سرویس سیاسی جوان آنلاین: فعالیت گروههای تروریستی در آسیای جنوب غربی با توجه به تلاش قدرتهای بزرگ برای تأثیرگذاری راهبردی بر این نقطه مهم از دنیا به یکی از مشکلات مهم ملتهای این منطقه طی صد سال اخیر تبدیل شده است.
شاید جدیترین نمونه چنین اقداماتی که مستندات فراوانی درباره صحت آن موجود است کمک و چراغ سبز ایالات متحده برای تشکیل هستههای گروههای تکفیری در افغانستان و پاکستان برای مقابله با اتحاد جماهیر شوروی بوده است. خروجی این شبکهسازی نیز تاکنون منجر به تشکیل گروههایی همچون القاعده و طالبان شده که مقابله با آنها هزینههای کلانی به دولتهای منطقه تحمیل کرده است.
یکی دیگر از بحرانهای اینچنینی در منطقه درگیری اقلیتهای کردی با برخی از دولتها است. این بحران نتیجه مستقیم معاهده «سایس-پیکو» و پس از آن توافق لوزان است که قلمروهای زیر مجموعه امپراتوری عثمانی را تجزیه کرد.
از آنجا که تقسیم بندیهای صورت گرفته در این معاهده بدون توجه به سرنوشت اقوام کرد در ترکیه، سوریه و عراق انجام شد، عملاً حفره بزرگی در فرآیند دولت- ملتسازی این کشورها به وجود آمد که همچنان هم این شکاف باقی است.
درگیری از کجا آغاز شد؟
از جمله گروههایی که تلاش کردهاند با استفاده از این شکاف زمینه تشکیل یک منطقه مستقل کردی را به وجود بیاورند، گروهک پ. ک. ک است.
پ. ک. ک و آغاز عملیات همه جانبه نظامی برای استقلال نتیجه مستقیم انسداد سیاسی در ترکیه و کودتای نظامیان در سال ۱۹۸۰ بود که با توقیف احزاب سیاسی زمینه اعلام خیزش نظامی توسط این گروه را به خصوص در مناطق روستایی جنوب شرقی ترکیه فراهم کرد.
این اقدام کردها با واکنش سخت دولت ترکیه روبه رو و عملیات نظامی گستردهای در مناطق روستایی ترکیه آغاز گشت که منجر به ویرانی هزاران روستا و کشته شدن دهها هزار نفر شد. با این حال و به رغم این خشونت گسترده در دولتهای گوناگون از جمله در دوران حکومت اردوغان هنوز مشکل این گروهک تروریستی حل نشده و درگیریهای نظامی همچنان ادامه دارد.
حالا هم به نظر میرسد که با دخالت دولت اردوغان در سوریه و ایجاد منطقه مستقل کردی در این کشور این بحران برای ترکها شدیدتر هم شده است.
ایران و مقابله با همزاد ایرانی پ. ک. ک
در این میان ایران نیز از صدمات فعالیت این گروه تروریستی ضربات جدی خورده است. شاخه ایرانی گروه پ. ک. ک با نام «پژاک» سال هاست که در مناطق مرزی ایران و به خصوص در کردستان عراق در حال فعالیت است.
مهمترین پایگاه این گروه در کوهستانهای قندیل است که در نزدیکی مرز ایران و تحت حمایت پ. پ. ک قرار دارد. از سال ۱۳۸۴ پژاک تلاش کرده با حملات چریکی به پایگاههای مرزی ایران موقعیت منطقه را بحرانی کند و در این مسیر دهها نفر از مرزبانان ایرانی به شهادت رسیدهاند.
در مقابل نیروهای امنیتی و نظامی ایران نیز با عملیاتهای نظامی گوناگون تلاش کردهاند تا حضور پژاک را مهار کنند، اما قرار گرفتن این پایگاهها در عمق خاک عراق دایره عملکرد نیروهای نظامی ایران برای هدف قرار دادن پژاک را محدود کرده است. مهمترین منبع درآمدی این گروه نیز اخاذی از کولبران کرد و همچنین کمک به ترانزیت مواد مخدر به ترکیه و از آنجا به اروپا است.
حالا و با این سابقه گسترده از درگیریهای ایران و پژاک برخی مقامات ترکیه که با اوج گرفتن درگیریهای داخلی با گروه پ. ک. ک روبه رو هستند ایران را متهم به پناه دادن به اعضای این گروه در داخل ایران میکنند.
