به گزارش جوان آنلاین به نقل از ایرنا، پیادهروی اربعین فقط یک مراسم نیست که هر سال چهل روز بعد از عاشورا در عراق برگزار میشود؛ پیاده روی اربعین یک فرهنگ است در گستره جهان و دلهای شیعیان را به هم پیوند میدهد تا با شعار هل من ناصر حسینی یار و یاور امام زمان (عج) باشند. هنوز ۲۰ روزی به اربعین حسینی مانده، ولی همه جا حرف از اربعین و پیاده روی است. یکی میگوید باید گذرنامه ام را تمدید کنم، یکی دیگر میگوید باید از الان برنامه ریزی کنم و مرخصی بگیرم. یکی به فکر این است که پیاده روی را با خانواده برود، ولی دیگری میگوید آنجا جانی زن و بچه نیست. یکی دنبال کوله و کفش مناسب برای پیاده روی میگردد. یکی هم توصیههای بهداشتی را در فضای مجازی دنبال میکند. به هرحال این حال و روز روزهای اواخر محرم و اوایل ماه صفر است.
اگر تا ۲۰ سال پیش مراسمی به مناسبت اربعین امام حسین (ع) برگزار میشد، در نهایت یک سخنرانی و بیان مصیبتهای کربلا در یک هیات و قرائت زیارت اربعین بود، ولی اکنون برنامههای فراوانی برای این روز وجود دارد که پیادهروی اربعین یکی از آنهاست. برخی میگویند اربعین و پیاده روی نجف تا کربلا در سالهای اخیر باب شده، ولی با استناد به منابع روایی و تاریخی میتوان سابقه این سنت حسنه را پیدا کرد. برخی با استناد به احادیثی که درباره زیارت امام حسین (ع) نقل شده و در آن برای هر قدم زائر هزاران ثواب و پاداش نقل شده، میگویند پیاده روی اربعین در راستای عمل کرد به همین روایات است و هر قدر که قدمهای بیشتری برای رسیدن به حرم سالار شهیدا برداریم، اجر و مزد بیشتری خواهیم داشت.
نخستین زائر اربعین که با پای پیاده به زیارت سیدالشهدا (ع) آمد، جابربن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا (ص) و عطیه عوفی شاگرد امیرمومنان (ع) بود که در چهلمین روز شهادت سالار شهیدان و اصحاب باوفایش پا به این سرزمین گذاشتند. بر اساس برخی روایات همزمان با ورود جابر بن عبدالله، کاروان کربلا نیز به زیارت قبور شهدای عاشورا رسیدند و از آن زمان موضوع اربعین و زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدای کربلا به عنوان سنتی اسلامی مطرح شد. ائمه معصومین، شیعیان را بر زیارت اربعین سفارش میکردند و در روایتی از امام حسن عسکری (ع) آمده است که یکی از علامتهای شیعه زیارت اربعین است و بسیاری از بزرگان و مراجع با زنده نگه داشتن این روز بر زیارت حرم سیدالشهدا (ع) تاکید کرده اند و خود با پای پیاده به کربلا میرفتند.
پیاده روی اربعین به ویژه از نجف تا کربلا طی قرنها رواج داشته است. دردوره حکومتهای آل بویه و از دوره صفویه زیارت کربلا با پای پیاده توسط علمای مشهور ترویج میشد. بزرگانی مانند شیخ انصاری، آخوند خراسانی و محدث نوری به پیاده روی اربعین میرفتند. از اواخر دوره قاجار که خودروهای باری و مسافری به عراق و ایران رسیدند، زیارت پیاده کمتر شد تا این که آیت الله سیدمحمود شاهرودی با پیاه به کربلا رفت و در روزگاری که بیشتر مردم سواره به کربلا میرفتند، پیاده روی به امری معنوی و نمادین تبدیل شد. تا دهه ۵۰ شمسی پیاده روی اربعین از سوی زائرانی از کشورهای مختلف صورت میگرفت. سال ۱۳۵۳ جمعیت بزرگی به سوی کربلا به راه افتاد و نظامیان بعثی افرادی را اعدام و بسیاری را زخمی کردند. در دوران حکومت صدام، پیاده روی اربعین مجازات حبس و اعدام داشت.
