جوان آنلاین: بخش اصناف با آنکه تقریباً ۲۰درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، اما درآمد مالیاتی ایجادشده از این بخش تنها بخش کوچکی از کل درآمد مالیاتی کشور است. این اختلاف نشان‌دهنده شکل‌گیری مؤدیانی بدون شناسه مالیاتی یا فرار مالیاتی در این بخش است که سرانه‌های نشان داده شده از برخی اصناف و مشاغل خاص در این بخش از حجم بالای فرار مالیاتی حتی در بین مؤدیان شناسایی شده موجود حکایت دارد که از این نظر سازمان امور مالیاتی باید بر بهبود انطباق مالیاتی در بین اصناف با درآمد‌های کلان و همچنین اجرای اقداماتی برای مقابله مؤثر با فرار مالیاتی این قشر خاص متمرکز شود.
اصلاح نظام مالیاتی باید بر ایجاد یک چارچوب مالیاتی هوشمند و عادلانه متمرکز شود. یک سیستم مالیاتی هوشمند از فناوری و رویکرد‌های داده‌محور برای بهبود مدیریت مالیاتی، افزایش انطباق و کاهش فرصت‌های فرار مالیاتی استفاده می‌کند. به طور همزمان، یک سیستم مالیاتی منصفانه تضمین می‌کند که بار مالیات به طور عادلانه بین مالیات‌دهندگان بر اساس توانایی پرداخت آن‌ها توزیع می‌شود. بخش اصناف که سهم قابل توجهی در اقتصاد دارد، اغلب به دلیل عدم‌شفافیت کامل مالی و کالایی در سطح کشور به فرار مالیاتی گسترده اقدام می‌کند.
برخی مشاغل و اصناف خاص دارای سطوح بالایی از فرار مالیاتی شناسایی شده‌اند. پزشکان، آهن‌فروشان، طلافروشان، وکلا، آرایشگاه‌های زنانه، بنگاه‌های املاک و مستغلات و رستوران‌داران از جمله این افراد هستند که سرانه‌های بسیار پایین و عجیبی دارند. به طور مثال نگاهی به سرانه مالیاتی اصناف پردرآمد نشان می‌دهد شکاف مالیاتی در این اصناف هم قابل توجه است و نسبت به درآمد اکتسابی هر یک از این مشاغل، مالیات پرداختی بسیار ناچیز است. به طور مثال فروشندگان لوازم خانگی ماهانه کمتر از ۳۵۴هزار تومان مالیات می‌پردازند که در برابر مالیات پرداختی از سوی یک کارمند دولت یا کارگر ساده مالیات بسیار ناچیزی است، بنابراین اجرای اقدامات هدفمند برای اطمینان از اینکه این مشاغل با تعهدات مالیاتی مطابقت دارند و تضمین انصاف و برابری در سیستم مالیاتی ضروری است.
برای مهار مؤثر فرار مالیاتی، دولت باید در تقویت سازوکار‌های انطباق مالیاتی و اجرای آن سرمایه‌گذاری کند. این موضوع شامل اجرای اقداماتی مانند اجرای کامل سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی، به اشتراک‌گذاری داده‌ها بین سازمان‌های دولتی و انجام تحقیقات منظم برای شناسایی و مجازات فراریان مالیاتی می‌شود.
اصلاح نظام مالیاتی با تکیه بر شفافیت تمامی تراکنش‌های مالی و کالایی در هر نقطه از زنجیره تولید و توزیع کالا و خدمات برای مقابله با فشار‌های تورمی و کاهش کسری بودجه ناشی از درآمد‌های ناپایدار بسیار مهم است. با وجود اصلاحات مناسبی که صورت گرفته است و مرحله و فاز اول اجرایی سامانه مؤدیان، اما هنوز هم شاهد بی‌عدالتی در مالیات‌ستانی در کشور هستیم، به نحوی که طبق آمار منتشره، در سال جاری به طور مثال، کارمندان بیشتر از برخی مشاغل پردرآمد مانند آرایشگران زنانه، طلافروشان و مشاوران املاک مالیات پرداخت کرده‌اند. این بخش از اصناف نیز بخشی الیت و با درآمد‌های کلان هستند و مشاغل ساده‌تر و با درآمد‌های پایین‌تر به مراتب مالیات کمتری می‌پردازند که مقابله با مشاغل خاص و اصناف پردرآمد کمترین انتظار از نظام مالیاتی صحیح است. تمرکز بر یک سیستم مالیاتی هوشمند و عادلانه، اقدامات هدفمند برای مقابله با فرار مالیاتی در بخش‌ها و مشاغل خاص می‌تواند به میزان قابل توجهی انطباق مالیاتی و ایجاد درآمد را افزایش دهد. با کاهش شکاف مالیاتی و تضمین مالیات عادلانه، دولت‌ها می‌توانند فشار‌های تورمی را کاهش دهند، ثبات اقتصادی را بهبود بخشند و اعتماد عمومی به سیستم مالیاتی را افزایش دهند.
