اختصاصی جوان آنلاین: توزیع کالا‌های اساسی به دلیل نوسانات نرخ ارز، چالش‌های عمده‌ای را برای معیشت مردم ایجاد کرده بود. بر این اساس دولت قبل تصمیم به پرداخت ارز ۴۲۰۰ برای جبران این مساله شد و در اردیبهشت سال ۹۷ دولت وقت، تصمیم به پرداخت یارانه برای کالا‌های اساسی گرفت. هر چند این یارانه در ابتدا کالا‌های زیادی را مشمول می‌شد، اما در ادامه به دلیل محدودیت‌های ارزی و برخی اصلاحات، ارز ۴۲۰۰ به ۲۵ قلم کالا تقلیل یافت. با این همه گرانی کالا‌های اساسی ادامه یافت و انتقادات به پرداخت این ارز رانتی بالا گرفت و نتیجه آن شد که دولت سیزدهم با ارز موسوم به ارز جهانگیری در ابتدای سال ۱۴۰۱ خداحافطی کرد. پس از آن پرداخت یارانه‌های نقدی ۳۰۰ هزار تومانی و ۴۰۰ هزار تومانی آغاز شد که در واقع جایگزین ارز ۴۲۰۰ بود. یعنی به جای آنکه یارانه به واردکننده پرداخت شود مستقیم به حساب مردم واریز شد و مردم برای خرج آن اختیار عمل پیدا کردند. اما این طرح هدف نهایی دولت و مجلس نبود؛ چرا که آن‌ها اعتقاد داشتند این روش از پرداخت نیز نمی‌تواند به دلایلی موثر واقع شود. اول اینکه در این روش، منابع یارانه‌ها صرفا در تولید و برای کالا‌های اساسی مصرف نمی‌شود بنابراین تولیدکننده از این یارانه بی نصیب می‌ماند. همینطور موضوع تامین پروتئین‌های لازم و ضروری نیز برای شهروندان با، اما و اگر همراه می‌شود؛ بنابراین هدف اصلی دولت و مجلس جا انداختن طرح اختصاص کالابرگ الکترونیکی بوده است؛ موضوعی که به گفته وزیر تعاون تنها در ۱۲ درصد مشمولان، مورد پذیرش قرار گرفته است. صولت مرتضوی به تازگی با اعلام این آمار گفت که دولت برای ترغیب شهروندان به استفاده بیشتر از کالابرگ الکترونیک برنامه‌هایی دارد.
برنامه‌های دولت برای جذاب شدن کالابرگ الکترونیک
یکی از برنامه‌های دولت، افزایش مشمولان طرح کالا برگ الکترونیک است. در شرایطی که پیش از این سه دهک اول مشمول بودند هم اکنون دو دهک چهار و پنج نیز به آن اضافه شدند.
همچنین یکی دیگر از اقدامات سیاستگذار، افزایش فروشگاه‌های اینترنتی برای اجرای این طرح است. هم‌اکنون یک سکوی اینترنتی، عرضه ۱۱ قلم کالای اساسی مشمول طرح کالابرگ را آغاز کرده و در آینده نزدیک تعداد این سکو‌ها افزایش می‌یابد. همه خانوار‌های مشمول طرح می‌توانند از طریق سامانه «شما» به نشانی https://shoma.sfara.ir و نصب اپلیکیشن شما از وجود فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌های متصل به طرح و نزدیک به محل سکونتشان با خبر و با شماره‌گیری #۱۴۶۳*۵۰۰* از باقی‌مانده اعتبار خود مطلع شوند.
از سویی دیگر استفاده از کالابرگ الکترونیک کاملا داوطلبانه و اختیاری است و خانوار‌ها می‌توانند یک ماه زودتر از واریز یارانه اعتبار خود را برای خرید کالابرگ اختصاص بدهند. چنانچه تمایل به خرید کالابرگ نبود همچون گذشته افراد می‌توانند از یارانه نقدی خود استفاده کنند.
مصوبه مجلس درباره کالابرگ الکترونیکی چه بود؟
در این طرح قیمت کالا‌ها بر اساس نرخ شهریور سال ۱۴۰۱ عرضه می‌شود و دولت طبق سبد کالای مشخص شده مابه‌التفاوت قیمت کالا را در طول دوره پرداخت می‌کند.
