جوان آنلاین: آقای «میگل دیاز کانل» رئیس‌جمهور کوبا و هیئت همراه در روز‌های ابتدایی آذرماه امسال به تهران سفر و با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند؛ ملاقاتی که دو دهه بعد از سفر فیدل کاسترو به ایران صورت گرفت. رهبر معظم انقلاب در این دیدار با اشاره به ظرفیت‌های فراوان سیاسی و اقتصادی دو کشور تأکید کردند: «باید از این ظرفیت‌ها برای تشکیل یک اتحاد و ائتلاف میان کشور‌هایی که در قبال زورگویی‌های امریکا و غربی‌ها دارای موضع یکسان هستند، استفاده شود.» ۱۳/۰۹/۱۴۰۲
رسانه KHAMENEI. IR به همین مناسبت در گفتگو با آقای سیدمحمدهادی سبحانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در هاوانا، نگاهی به نکات مطرح‌شده در دیدار رئیس‌جمهور کوبا با رهبر معظم انقلاب و سابقه و فرصت‌های موجود در روابط دو کشور داشته است.
روابط ایران و کوبا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
نکته مهمی که می‌توانم اشاره کنم، این است که در طول این چهل‌واندی سال همواره از یک رابطه سیاسی بسیار عالی با کوبا برخوردار بوده‌ایم، علتش هم مواضع مشترک دو انقلاب در مبارزه با شیطان بزرگ و امپریالیسم امریکا و اذناب و متحدانش بوده است. این مسئله، همکاری‌های گسترده‌ای را از نظر سیاسی در قالب سازمان‌های بین‌المللی و همکاری‌های منطقه‌ای و دوجانبه برقرار کرده است. پنج رئیس‌جمهور ما از کوبا بازدید رسمی داشته‌اند، چه در زمان آقای فیدل کاسترو، چه در زمان برادرشان رائول کاسترو و چه در همین دوره اخیر در زمان آقای دیاز کانل، بنابراین می‌خواهم بگویم که از نظر سیاسی همیشه سطوح بالای همفکری و هماهنگی را در راهکار‌های دیپلماتیک در مسائل بین‌المللی، منطقه‌ای و دوجانبه داشته‌ایم. کوبا همیشه یکی از تکیه‌گاه‌های ما در سیاست خارجی در حوزه امریکای مرکزی و کارائیب و امریکای‌جنوبی بوده است، بنابراین از نظر سیاسی هیچ‌گونه مانعی برای توسعه روابط بین دو کشور وجود ندارد و این چیزی است که رهبران دو کشور در مقاطع مختلف روی آن تأکید کرده‌اند.
روابط دو کشور ایران و کوبا در زمینه سیاسی را خوب ارزیابی کردید، در سایر زمینه‌ها مانند روابط اقتصادی، تجاری و علمی وضعیت چطور است؟
اولین همکاری‌های اقتصادی و تجاری ما با کوبا در حوزه علوم و فناوری شکل گرفته است و به خصوص در حوزه زیست فناوری یا همان بیوتکنولوژی. کوبا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های زیادی که در تربیت نیروی انسانی با هدایت فیدل کاسترو از ابتدای انقلاب داشته است و همچنین تأمین زیرساخت‌های لازم، یکی از قطب‌های مهم فناوری‌های زیست بیوتکنولوژی در دنیاست. من به عنوان مثال می‌گویم در جایی که بسیاری از کشور‌های اروپایی- مثل فرانسه و آلمان- موفق نشدند در دوره همه‌گیری کرونا یک واکسن تولید کنند، ما می‌بینیم کشور کوبا طی یک سال موفق شد پنج واکسن با کیفیت بسیار بالا برای کرونا تولید کند. این مسئله بسیار مهمی است. برای اولین بار این را می‌خواهم تأکید کنم که ما اوایل دهه۸۰ شمسی، طی یک قراردادی واکسن هپاتیت‌بی و همچنین تکنولوژی ساخت آن را از کوبا وارد ایران کردیم. این اولین انتقال فناوری تولید واکسن در ایران پس از انقلاب است. کشور‌های دیگر به ما واکسن فروختند ولی هیچ‌کدام فناوری‌های تولید واکسن را به ما انتقال ندادند و این پایه‌های علمی را برای ما به وجود آورد که در حوزه‌های بیوتکنولوژیک پیشرفت داشته باشیم. در دوره اخیر، از سال ۱۳۹۸ به بعد، قرارداد‌های جدیدی را برای انتقال فناوری یکسری واکسن‌های مورد نیاز کشور از جمله واکسن پنوموکوک -که مربوط به دستگاه‌های تنفسی کودکان و اطفال می‌شود- با کوبا امضا کردیم که در حال اجرا و انتقال تکنولوژی است. همچنین در دوره کووید۱۹ هم در یک همکاری مشترک با طرف کوبایی موفق شدیم یک واکسن در انستیتوپاستور ایران به نام پاستوکووک را تولید و برای واکسیناسیون مردم خودمان استفاده کنیم، بنابراین بحث بیوتکنولوژی و انتقال فناوری‌های مربوط، یکی از حوزه‌های بسیار مهم همکاری‌های ما و کوباست. در چند سال اخیر در حوزه‌های تجاری و صنعتی هم همکاری‌هایی داشته‌ایم. به طور مثال ما در حوزه حمل‌ونقل ریلی چند سال پیش حدود ۲۰۰واگن راه‌آهن برای حمل بار مثل حمل سوخت، گندم، سیمان و مواردی دیگر را به کوبا دادیم. اعتبار ۲۰۰میلیون دلاری را برای این کشور برای اجرای خدمات فنی- مهندسی در نظر گرفتیم. یک کارخانه تولید آرد از سوی شرکت‌های بخش خصوصی ما در هاوانا افتتاح شده است. حوزه‌های جدیدی که وارد همکاری شده‌ایم، بحث‌های مربوط به بخش معدن و فولاد است. همچنین در حوزه کالا‌های مصرفی مثل مواد غذایی، شوینده‌ها و کالا‌هایی که مورد استفاده روزانه مردم آنجاست، با طرف کوبایی کار می‌کنیم. در بخش‌های دیگر هم همکاری‌های گسترده‌ای صورت گرفته است که امیدواریم به نتیجه برسد.