وزیر کشور ترکیه چه اتهامی به ایران زد
جدیدترین ادعا در این باره از سوی سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه مطرح شده است. وی که برای بازدید از روند احداث دیوار مرزی با ایران به شهر «دوغوبایزید» در استان آغری رفته بود ادعا کرد: هم اکنون حدود ۱۰۰ تروریست (پ. ک. ک) در منطقه دامبات ماکو در شمال غربی ایران حضور دارند. این مسئولیت ایران است که آنجا را پاکسازی کند.
وی افزود: ما از مبارزه ایران با تروریسم حمایت میکنیم و از آنان میخواهیم تا طبق توافقات از مبارزه ما با تروریستها نیز حمایت کنند، زیرا میخواهیم جهان هم بداند که اکنون در آن سوی مرز در منطقه دامبات ماکو حدود ۱۰۰ تروریست حضور دارند. این موضوع برای ما مهم است.
سویلو مدعی شد که اگر ترکیه وارد دامبات ماکو شود، یک تروریست در آنجا نخواهد گذاشت و افزود: این مسئولیت همسایه ما ایران است و آنها نیز نسبت به این مسئولیت آگاهند. امیدواریم این اتفاق به زودی بیفتد.
این ادعای وزیر کشور ترکیه و لحن تهدید آمیز آن بلافاصله با واکنش مقامات ایرانی روبه شد که آن را مغایر با تلاشهای خود برای مقابله با تروریسم و استقلال ایران میدانستند.
خط قرمز جمهوری اسلامی ایران
در همین رابطه سردار سرتیپ پاسدار محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه روز گذشته در حاشیه بازدید از پایگاههای عملیاتی شمالغرب کشور، در واکنش به ادعای یک مقام ترکیه مبنی بر حضور عناصر «پ ک ک» در داخل خاک جمهوری اسلامی ایران، گفت: این ادعا را غیرمسئولانه و بی اساس دانسته و آن را تکذیب میکنیم.
وی با اشاره به وضعیت مرزهای دو کشور، افزود: در مرزهای مشترک جمهوری اسلامی ایران و ترکیه تعاملات بسیار خوب و مفیدی بین نیروهای مسلح دو کشور وجود دارد. بنابراین انتظار میرود مقامات کشور دوست و همسایه ترکیه، قبل از هرگونه اظهار نظر رسانهای پیرامون رخدادهای مرزی، پس از حصول اطمینان از صحت واقعه، از کانالهای رسمی با جمهوری اسلامی ایران ارتباط برقرار کرده و برابرساز و کارهای پیش بینی شده این گونه مسائل را دنبال نمایند.
سردار پاکپور اظهار داشت: نیروی زمینی سپاه بر اساس مأموریت خود بهعنوان مسئول امنیت شمال غرب کشور، با نیروهای تحت کنترل اعم از مرزبانی و واحدهای عملیات نیروی زمینی سپاه، با اقتدار و آمادگی کامل در مرز حضور فعال داشته و با اشراف دقیق و مستمر بر منطقه، تسلط لازم مرزی را ایجاد کرده است.
وی با تأکید بر اینکه حضور عناصر تروریستی در داخل خاک جمهوری اسلامی ایران از خطوط قرمز ما است، تصریح کرد: در عین حال این موضوع برای ما قابل درک است که عملیاتهای اخیر گروهکها در داخل خاک ترکیه موجب ایجاد فشار روی مسئولان ترکیه شده و آنها را مجبور به طرح چنین ادعایی کرده است.
همکاری دوجانبه بهترین راه برای مقابله با تروریسم
به نظر میرسد که طرح چنین ادعاهایی برای فرافکنی درباره افزایش تحرکات اخیر پ. ک. ک از جمله انفجار خط لوله ایران به ترکیه صورت گرفته میگیرد. رویدادی که تاکنون منجر به قطع شدن جریان گاز صادراتی ایران به ترکیه شده است.
از سوی دیگر بسیار دور از ذهن است که ایران به عنوان اصلیترین دشمن پژاک که دو قلوی ایرانی پ. ک. ک محسوب میشود دست به چنین اقدامی زده و تبدیل به پناهگاه اعضای این گروه شود. طبیعی است که چنین اظهاراتی از سوی مقامات ترکیه به حل هیچ مشکلی کمک نخواهد کرد و همان گونه که مقامات ایرانی بارها عنوان کردهاند همکاری دوجانبه بهترین راه برای حل مسئله تروریسم است.