*
سال ۱۳۸۲ با سقوط حکومت صدام دوباره راه پیاده روی اربعین با جمعیتی حدود ۲ تا سه میلیون زائر به راه افتاد و هر ساله جمعیت آن اضافه میشد. از اوایل دهه ۹۰ این پیاده روی اوج گرفت و جمعیت زائران از ۲۰ میلیون فراتر رفت و جهانیان با پدیده جدید و بزرگ اربعین آشنا شدند و هر سال جمعیتی ۲۵ تا ۲۷ میلیون نفر به پیاده روی اربعین میروند.
مقایسه آمار تردد زائران اربعین نشان از رشد چشمگیر استقبال شیعیان جهان از این حماسه را دارد. اگر در سال ۹۵ بر اساس آمار اعلام شده، ۱۱ میلیون زائر به کربلا سفر کرده، طی سالهای ۹۶ تا ۱۳۹۸ این آمار از ۱۵ میلیون نفر رسیده و در سال ۱۳۹۹ که کرونا در جهان جان صدها هزار نفر را گرفت، این آمار به ۱۴ میلیون نفر رسید، ولی در سال ۱۴۰۰ شاهد حضور ۱۶ میلیون زائر و در سال گذشته ۲۱ میلیون و امسال نیز بیش از ۲۲ میلیون نفر ضمن پیاده روی به زیارت حرم امام حسین در کربلا رفتند.
امسال زائران ایرانی رکورد زدند و بیش از چهار میلیون نفر به عراق رفته و در پیاده روی اربعین از نجف تا کربلا شرکت کردند. انتقال این تعداد زائر کار بسیار بزرگی است که بدون ایجاد زیرساختهای ارتباطی و مواصلاتی امکانپذیر نیست و در سالهای اخیر این زیرساختها برای تردد بهتر زائران فراهم شده، به گونهای که حسن بهرام نیا استاندار ایلام گفته است این استان به برکت زیرساختهای اربعین برای پنج سال آینده به قطب مهم تجاری و صادراتی در کشور و منطقه تبدیل خواهد شد.
امسال زائران ایرانی رکورد زدند و بیش از چهار میلیون نفر به عراق رفته و در پیاده روی اربعین از نجف تا کربلا شرکت کردند. انتقال این تعداد زائر کار بسیار بزرگی است که بدون ایجاد زیرساختهای ارتباطی و مواصلاتی امکانپذیر نیست
محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق هفته گذشته در مراسم بنای سنگ پروژه اتصال راه آهن شلمچه – بصره به این مساله اشاره کرد و گفت: روابط بغداد و تهران راهبردی است و ما در حال کار بر روی ایجاد شهرهای صنعتی مرزی و راههای مواصلاتی مشترک بین دو کشور هستیم. البته باید توجه داشت که بیشتر زائران از مرز مهران به پیاده روی اربعین میروند و استاندار این استان از مهران به عنوان گرانیگاه اصلی اربعین کشور یاد میکند و در طول کمتر از ۲ سال اخیر ۶۴ هزار میلیارد ریال برای زیرساختهای اربعین استان ایلام هزینه شده که حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال آن مربوط به راههای مواصلاتی بوده است. پارکینگ بزرگ اربعین نیز با ۸۰ هکتار، ظرفیت پارک بیش از ۱۰۰ هزار خودرو را دارد که در این پارکینگ خدمات رفاهی به زائران عتبات ارائه میشود و پایانه برکت نیز در کمترین زمان و قبل از شروع راهپیمایی اربعین ساماندهی شده است.