به عنوان مثال، اگر فردی کالا‌های منتخب خود از سبد معیشتی را از مغازه‌ای خریداری کند که قیمت امروز آن ۸۰۰هزار تومان است، در حالی که قیمت این کالا‌ها در سال گذشته ۵۰۰ هزار تومان بوده، باید مبلغ پایه را از جیب خود بپردازد و ۳۰۰هزار تومان مابه‌التفاوت را به میزان ۲۰۰هزار تومان از اعتبار کالا برگ و ۱۰۰ هزار تومان هم به عنوان مابه‌التفاوت تورم از سوی دولت جبران می‌شود. به‌علاوه، از آنجایی که ۲۰۰ هزار تومان از این کالا‌ها خریداری کرده، ۱۲۰ هزار تومان به عنوان یارانه مضاعف برایش واریز می‌شود.
اما مجلسی‌ها اعتراضاتی به این شیوه محاسبه دارند. سید محسن دهنوی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه قیمت کالا‌های اساسی باید به نرخ شهریور ۱۴۰۰ باشد و طبق مصوبه مجلس مابه‌التفاوت آن باید از حساب یارانه‌ای پرداخت شود، گفت: باید سهم مشتری در خرید کالا‌های اساسی به نرخ شهریور ۱۴۰۰ باشد، مابه‌التفاوت آن هم باید از اعتبار یارانه فرد در کارت پرداخت شود و مصوبه مجلس باید به صورت دقیق اجرا شود.
همچنین مهدی طغیانی، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در این باره به مهر گفت: افرادی که کالابرگ دارند، باید کالا‌های اساسی را با قیمت شهریور ۱۴۰۰ دریافت کنند و مابه‌التفاوت آن باید توسط دولت داده شود که این موضوع لازم‌الاجراست و در بودجه آمده است.
محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در این خصوص گفت: ما در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ به جز حدود ۳۱۰ همت که برای یارانه نقدی گذاشتیم، مبلغی را به صورت کلی برای تأمین برخی از موارد از جمله کالابرگ در نظر گرفتیم. یعنی به دولت برای اعطای کالابرگ الکترونیک اختیار دادیم.
در واقع نظر این نماینده مجلس بر این است که اگر می‌خواهیم به مردم کالابرگ دهیم، باید آن کالابرگ جدا از یارانه نقدی باشد که الان پرداخت می‌شود، چرا که مردم برای یارانه نقدی خود با توجه به مشکلات معیشتی که دارند، برنامه‌ریزی کردند.
زنگنه بر این نکته تاکید می‌کند که اگر ما بخواهیم یارانه نقدی را تبدیل به کالابرگ کنیم، خیلی از آن استقبال نخواهد شد، بنابراین بهتر است دولت پرداخت یارانه نقدی را به همین روش ادامه دهد و اگر می‌خواهد کالابرگ دهد، از سایر منابع که در بودجه پیش‌بینی شده است، استفاده کند.
ضرورت اجرای فراگیر طرح کالابرگ
نمایندگان مجلس معتقدند اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی باید فراگیر باشد، چرا که اجرای سراسری و فراگیر طرح کالابرگ الکترونیکی به مهار تورم و ثبات بازار کمک می‌کند و باید زیرساخت‌های آن از سوی دولت فراهم شود. البته حرف دولت این است که زیرساخت‌های لازم برای اجرای فراگیر کالابرگ الکترونیکی وجود ندارد و نمی‌تواند این کار را به صورت کامل انجام دهد.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: در نظر گرفتن طرح کالابرگ الکترونیکی برای آن بود که بتوانیم قیمت تعدادی از اقلام مصرفی و اساسی مردم را ثابت نگه داریم و مردم دغدغه‌ای برای تهیه کالا‌های اساسی خود نداشته باشند.
وی افزود: روش اجرای کالابرگ از نظر ما اشکالات فراوانی دارد. از سوی دیگر دهک‌های کم درآمد جامعه به دلیل نیاز به نقدینگی، یارانه نقدی را به کالابرگ ترجیح می‌دهند و برای آنان دریافت یارانه نقدی از کالابرگ مزیت بیشتری دارد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی از اینکه فقط یکسری از فروشگاه‌ها متصل به طرح کالابرگ الکترونیک هستند هم انتقاد کرد و گفت: دهک‌های مشمول برای استفاده از کالابرگ باید به فروشگاه‌های خاصی مراجعه کنند، در حالی که بخش قابل توجهی از افراد مشمول طرح کالابرگ الکترونیکی در محروم‌ترین مناطق کشور هستند. لازم است تعداد فروشگاه‌های متصل به سامانه کالابرگ الکترونیک افزایش یابد.