عدم‌تناسب سرانه مالیات سالانه ۱۰ میلیون تومانی طلافروشان در سال جاری با درآمد این صنف
شیوا قاسمی‌پور، عضو مجمع نمایندگان استان کردستان در گفتگو با «جوان» در خصوص این موضوع که سرانه مالیات پرداختی آرایشگران زنانه در سال ۱۴۰۱، ۲میلیون‌و ۴۰۰ هزار تومان، طلافروشان ۱۰ میلیون‌و ۸۰۰ هزار تومان و مشاوران املاک ۳ میلیون‌و ۴۰۰ هزار تومان بوده است، تصریح کرد: متأسفانه شاهد نوعی فرار مالیاتی از سوی مشاغل خاص هستیم و آن‌ها متناسب با درآمدشان مالیات پرداخت نمی‌کنند. همه ما به وضوح می‌بینیم که در واحد‌های صنفی مختلف از جمله آرایشگاه‌ها، طلافروشی‌ها و آهن‌فروشی‌ها از دستگاه کارتخوان استفاده نمی‌شود و به روش‌هایی مانند کارت به کارت یا دریافت پول نقد روی آورده‌اند. این‌ها مصداق بارز فرار مالیاتی هستند و باید با آن‌ها مقابله کنیم.
وی افزود: دریافت مالیات متناسب با درآمد افراد از اهمیت بالایی برخوردار است. باید نظارت‌های جدی‌تری داشته باشیم تا در نهایت به مالیات‌ستانی عادلانه، دقیق و هوشمندانه برسیم، به طوری که همگان مالیات حقه خود را بپردازند و فرار مالیاتی به حداقل برسد. باید از یک سامانه اطلاعاتی دقیق مانند سامانه مؤدیان بهره ببریم تا اطلاعات درآمدی افراد به درستی حاصل شود و از این داده‌ها در راستای مالیات‌گیری عادلانه بهره ببریم.
عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: وزارت اقتصاد وظیفه‌اش این است که موانع را از سر راه بردارد و به شکوفایی اقتصادی کشور کمک کند. این وزارتخانه باید شرایط را برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی تسهیل کند تا در نهایت شاهد رشد اقتصادی در کشور باشیم. قانون سامانه مؤدیان که در مجلس مصوب شده، دست وزارت اقتصاد را در انجام وظایفش بازتر کرده است. این وزارتخانه می‌تواند از طریق اعمال قانون و راه‌اندازی کامل سامانه مؤدیان به صنایع و شرکت‌های تولیدی کمک کند که عملکرد بهتری داشته باشند.
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس خاطرنشان کرد: از طریق اجرای قانون سامانه مؤدیان اتفاقات خوبی در کشور رخ داده است. اینکه تا حدی درآمد برخی مشاغل مانند وکلا و پزشکان شفاف‌سازی شده است، گامی رو به جلو محسوب می‌شود. برای بهره‌مندی حداکثری از مزیت‌های این سامانه لازم است بر میزان نظارت‌ها اضافه و به احصای میزان دقیق درآمد افراد مبادرت کنیم.
وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم از مزیت‌های سامانه مؤدیان به صورت کامل بهره‌مند شویم، باید مشکلات این سامانه را رفع کنیم و بستر‌های لازم را برای بهره‌مندی صددرصدی از فواید این سامانه به وجود بیاوریم. با تکیه بر سامانه مؤدیان، امکان اخذ مالیات دقیق و هوشمند فراهم و از طرف دیگر نظام مالیاتی نیز مبتنی بر اطلاعات دقیق و کامل سازمان امور مالیاتی اخذ خواهد شد که در نهایت منجر به اخذ مالیات عادلانه و متناسب بر درآمد هر یک از افراد می‌شود که در این فضای شفاف و رقابتی، علاوه بر اخذ مالیات واقعی مشاغل خاص، امکان شکل‌گیری دلالی و سوداگری نیز از بین خواهد رفت و اقتصاد زیرزمینی نیز شناسایی خواهد شد.
جمع‌بندی
به نظر می‌رسد سامانه مؤدیان مالیاتی کلیدی‌ترین نقطه اصلاح نظام مالیاتی است که امکان مقابله با اقتصاد زیرزمینی و همچنین اخذ مالیات از این بخش غیررسمی اقتصاد را فراهم می‌کند و موجب افزایش درآمد‌های مالیاتی و افزایش مؤدیان و شفافیت بخش غیررسمی اقتصاد خواهد شد.