از چهار میلیون زائری که از ایران برای پیاده روی اربعین عازم عراق شدند، ۴۷ درصد از مرز مهران عبور کردند و از مرز شلمچه ۲۵ درصد راهی کربلا شدند. مرز خسروی با ۱۵ درصد و مرزهای چذابه، تمرچین، باشماق و پرویز خان هر کدام با کمتر از ۱۰ درصد پذیرای زائران اربعین بودند و سه و نیم درصد هم با هواپیما سفر کردند. هرچند جمعیت زائران در مرز مهران بیش از سایر پایانههای مرزی است و در دو روز گذشته (پنجشنبه و جمعه) به دلیل افزایش موج برگشت زائران، پایانه مسافربری برکت در ساعاتی از روز با تراکم و ازدحام زائران برای انتقال به شهرهای مقصد مواجه شد، ولی با تامین بیش از هزار دستگاه اتوبوس کار انتقال زائران تا ساعت ۲ بامداد شنبه به پایان رسید.
صدور و تمدید گذرنامه، افزایش گیتهای عبور زائران در مرزهای زمینی، ایجاد قرارگاه فرهنگی اربعین در استان ها، برپایی موکب در مسیر زائران تا لب مرز و در مسیر پیاده روی نجف تا کربلا، رسیدگی به وضعیت بهداشت و درمان زائران، تامین ارز مورد نیاز زائران تا ۲۰۰ دینار، نحوه اعزام دانشجویان و سربازان به این سفر، تامین اینترنت و تقویت زیرساختهای مخابراتی، ۲۴ ساعته شدن عبور زائران از بیشتر مرزهای زمینی، مشارکت وزارتخانهها و نهادهای دولتی در هرچه بهتر برگزار شدن این مراسم به عنوان یکی از شعائر دینی و هموارسازی عبور زائران خارجی از مرزهای کشورمان از برنامههایی است که دولت به کمک نهادهای عمومی و مردمی توانسته در خدمت زائران باشد.
به عنوان نمونه شرکت پست ایران توانست در یک روز (۲۸ مرداد) به رکورد دریافت و توزیع ۱۰۶ هزار گذرنامه برسد و درروزهای منتهی به آغاز اربعین این روند را طی کند. این تعداد گذرنامه در دو نوبت صبح و عصر، تجزیه، ثبت و به ۱۲۴ نقطه کشور ارسال شد. یکی از تمهیداتی که عیسی زارعپور وزیر ارتباطات از سال گذشته انجام داد و نتیجه آن امسال مشخص شد، عدم تعطیلی ستاد اربعین بود
به عنوان نمونه شرکت پست ایران توانست در یک روز (۲۸ مرداد) به رکورد دریافت و توزیع ۱۰۶ هزار گذرنامه برسد و درروزهای منتهی به آغاز اربعین این روند را طی کند. این تعداد گذرنامه در دو نوبت صبح و عصر، تجزیه، ثبت و به ۱۲۴ نقطه کشور ارسال شد. یکی از تمهیداتی که عیسی زارعپور وزیر ارتباطات از سال گذشته انجام داد و نتیجه آن امسال مشخص شد، عدم تعطیلی ستاد اربعین بود. این ستاد از سال گذشته به صورت مردمی تشکیل شد و تا امروز بدون تعطیلی به کار خود ادامه داد، اما امسال دیگر این کار یک اقدام مردمی و داوطلبانه نبود، تکلیفی بود که از سوی وزارت ارتباطات برای شرکت ملی پست مشخص شد تا خدمات بیشتر و با کیفیت بهتری را به زائران ارائه کند.
همچنین میتوان به نصب و راهاندازی ۱۶۴ سایت همراه اول و ثابت در پایانههای مرزی ششگانه شلمچه، چذابه، مهران، خسروی، باشماق و تمرچین اشاره کرد که از اقدامات وزارت ارتباطات در منطقه جنوب غرب کشور بود که این سایتها برای افزایش کیفیت ارتباطات به زائران حسینی در مدت زمان کوتاهی نصب و راهاندازی شدند.
پیام رسانهای داخلی هم برای ارائه خدمات بهتر به زائران اربعین، امکاناتی همچون تماس صوتی و تصویری رایگان، اعلام وضعیت مکانی و موقعیت یاب بدون نیاز به اینترنت و ربات امدادی برای اعلام موقعیت مکانی افراد در گروهها را ایجاد کردند. همچنین نرم افزارهایی برای ارائه خدمات به زائران ارائه شد که آموزش زبان عربی، پلیس من برای دریافت گذرنامه، اعلام وضعیت جوی و آب و هوای عراق، راهنمای زائران و آلبومهای صوتی و تصویری نمونههایی از این خدمات است.
