایی، رفع درد کمر، مفاصل، سینه و ریه مفید است.
استفاده از خرما در ماه مبارک رمضان به دلیل ارزش غذایی بالای آن به صورت ویژه توصیه شده است. این میوه، قند کاهش یافته در دوران روزه‌داری را جبران می‌کند. خرما به علت دارابودن فیبر و ملین‌بودن، سیستم گوارشی را که به دلیل روزه‌داری بی‌تحرک شده است، به تحرک وامی‌دارد. خرما همچنین به علت داشتن منیزیم، انرژی عضلانی بدن را تقویت می‌کند و نیروی عمومی بدن را افزایش می‌دهد و موجب تقویت حافظه می‌شود.
نمای نزدیک
نیاز کشاورز به صنایع تبدیلی
در تمام ایران بیشتر محصولات کشاورزی ماندگاری اندکی دارند. اگر بعد از برداشت، محصولات زود به فروش نرسند، از بین می‌روند و زحمات کشاورز نابود می‌شود. همین مسئله موجب شده است در زمان برداشت هر میوه و محصول دیگری، تمام محصولات کشاورزی به بازار سرازیر شود و قیمت به شدت کاهش یابد، در نتیجه کشاورز به یک ضرردهنده ثابت تبدیل شده است. از طرف دیگر همان محصول کشاورزی در فصول دیگر سال نایاب می‌شود و قیمت‌ها به شدت بالا می‌رود و این بار مردم یا همان مصرف‌کننده ضرر می‌کند. صنایع تبدیلی عامل زمان و دخالت در فروش سریع محصولات کشاورزی از ترس هدررفتن آن‌ها را کنار می‌زند. علاوه بر این امکان فرآوری و خلق ارزش‌افزوده برای محصولات را فراهم می‌کند. وقتی ارزش‌افزوده ایجاد می‌شود، خود به خود اشتغالزایی صورت می‌گیرد. خرما در میان محصولات کشاورزی اگرچه از ماندگاری بالایی برخوردار است، اما با چالش تغییر ذائقه مردم و سوداگری دلال‌ها روبه‌رو می‌شود و از این رو است که نیازمند صنایع تبدیلی و فرآوری‌شدن برای تولید محصولات جدید است.
مجموعه این مسائل بسیاری از اهالی خرمشهر را به این باور رسانده است که برای حفظ و تقویت ارزش خرما، راهی جز استفاده از صنایع تبدیلی و فرآوری خرما وجود ندارد.