مهم‌ترین توافقاتی که در سفر اخیر رئیس‌جمهور کوبا به امضا رسید، در چه حوزه‌هایی است؟
اگر بخواهم به توافقاتی اشاره کنم که در سفر اخیر مورد توجه قرار گرفت و اسنادش امضا شد، در حوزه بیوتکنولوژی یک متممی را بر قرارداد تولید واکسن پنوموکوک بین انستیتوپاستور ایران و انستیتوفینال کوبا به امضا رساندیم. همچنین برای تولید یک واکسن جدید و انتقال فناوری آن، توافقی را امضا کردیم. رئیس‌جمهور کوبا بازدید مفصلی از انستیتوپاستور تهران داشت که یکی از نماد‌های همکاری‌های اصلی دو کشور است. در بخش کشاورزی، در بخش معدن، در بخش انرژی، در بخش بهداشت و سلامت و حوزه ارتباطات و آی‌تی، سند‌های جدیدی را در این سفر به امضا رساندیم. این‌ها همه در کنار اسنادی است که در سفر آقای رئیسی به کوبا در خرداد ماه امسال صورت گرفت و مجموعه‌ای را فراهم می‌کند که روابط دوجانبه با کوبا را در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فناوری رو به جلو می‌برد. مهم‌ترین سندی که در تهران با طرف کوبایی به امضا رساندیم، سند تأسیس کمیته مشترک علمی و فناوری بین دو کشور است. این ایده رئیس‌جمهور محترم ما بود که در سفر خرداد ماه به هاوانا به رئیس‌جمهور کوبا پیشنهاد دادند. به این صورت که یک کمیته مشترک بین وزارت علوم و فناوری کوبا و معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری ایجاد و از ظرفیت‌های دو کشور استفاده شود. خوشبختانه نوع توافقاتی که ما با کوبا داریم، بر اساس سازوکار مکمل انجام می‌شود. ما همواره در توافقات با کوبا حالت برد- برد داریم، بنابراین خود این امر مهم‌ترین تضمین‌کننده اجرایی‌شدن این توافقات است. توافقاتی نیست که به نفع یک طرف قرارداد باشد.
یکی از موضوعاتی که رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس‌جمهور کوبا بر آن تأکید کردند، تشکیل ائتلاف میان کشور‌هایی است که در قبال زورگویی‌های امریکا و غربی‌ها موضع یکسانی دارند. به نظر شما همکاری در چه حوزه‌هایی می‌تواند در اولویت این ائتلاف ضدامریکایی باشد؟
این موضوع بسیار مهمی است. تعدادی از کشور‌های دنیا، بازیگر‌های بین‌المللی هستند که علاقه‌مندند استقلال داشته باشند و با مداخلات بیگانگان در امور داخلی خودشان مقابله می‌کنند، مثل جمهوری اسلامی ایران، کوبا و کشور‌های دیگر. این‌ها یک باشگاهی را با عنوان کشور‌های تحت تحریم تشکیل می‌دهند. این کشور‌ها ظرفیت‌های بالای سیاسی و اقتصادی باهم دارند. بعضی از این کشور‌ها در حوزه امریکای‌جنوبی و بعضی‌ها در آسیا و غرب آسیا هستند و بعضی‌ها در منطقه آفریقا. این کشور‌ها هر کدام ظرفیت‌های اقتصادی خاصی از نظر منابع طبیعی و دیگر موارد دارند و می‌توانند آن‌ها را با همدیگر به اشتراک بگذارند. وقتی این کشور‌ها مبادلات تجاری با یکدیگر را افزایش دهند، این مبادلات می‌تواند تحت تأثیر تحریم‌ها نباشد، یعنی سازوکار‌هایی مثل تهاتر بین خودشان برقرار کنند که نیاز به دلار نداشته باشد. این نکته سبب می‌شود حاکمیت دلار در سطح جهان تضعیف شود.
درباره دیدار اخیر رئیس‌جمهور کوبا با رهبرمعظم انقلاب چه نکات دیگری مطرح است؟
من فقط به این نکته اشاره کنم که این دیدار واقعاً در فضایی بسیار گرم و صمیمی انجام شد. طرف کوبایی به رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان یک شخصیت بزرگ انقلابی تاریخ اخیر دنیا نگاه می‌کند. وی دیدار با ایشان را یکی از افتخارات بزرگ خودش دانست و می‌گفت که ما سال‌ها منتظر این دیدار بودیم و بر این نکته که هر دو کشور انقلابی هستند، تأکید داشت. بخشی از فضای دیدار بسیار احساسی بود، از این جهت که دو طرف به عنوان دو انقلاب، دیدگاه‌های خودشان را در مورد مسائل مختلف نظام بین‌الملل و مسائل منطقه‌ای به اشتراک گذاشتند. همپوشانی این مواضع به نظر من خیلی مهم بود. مهم این بود که آقای دیاز کانل همان‌جایی نشسته بود که فیدل کاسترو ۲۲سال پیش با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کرده بود. آقای دیاز کانل در این ملاقات تمام صحبت‌هایی را که آقای فیدل کاسترو در آن ملاقات مطرح کرده بود، مجدداً بازگو کرد و این موضوع واقعاً فضای بسیار مثبتی را در این ملاقات به وجود آورد.
