اختصاصی جوان آنلاین، از زمان آغاز مناقشه اوکراین و اعمال تحریم‌های غرب علیه مسکو، ایران و روسیه درباره فرصت‌هایی برای بهبود و گسترش همکاری‌های خود گفتگو کرده‌اند. توافق منطقه آزاد تجاری ممکن است از اقتصاد ایران و روسیه حمایت کند و همکاری‌های اقتصادی را با سایر کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا گسترش دهد. ایجاد منطقه آزاد تجاری نشان می‌دهد که روسیه با توجه به شرق و تقویت تلاش‌های دیپلماتیک و اقتصادی خود در اوراسیا، با حمایت جمهوری اسلامی ایران، بر روی راه حل‌های جایگزین برای مقابله با تحریم‌های غرب کار می‌کند.
علاوه بر ایران، امارات متحده عربی نیز به روسیه پیشنهاد ایجاد منطقه آزاد تجاری با اوراسیا را داد و تایلند نیز ابتکار مشابهی را اعلام کرد. منطقه آزاد تجاری ممکن است حجم تجارت بین اعضای اوراسیا و بازیگران خارجی را افزایش دهد و تحریم‌های غرب علیه تهران و مسکو را دور بزند.
ایران همچنان با گسترش روابط اقتصادی و دستیابی به توافقات با سازمان‌های منطقه‌ای، سیاست خارجی و استراتژی اقتصادی خود را در صفحه شطرنج ژئوپلیتیک اوراسیا ترویج می‌کند. در واقع، ایران در سپتامبر ۲۰۲۲ یادداشت تفاهمی برای عضویت دائم خود در سازمان همکاری شانگ‌های امضاء و نقش خود را در صفحه شطرنج اوراسیا و محور مسکو - پکن - تهران را تقویت کرد.
اگرچه در گذشته ایران اعلام کرد که الحاق کریمه، دونتسک و منطقه لوهانسک به روسیه را به رسمیت نمی‌شناسد، اما یکی از نزدیک‌ترین شرکای استراتژیک کرملین باقی مانده است. در واقع ایران به دلیل داشتن منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی عالی که نقش پل ارتباطی آسیا و اروپا را ایفا می‌کند، برای روسیه از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران با ایجاد منطقه آزاد تجاری با اوراسیا، روابط خود را با روسیه و جمهوری‌های آسیای مرکزی و ارمنستان تقویت می‌کند. به ویژه در مورد ارمنستان، توافق منطقه آزاد تجاری ممکن است شراکت اقتصادی ایران و ارمنستان را افزایش دهد، موقعیت تهران را در قفقاز تقویت و البته چالش‌هایی نیز با نقش فزاینده ترکیه- آذری در منطقه از زمان مناقشه قره باغ در سال ۲۰۲۰ داشته باشد.
در همین رابطه، کاظم جلالی، سفیر جهوری اسلامی ایران در روسیه در خصوص امضای موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اوراسیا در صفحه شخصی در برنامه ایکس نوشت: امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا گام دیگری در مشارکت‌های آسیایی و منطقه‌ای ایران است که با شروع عضویت کشورمان در بریکس در هفته آینده، تکمیل خواهد شد.
وی افزود: این موافقتنامه زمینه جهانی سازی تجارت ایران و بی اثر کردن تحریم‌های ظالمانه را فراهم می‌کند.
براساس اعلام کارشناسان، گردش تجاری کشور‌های عضو اوراسیا با ایران پس از امضای توافقنامه تجارت آزاد میتواند طی پنج تا هفت سال آینده به ۲۰ میلیارد دلار در سال برسد در حالی که این رقم تا پایان سال ۲۰۲۲ به ۶.۲ میلیارد دلار رسیده است. در اوایل دسامبر، یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهور روسیه گزارش داد که توافقنامه مشارکت جامع بین اوراسیا و ایران در حال آماده‌سازی و قرار است این سند در اجلاس سران اتحادیه اوراسیا در ۲۵ دسامبر در سن پترزبورگ امضا شود. براساس تخمین کارشناسان روس، انعقاد یک توافقنامه تجارت آزاد به مسکو امکان می‌دهد تجارت را در مدت زمان کوتاهی دو برابر کند. اولین هدف اوراسیا رسیدن حجم تجارت با ایران به حدود ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار است.
در همین راستا، سیدمحمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب و کار‌های بین المللی سازمان توسعه تجارت، با حضور در برنامه سلام خبرنگار شبکه خبر ۴ دی ماه گفت: بعد از گذشت بیش از ۳ سال و انجام بیش از ۳۰ دور مذاکره، سند نهایی توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا امروز در حاشیه اجلاس سران این اتحادیه در سن پطرزبورگ روسیه به امضای وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان و وزاری تجارت ۵ کشور عضو این اتحادیه خواهد رسید.
قنادزاده در ادامه گفت: توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا بعد از تصویب در مجالس کشور‌های امضا کننده قابل اجرا خواهد بود. با اجرایی شدن این توافقنامه تعرفه ۸۷ درصد کالا‌های تجاری بین ایران و کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا صفر خواهد شد.
وی بیان کرد: این توافقنامه نخستین توافقنامه چندجانبه تجارت آزاد ایران بوده که پیش بینی میشود با اجرایی شدن آن تجارت کشورمان با کشور‌های عضو این اتحادیه تا پنج سال آینده میتواند به ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار برسد.
قنادزاده با اشاره به اجرای توافقنامه تجارت ترجیهی ایران و ۵ کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: قبل از امضای توافتقنامه تجارت آزاد، از سال ۹۸ توافقنامه تجارت ترجیحی بین ایران و کشور‌های اوراسیا در حال اجرا بوده است. در دو تا سه سال اخیر با اجرایی شدن توافقنامه تجارت ترجیحی حجم تجارتمان با کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا ۲ برابر شده است..