یکی از نتایج پیاده روی اربعین وحدت بیشتر میان مسلمانان به ویژه شیعیان جهان بوده است. هر ساله تعداد بسیاری از شیعیان و همچنین مسلمانان و پیروان ادیان الهی در این مسیر گام میگذارند که امسال بیش از ۷۵ ملیت در این آیین حضور یافته و با آموزههای قرآنی و اسلامی آشنا شدند. از طرف دیگر برخی شعائر دینی در این راه پویاتر از گذشته ادامه دارد. مانند نذر و خیرات. در سالهای اخیر پویشهای فراوانی برای پیاده روی ایجاد شده که میتوان به پویش نذر آب و یخ، نذر خون، آزادسازی زندانیان، نذر کتاب، نذر همسفر اربعین، پویش فجر عاشقی ویژه قرائت سوره فجر و زیارت به نیابت از شهدا اشاره کرد.
تالیف کتابهای پیاده روی را باید بر فرهنگ اربعین اضافه کرد. برخی از زائران که اهل قلم هستند با حضور در این مراسم یادگارهایی از جنس کتاب برای علاقهمندان به حضور در پیاده روی اربعین و نسلهای بعدی به جا میگذارند و میتوان کتابشناسی پیاده روی اربعین را به این فرهنگنامه اضافه کرد. ساخت مستندهای اربعین نیز در این سالها باعث شده تا بسیاری از جوانان و هنرمندان اینگونه دین خود را به امام حسین (ع) و پیاده روی اربعین ادا کنند و کسانی را با این پیاده روی آشنا کنند که هنوز مسیر بین نجف و کربلا را با زائران طی نکرده اند.
صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز همچون سالهای گذشته با تولید برنامههای مناسبتی و پوشش اخبار مراسم پیاده روی نجف تا کربلا به ویژه با راه اندازی رادیو فصلی اربعین سهم بسزایی در فرهنگسازی پیاده روی اربعین دارد. شبکههای تلویزیونی هر شب با پشخ برنامههایی مستقیم
برخی معتقدند مراسم اربعین بزرگترین چالش علیه ارزشهای لیبرالیسم است. چون اساس تفکر لیبرالیسم بر پایه ارزشهای شیطانی مثل فردگرایی، اصالت سود و اصالت لذت استوار است، اما در مراسم بزرگ پیاده روی اربعین، همه این ارزشهای اهریمنی به چالش کشیده میشوند. در واقع میلیونها زائر کربلا در اجتماعی بزرگ و نه به صورت فردی با پای پیاده و در گرمای طاقت فرسای عراق همه لذتها را کنار میگذارند و خادمین و موکب داران از مال و راحتی خود میگذرند تا به زائران امام حسین (ع) بدون هرگونه منت و چشم داشتی خدمت کنند.
اگرچه بیشترین خدماتی که به زائران اربعین در عراق صورت میگیرد، مربوط به اسکان و غذاست، ولی در این میان مسائل فرهنگی در برخی موکبها مطرح میشود. پاسخ به مسائل شرعی، پاسخ به شبهات، سخنرانی و برگزاری مسابقات از جمله این برنامهها هستند و بعضی موکبها نیز مکانی را برای بازی کودکان اختصاص میدهند. برگزاری نماز جماعت، مداحی و روضه خوانی و بیان فلسفه پیاده روی اربعین از مهمترین مطالبی است که در این موکبها مطرح میشود. با توجه به بی حرمتیهای اخیر به قرآن در کشورهای اروپایی، پویشهایی در برخی موکبها ایجاد شد تا زائران انزجار خود را نسبت به هتاکان قرآن نشان دهند و کلام الهی را مهمترین عامل وحدت مسلمانان بدانند.
