سرویس جامعه جوان آنلاین: از سال ۱۳۷۸ تا امروز شوراهایی از دل روستاها و محلههای کوچک شهرها برآمدند و شوراهای بزرگتری را تشکیل دادند تا در نهایت به شورای کشوری تبدیل شود. شورای عالی استانها که به همین شکل تشکیل شده، همین حالا هم یکی از نهادهای قانونی کشور است که میتواند لایحه به مجلس ارسال کند، اما به ندرت از این توان قانونی خود استفاده میکند.
سرکشی شهرداریها و برخی ادارات دولتی در برابر شوراهای شهر و روستا از همان روزهای نخست فعالیت شوراها آغاز شد و همچنان تا حدودی ادامه دارد. امسال هشتمین سالی است که لایحه مدیریت یکپارچه شهری در کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس خاک میخورد. لایحهای که با قانون شدنش، اداره کامل شهرها را به شورای شهر میسپارد، اما همچنان در پیچ و خم تصویبشدن است. همین تعللها موجب شده شهرداریها هم از فرصت استفاده و همچنان از مصوبات شوراها سرپیچی کنند و تمام تلاش خود را میکنند که از زیر بار نظارت شوراها خارج شوند.
در دو دههای که از تشکیل شوراهای شهر میگذرد برخی کارشناسان شوراها را نه شورای شهر که شورای شهرداریها نامیدهاند و به انتقاد از شیوه نظارت بر شهرداریها بهخصوص در کلانشهرها پرداختهاند.
یکی از اهرمهای شوراهای کلانشهرها برای نظارت بر عملکرد مالی شهرداریها رسیدگی به گزارشهای حسابرسی، تصویب لایحه تلفیق (تصویب بودجه) و تفریغ بودجه (گزارش عملکرد بودجه) است.
شوراها در گزارشهای حسابرسی و تفریغ بودجه به جزئیات هزینهکردهای شهرداری در پروژههای مختلف و تطبیق آن با بودجه مصوب میپردازند. جالب اینکه در سالهایی که شهرداری تهران گزارشهای حسابرسیاش را به شورای شهر ارائه داده تقریباً هیچ گزارشی از طرف حسابرسان تأیید نشدهاست. ساختار سیاسی شورای کلانشهری مثل تهران هم به ناکارآمدی این نهاد کمک کردهاست. مثلاً تصمیم به ایجاد مرکز مطالعات شورای شهر، دیوان محاسبات شهری و کاهش اختیارات شهردارها نتوانستند از فیلتر سیاسی خود شورای شهر بگذرند.
از حدود ۲۳ وظیفه مدیریت شهری تنها یک سوم آن به شورا واگذار شده و بسیاری از وظایف مانند ارائه خدمات مربوط به آموزش، بهداشت، ارتباطات، انرژی و نیرورسانی، انتظامی و سلامت به مدیریت شهری واگذار نشدهاست و بهصورت متمرکز در اختیار دولت است. رئیس شورای یک شهر هم از چنان قدرتی برخوردار است که میتواند بسیاری از طرحها را پیش از تصویب یا بعد از آن خنثی کند. خالی از لطف نیست که از رکوردشکنی شورای شهر پنجم تهران (دوره کنونی) از بابت حضور زنان هم اشاره کنیم. تمام دورههای قبلی شورای شهر تهران حداکثر سه خانم در این شورا حضور داشتند که در این دوره با افزایش صددرصدی به شش نفر افزایش یافتند، اما این افزایش حضور از نظر انفعال در عملکرد زنان نماینده، تفاوت چندانی با دورههای قبلی نداشت؛ از شهربانو امانی که مهمترین دغدغه در توییترش را آزادی جاسوسان محیطزیستی میداند تا ناهید خدا کرمی که فعالیتهای فمینیستیاش را حتی خبرگزاری آلمانی دویچه وله پر رنگ برمیشمرد.
حق با رئیس شورای شهر تهران است که روز گذشته اعلام کرد «با توجه به اینکه ۱۵ماه از فعالیت شورای شهر پنجم باقی مانده، مسئولان به ویژه رؤسای قوا میبایست یک بازنگری و آسیبشناسی در مورد نقش و عملکرد نهاد شورا در کشور انجام دهند.»