یکی از نتایج پیاده روی اربعین را میتوان نوآوری و خلاقیت شاعران و مداحان در سرودن اشعار اربعین و کربلایی دانست؛ به گونهای که بسیاری از مداحیهای اخیر به پیاده روی اربعین و زیارت کربلا به زبانهای فارسی و عربی اشاره دارد. از طرف دیگر مداحان عراقی نیز با خلاقیتهای خود اشعار فارسی را لحن عربی میخوانند. اگر مردم ایران در دهه ۸۰ فقط چند شعر از ملاباسم کربلایی شنیدند، ولی امروز شعرهای دهها مداح عربی بر سر زبانهای مردم ایران است و همچنین اگر زمانی شعر کنار قدمهای جابر از زبان میثم مطیعی بر سر زبانها بود، امروز دهها شاعر و مداح از چای عراقی موکبها و مسیر پیاده روی میخوانند و خاطرات پیاده روی را زنده میکنند.
فرهنگ اربعین در این یک دهه جای خود را میان مردم ایران باز کرده و به هر مناسبتی از این روزهای فراموش نشدنی بین نجف و کربلا یاد میکنند؛ یک بار در قالب مسابقه فرهنگی یا هنری، یک بار با برپایی ایستگاههای صلواتی که دیگر کسی به آن ایستگاه صلواتی نمیگوید بلکه همان واژه موکب را به کار میبرد. جایزه جهانی اربعین هم به نهمین دوره خود رسیده تا ظرفیتهای هنری و مردمی این رویداد با استفاده از ظرفیت نمایندگیهای فرهنگی در همه کشورها به منصه ظهور برسد.
آنچه در این میان از اهمیت ویژهای برخوردار است، توجه به الگوی زندگی حسینی است که رهبر انقلاب در روز اربعین در مراسم عزاداری دانشجویان به پیاده روی ۲۲ میلیونی شیعیان اشاره کردند و به شرکت کنندگان در این پیاده روی فرمود: همانگونه که در مسیر راهپیمایی اربعین با استحکام حرکت کردید، در راه حاکمیت توحید نیز مستحکم و همراه با اراده باشید و همیشه حسینی زندگی کنید و حسینی بمانید.
ایشان همچنین در پاسخ به نامه جمعی از دانش آموزان که قبل از پیاده روی اربعین درخواست رهنمود و توصیه داشتند، فرمود: در این راهپیمائی مقدس، فرصت توجه و توسّل را از دست ندهید و نیز فرصت تأمل و تفکر در مجاهدت سیدالشهداء علیهالسلام و هدف آن و برکاتی را که خداوند به این فداکاری بزرگ عطا کرده است. آن هدف، باید هدف هر انسان مؤمن باشد.
برگزاری مراسم پیاده روی جاماندگان اربعین نیز یکی دیگر از برکاتی است که پس از پیاده روی اربعین در عراق در کشورمان به راه افتاد. این مراسم برای نخستین بار در اربعین سال ۱۳۹۲ با حضور جمعی از طلاب و دانشجویان به صورت خودجوش از میدان امام حسین (ع) تا حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار شد و پس از آن هر ساله بر عظمت این حرکت افزوده شد و از سال ۱۳۹۴ با ورود دستگاههای اجرایی شهرستانی و استانی این حرکت با برنامهریزی و انسجام بهتری برگزار میشود. این مراسم در بیشتر استانها و شهرهای ایران به صورت خودجوش با همکاری نهادهای دولتی و مردمی برگزار میشود.
امسال بسیاری از نهادها برای هرچه بهتر برگزار شدن مراسم جاماندگان اربعین پای کار آمدند و شهرداری تهران نیز مسیر این پیاده روی را از میدان امام حسین (ع) تا حرم حضرت عبدالعظیم همچون مسیر نجف تا کربلا با ایجاد عمودهای نمادین و پرچمهای عزای حسینی جلوهای دیگر بخشید.
پیادهروی اربعین فقط یک مراسم آیینی نیست که مسیری به طول ۱۳۸۴ سال است و میتوان فرهنگ ایثار و انتظار موعود را در آن به بهترین شکل تمرین کرد؛ این پیاده روی رزمایشی برای منتظران ظهور منجی است و بسیاری از زائران حسینی بر کولههای خود نوشته بودند تک تک قدم هایت را نذر ظهورت میکنم.